بازگشت دوباره بینایی به کمک ژن ها
درمان افراد نابینا توسط ژن تراپی نه تنها می تواند باعث بهبود میدان دید آن ها شود بلکه مسیرها و تصاویر بصری موجود در مغز آن ها را نیز بهبود می بخشد , این موضوع حتی برای افرادی که چندین دهه از زندگی خود را نابینا بودند صدق می کند.
از سال 2007 تاکنون آزمایش های بالینی با استفاده از ژن تراپی باعث شده تا بینایی افراد بسیاری به آن ها باز گردد. ده ها کودک و انسان بزرگسال با نابینایی یا کم بینایی تحت اثر درمان های مختلف توانستند تا بینایی خود را تا حدودی بدست آورند و حتی از توانایی مسیریابی خود به صورت طبیعی استفاده نمایند.
به گفته دکتر جین بننت، متخصص ژنتیک از دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا , مشاهده چگونگی بهبود عملکرد قدرت بینایی این افراد و اثر آن بر روی زندگی روزمره آن ها بسیار خارق العاده و دلپپذیر است.
بهترین استراتژی استفاده از درمان های بالینی تزریق یک ویروس بی خطر خواهد بود که باعث اضافه شدن کپی های مناسبی از ژن های مختلف می شود, گفتنی است این ژن ها پیش از این در بدن افراد نابینا معیوب بوده و به صورت مناسبی عمل نمی نمودند. ژن های مذکور در داخل سلول های شبکیه چشم افراد نابینا تزریق شده و کره داخلی چشم را با شبکه ای که توانایی احساس نور های مختلف را ایجاد می کند به یکدیگر مرتبط خواهد ساخت .
به گفته منظر اشتری نویسنده این مقاله و متخصص اعصاب دانشگاه پنسیلوانیا , نتایج بدست آمده از آزمایش های فوق بی نظیر و باور نکردنی است.
اما سوالی که همچنان در مورد چگونگی اثر این درمان های بالینی باقی می ماند نحوه ریکاوری و بازیابی تصاویر ذهنی افراد در صورت بهبود عملکرد شبکیه چشم آن ها است.
مسیر های بصری مجموعه ای از اعصاب فیبری بوده که شبکیه چشم را به کرتکس بینایی مغز متصل می کند جایی که اطلاعات بصری پردازش و تحلیل می شوند. بعد از سال ها نابینایی این مسیر ها به شکل غیر قابل اجتنابی ضعیف و کوچک می شوند.
تحقیقات جدید نشان می دهد بدست آوردن مجدد بینایی با انجام ژن تراپی در افراد نابینا کمک به تقویت مسیر های بصری مغز می نماید.
گفتنی است محققان در طی تحقیقات خود بیش از 10 بیمار مبتلا به یک بیماری ارثی نادر با نام LCA2 که منجر به فاسد شدن تدریجی شبکیه چشم می شود را زیر نظر گرفتند. افراد مبتلا به این بیماری به طور معمول دامنه بینایی محدودی در زمان تولد داشته و به مرور زمان باقی مانده میدان دید خود را در میان سالی از دست می دهند. بیماران مورد آزمایش در این تحقیقات تحت درمان ژن تراپی تنها در یک چشم (چشمی که ضعیف تر بوده) قرار گرفتند و علت این امر آزمودن ایمنی و بی خطر بودن انجام آزمایش روی چشم سالم تر فرد است.
بعد از گذشت حدودا 2 تا 3 سال از شروع ژن تراپی درمان آغاز می شود. محققان با استفاده از تصویربرداری مغناطیسی رزونانسی (MRI) از اعماق مغز بیماران تصویر برداری می نمایند. آن ها با استفاده از داده های بدست آمده دریافتند که بعد از درمان و تجویز دارو ها مسیر های بصری ترمیم شده و حتی در مواردی هیچ گونه فرقی میان مسیر ترمم شده و مسیر بصری یک فرد سالم هم سن و سال بیمار وجود ندارد. اما چشمی که هنوز مورد درمان قرار نگرفته مسیر های بصری به مراتب ضعیف تری دارد.
این دستاورد نشان می دهد بدست آوردن مجدد بینایی باعث ترمیم شدن مسیر های بصری در سمت درمان شده خواهد شد و این ظرفیت مغز که به وسیله آن خود را تجدید می نماید پلاستیسیته مغز نام دارد.
به گفته دکتر اشتری ما توسط چشمان و همچنین با استفاده از مغز خود اجسام مختلف را می بینیم و در صورتی که پلاستیسیته مغز وجود نداشت و ژن تراپی در شبکیه چشم انجام می شد بیماران نمی توانستند بینایی خود را به دست بیاورند.
بر خلاف تصور و باور قدیمی که مغز انسان تغییر نمی کند مقالات و پژوهش های متعددی نشان می دهند که مغز همواره در حال تغییر است. بعلاوه در این تحقیق بیشتر بیماران در سن 20 سالگی خود بودند و دیدیم که تغییرات عمده ای در مغز آن ها روی داد.
دکتر اشتری می افزاید :پلاستیسیته مغز تنها محدود به یک سن خاص نبوده ودر تمامی سنین وجود دارد. اینکه سرعت پلاستیسیته در کودکان بیشتر از بزرگسالان است کاملا صحیح بوده اما در بیماران بزرگسال نیز این مطلب به خوبی مشاهده می شود.
با بررسی داده های بدست آمده مشخص شد که حالت و ماهیت مسیرهای بصری با گذشت زمان و مدتی بعد از دریافت ژن تراپی به شکل کاملا محسوسی بهبود می یابد. پس بنابراین این مسیرها با استفاده هر چه بیشتر از چشم ،روند بهبودی بهتری را طی می نمایند این در حالی است که بدون انجام ژن تراپی وضعیت بدتر شده و رفته رفته میدان دید شخص کمتر از گذشته می شود. لازم به ذکر است به اعتقاد محققان انجام تمرینات چشمی می تواند به روند بهبود و تقویت مسیر های بینایی افراد کمک شایانی کند.
گفتنی است دکتر بننت و همکارانش در حال کار روی فاز سوم درمان بالینی این پروژه بوده و طبق برنامه ریزی های انجام شده قرار است تا سازمان FDA آمریکا نتایج بدست آمده از آزمایش های مذکور را زیر نظر گرفته و صحت آن ها را مورد بررسی قرار دهد. در این صورت این تحقیقات می تواند منجر به تولید اولین داروی ژن تراپی در کل آمریکا شود.
No tags for this post.
