چرا گاهی یک موسیقی بارها در ذهن تکرار می شود؟

شاید شما هم این تجربه را داشته باشید که بلافاصله پس از شنیدن یک موسیقی و یا حتی ساعتها و روزها پس از آن، آوای آن بارها و بارها در ذهن تان تکرار شد باشد. در واقع تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن پدیده ای بسیار رایج است و به همین دلیل مطالعه علمی آن می تواند برخی از ناشناخته های مغز انسان را آشکار سازد.

گروهی از پژوهشگران دانشگاه لندن چندی پیش برای نخستین بار به مطالعه پدیده تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن پرداختند. داستان آغاز این پژوهش از یک برنامه رادیویی در انگلیس آغاز شد. در این برنامه، از شنوندگان خواسته شده بود تا آواها و ترانه هایی که هنگام برخاستن از خواب در سبح هنگام در ذهن شان به صورت ناخواسته تکرار می شد را اعلام کنند. این برنامه رادیویی بسیار از سوی مردم مورد توجه قرار گرفت، اما پژوهشی علمی تا آن زمان در مورد ریشه این تکرار ذهنی به انجام نرسیده بود.

به همین دلیل این پژوهشگران به بررسی بیشتر این مساله پرداختند و به این نتیجه رسیدند که تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن می تواند در برخی افراد به مراتب شدیدتر باشد. برای نمونه آنها با افرادی روبرو شدند که به خاطر تکرار یک آوای خاص در ذهن شان، شغل خود را از دست داده بودند.

این پژوهشگران انگلیسی سپس به بررسی تعداد دفعات روی دادن این مساله و نیز شدت آن در یک گروه 44 نفره داوطلب پرداختند. سپس ساختار مغزی این افراد و به ویژه ضخامت کورتکس های مغزی و حجم قشر خاکستری مغز آنها با استفاده از تصویربرداری fMRI مورد ارزیابی قرار گرفت.

 

تفاوت های مغزی

در این مطالعه مشخص شد، بخش های مربوط به شنوایی در مغز افرادی که بیشتر دچار تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن می شدند به مراتب ضخیم تر از بقیه افراد بود. این بخش های مغزی، در هنگام گوش دادن به موسیقی و یا صداهای مختلف فعال می شود و در نهایت به شنیده شدن آن نوا می انجامد.

همچنین در این مطالعه مشخص شد افرادی که آواهای تکراری و ناخواسته در ذهن را عاملی برای تمرکز بهتر می دانستند، از هیپوکامپوس بزرگتری برخوردار بودند. گفتنی است هیپوکامپوس بخشی از مغز است که به یادآوری خاطرات مربوط می شود. افزون بر این، افرادی که به خاطر تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن بیشتر آزرده می شدند، ماده خاکستری بیشتری در بخش مرتبط با هیجانات در لوب گیجگاهی خود داشتند.

همچنین این تفاوت ها هیچ ربطی به مهارت های فرد در نواختن ساز و یا طول بازه زمانی که او برای گوش دادن به موسیقی اختصاص می دهد نداشت.

 

کارکردهای تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن

دانشمندان بر این باورند که تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن می تواند با جلوگیری از کاهش سطح آگاهی مغز، ذهن را در یک حالت بهینه از هوشیاری نگاه دارد. دانشمندان در این مطالعه ابتدا از شرکت کنندگان خواستند تا فیلمی را تماشا کنند. سپس این افراد به چند دسته تقسیم شده و تکالیف ذهنی ساده و یا دشواری به آنها داده شد. در پایان مشخص شد موسیقی فیلم در ذهن افرادی که تکالیف ذهنی دشوار را انجام داده بودند، کمتر تکرار می شد و این پدیده در ذهن کسانی که تکلیف ساده تری داشتند به مراتب بیشتر بود. در واقع می توان این گونه نتیجه گیری کرد که تکرار ناخواسته موسیقی در ذهن بیشتر به سراغ ذهن هایی که کار خاصی برای انجام ندارد می آید.

جزئیات کامل این پژوهش در نشریه Consciousness and Cognition منتشر شده است.

No tags for this post.