گزارش تصویری و تحلیل فنی مقبره پیر شهداد

 این بنا با نام پیر آغوس یا پیر ناقوس و یا پیر بابا مسافر نیز خوانده می شده است . در كتاب تذكره الاولیا یا مزارات كرمان تالیف محرابی كرمانی كه در نیمه اول قرن دهم ه.ق. نوشته شده، ذكری از محله آقوس و بناهای مهم آن آمده است . مقبره پیر بابا مسافر در انتهاغی خیابان طالقانی ، میدان بسیج ، خیابان باغ شهر داری شهر شهداد ، 60 كیلومتری شهر كرمان قرار گرفته است .

در مجاورت بقعه مسجدی وجود دارد كه محرابی با تزیینات عالی از آن باقی مانده است. با توجه به سنگ بنا و نوشته مزارهای كرمان، این بنا از ساخته های قرن هفتم هجری قمری است ولی در مورد شخص مدفون در آن هیچ کتیبه یا سنگ نبشته ای یافت نشده است و برای مشخص شدن این موضوع تنها می توان به مستندات تاریخی تکیه کرد .

گویند كه در زمان های گذشته گذشته در  مجاورت بقعه مسجدی وجود داشته است كه محرابی با تزئینات عالی در آن كار شده بود. با توجه به سبك بنا و استناد به کتاب  مزارهای كرمان این بنا از ساخته های سده هفتم هجری قمری است ولی در مورد شخص مدفون شده در آن اطلاع دقیقی در دست نیست .                        

در كتاب " تذكره الاولیا " یا " مزارات كرمان " تالیف محرابی كرمان كه در نیمه اول قرن دهم هجری قمری نوشته شده ، ذكری از محله آغوس و بناهای مهم آن شده است . در كتاب مذكور از شخصی به نام  بابا مسافر كنجی یاد شده كه به طور ناشناس به خبیص ( شهداد ) آمده و سال ها در زیر چنار كهنسالی زندگی می كرده كه نزدیك مسجد ، خانقاه و حمام بوده است و نیز اشاره شده كه قبر بابا مسافر در زیر گنبدی در اندرون خانقاهی كه حضرت خواجه اختیار الدین عبدالقادر در كرمان آن را احداث كرده ، قرار دارد . این روایت تاریخی را می توان تنها روایت مستند در مورد هویت شخص مدفون در مقبره دانست .

قسمت اعظم بنا شامل دیواره های حیاط، ورودی و اتاق گنبددار است كه شاید مركز اصلی در خانقاه بعدها به صورت مقبره پیر بابا مسافر در آمده است .

در كتاب مذكور از شخصی به نام بابا مسافر كنجی یاد شده كه به طور ناشناس به خبیص ( شهداد ) آمده و سالها در زیر چنار كهنسالی می زیسته كه نزدیك مسجد خانقاه و حمام بوده است و نیز اشاره شده كه قبر بابا مسافر در زیر گنبدی در اندرون خانقاهی كه حضرت خواجه اختیار الدین عبدالقادر كرمانی آن را احداث كرده، قرار دارد. 

آن چه امروزه از مقبره پیر بابا مسافر باقی مانده  شامل دیوارهای حیاط ، ورودی و گنبدخانه یا اتاق مقبره است . در این بنا سه اتاق در امتداد هم وجود دارند كه در سمت غرب اتاق اول ، فرورفتگی محراب مانندی به چشم می خورد كه رو به روی آن مدخلی وجود داشته كه در حال حاضر مسدود است . این اتاق توسط چهار فیلپوش از چهار ضلعی به هشت ضلعی تبدیل می شود . در هر دیواره در طرفین ورودی ها محراب و دو طاقچه بر روی دیوارها كار  گذاشته شده است.

فضای اتاق های اول و دوم مشابه هم هستند  و اتاق سوم یا اتاق مقبره دارای محراب با تزئین مقرنس گچی است كه در قسمت پائین محراب آثار تزئینات آجر و كاشی دیده می شود.

رو به روی محراب سكوی قبر كه از لاشه سنگ ساخته شده ، وجود دارد. اتاق مقبره از كف به ازتفاع 130  سانتیمتر تزئینات آجر و كاشی  مشهود است ، به این صورت كه در مركز آجرهای شش ضلعی قرار گرفته كه با نواری از كاشی های سیاه و فیروزه ای رنگ در قسمت جانبی محراب ، و طلایی در قسمت رو به روی محراب احاطه شده است. اتاق های اول و دوم دارای سقف هستند اما اتاق مقبره فاقد سقف است .

بنا از بیرون دارای تزئینات خاصی نبوده و نمای کلی بنا با آجر كار شده است كه به دلیل مرور زمان بخش های زیادی از ان تخریب شده و در حال حاضر تنها سه اتاق آن باقی مانده است . در قسمت شرقی و غربی مقبره بقایای سازه های تخریب شده ، به چشم می خورد که نشان می دهد بنای فوق در گذشته دارای بخش های بیشتری بوده و برای مشخص شدن پلان آن نیاز به پی گردی است . ضلع جنوبی دیواره های قسمت شرقی مرمت شده و قسمت پائین جدید است .

بنای پیر بابا مسافر در تاریخ 1/1/1345 به شماره 531 در فهرست بناهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است .

گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی  

No tags for this post.