تلاش برای تربیت نیروهای علمی باید ارتقاء یابد

با دکتر فرزدی که به عنوان هیات علمی جهاددانشگاهی در سمت مدیر گروه پژوهشی "مدیریت خدمات بهداشتی-درمانی" پژوهشکده علوم بهداشتی مشغول به کار است گفت و گو کردیم.

لطفا مختصری از فعالیت های علمی تان  بگویید؟

عمده فعالیت های من علمی –پژوهشی است و در کنار آن به فعالیت های آموزشی به صورت تدریس در رشته های کلاسیک دانشگاهی، کارگاهها و دوره های آموزشی در حوزه تخصصی مدیریت سلامت نیز می پردازم. تاکنون در طراحی و اجرا حدود 50 طرح تحقیقاتی همکاری داشتم که در 17 مورد آن مجری بوده ام.این پروژه ها عمدتا کاربردی بوده اند و در راستای شناسایی و حل مسائل یا ارتقاء نظام سلامت (تحقیقات نظام سلامت Health system research ) انجام شده اند.

همچنین دستاوردهای این مطالعات علاوه براینکه به صورت گزارش به کارفرما ارائه شدند، در قالب 44 مقاله در مجلات علمی پژوهشی،37 مقاله در همایشهای علمی و 6 کتاب نیز منتشر شد. البته ماهیت طرح های تحقیقاتی نظام سلامت موجب می شود که بخش قابل ملاحظه ای از نتایج قابل انتشار عمومی نباشد. کتاب "الگوي برآورد نيروي انساني دندانپزشكي و به كارگيري آن در تخمين نيروي انساني دندانپزشك مورد نياز كشور جمهوري اسلامي ايران" حاوی نتایج یکی از طرح های تحقیقاتی به سفارش وزارت بهداشت است که در سال 1379 چاپ شد. مدل برآورد نیروی انسانی ارائه شده در این کتاب توسط سازمان جهانی بهداشت الگوی مناسبی تشخیص داده شد و به هزینه این سازمان کتاب به انگلیسی ترجمه و در کشورهای منظقه توزیع شد. از این مدل برای برآورد پزشک و داروساز در کشور نیز استفاده شده است.

همچنین در کمیته ها و شوراهای علمی مختلف مرتبط با رشته تخصصی  یا سمت کاری خود عضو بوده و فعالیت داشته ام.همچنین از سال 1391 با فرهنگستان علوم پزشکی همکاری داشته و از سال گذشته (1393) افتخار عضویت وابسته این فرهنگستان را دارم و به عنوان مسئول گروه واژه گزینی مدیریت سلامت نیز افتخار همکاری با فرهنگستان زبان و ادب فارسی را دارم که در طی این همکاری تعداد 80 واژه تخصصی در حوزه مدیریت سلامت مصوب شده است.

چرا رشته پزشکی را انتخاب کردید و اگر زمان به عقب برگردد بازهم این مسیر را طی می کنید؟

رشته پزشکی را به دلیل آنکه امکان خدمت رسانی و موثر بودن در بهبود زندگی دیگران را برایم فراهم می کرد انتخاب کردم. در زمان تحصیل در رشته پزشکی خصوصا در سال هایی که در بیمارستان مشغول تحصیل بودم به خوبی به ضرورت و ارزش مدیریت خدمات بهداشتی-درمانی پی بردم و دریافتم که خدمات با کیفیت، علاوه بر توان بالا و تلاش پیگیرانه کادر پزشکی به شدت نیازمند و وابسته به مدیریت این خدمات به منظور برنامه ریزی مناسب و هدایت و نظارت فرآیندهای ارائه خدمت و تامین زیرساخت هاست.

همچنین دریافتم لازمه حفظ و ارتقاء کیفیت خدمات در ارزشیابی مستمر و مداخلات متناسب است. به همین دلیل قبل از پایان دوره پزشکی عمومی تصمیم خودم را برای ادامه تحصیل در رشته مدیریت در بخش سلامت گرفتم. اگر چه هیچ اطلاعی در خصوص وجود چنین رشته ای در کشور نداشتم. اما بعد از کسب اطلاع از وجود رشته تخصصی با نام مدیریت خدمات بهداشتی-درمانی بیش از آنچه فکر کنید دچار هیجان شدم و یک لحظه هم برای ادامه تحصیل در آن تردید نکردم. در حال حاضر هم باورهای گذشته خود را دارم و فکر می کنم اگر به گذشته برگردم همین انتخاب را خواهم داشت. البته این به این معنی نیست که در دستیابی به ایده آل هایم موفق بوده ام.

مشوق اصلی شما در انتخاب این راه چه کسی یا چه چیزی بود؟

در خصوص رشته پزشکی حقیقت این است که پشتوانه ، وضعیت تحصیلی ، همراهی و صبوری خانواده ام مشوق اصلی ام بود. در واقع ارزش، اعتبار و حس قداست این رشته به دلیل امکان خدمت رسانی و رهایی دیگران از درد و آزردگی برایم جاذبه داشت و با وجود مشوق هایی که گفتم پا در این راه گذاشتم.

 در خصوص رشته تخصصی ام، آشنایی با شبکه بهداشتی کشور و اثربخشی آن در بهبود وضعیت سلامت مردم -که روند تغییرات مثبت شاخص های سلامت کشور به خوبی آن را نشان می داد- عامل تشویقی و موثری بود. در واقع برای من موفقیت شبکه بهداشتی کشور مهر تاییدی بر اثربخشی رویکردهای مناسب مدیریتی بر ارتقاء سلامت افراد جامعه بود .

بعد از آشنایی با تلاشهای اساتید و بزرگوارانی چون دکتر شادپور و دکتر پیله رودی که راه اندازی شبکه بهداشت کشور را ممکن کرده بودند بیش از پیش به ادامه تحصیل و فعالیت در حوزه مدیریت سلامت ترغیب شدم. بدین ترتیب این رشته را با باور به اهمیت و ضرورت آن و با شور و هیجان شروع کردم.

نقاط ضعف و قوت علمی کشوردر حوزه خدمات بهداشتی و درمانی را چگونه می بینید؟

در حال حاضر کشور برای حفظ و ارتقاء وضعیت علمی خود و استفاده بهینه از آن در پاسخ گویی به نیازهایش ، نیازمند تحول و توسعه نظام آموزشی است. متناسب بودن برنامه های آموزش دانشگاهی با خدمات مورد نیاز ،شرایط و امکانات کشور، بالا بردن کیفیت آموزش و ایجاد مهارت های ادراکی و انسانی علاوه بر مهارت های فنی از ضروریات تربیت نیروهای متخصص و موثر و توانمند است.

مدیریت مناسب برنامه های آموزشی قبل از دانشگاه قطعا پیش نیاز ارتقاء تربیت نیروهای متخصص کشوراست. همچنین  غنی سازی برنامه های آموزشی با هدف ایجاد مهارت تفکر ، تحلیل و همچنین استفاده از روشهای مناسب برای ایجاد شوق و انگیزه یادگیری و حذف رقابت های کاذب درسی و کمک به دانش آموزان در شناسایی توانایی ها و علایق خود با افزودن کارآموزی یا فعالیت های داوطلبانه کاری در برنامه آموزشی مواردی است که باید به آن توجه کرد.

همچنین استفاده مناسب و بهینه از توان و تخصص نیروهای علمی به اندازه تربیت این نیروها مهم است. در واقع طراحی نظام تولید و ارائه خدمت مناسب که بتواند به درستی از نیروهای متخصص کشور استفاده کند بسیار اهمیت دارد. در غیر این صورت مجموعه ای از افراد با ارزش داریم که نتوانسته ایم به درستی از آنها در توسعه کشور استفاده کنیم.

آینده علمی کشور را با وجود این نیروهای متخصص و نخبه چطور ارزیابی می کنید؟

نخبگان کشور همان مهره های کلیدی هستند که می توانند نظام آموزشی، تولید و ارائه خدمت مناسب را توسعه دهند.

درخصوص تاثیر تولید مقالات علمی در کشور چه نظری دارید و به اعتقاد شما چگونه می توان از این تولیدات بهترین استفاده را کسب کرد؟

سیر صعودی تولید مقالات علمی چهره علمی کشور را در سطح بین الملل معرفی کرده است.این امر علاوه بر افزایش اعتبار جهانی موجب افزایش اعتماد به نفس در سطح ملی شده است. تدابیر مختلف مدیریتی از جمله برنامه های توانمندسازی وتشویقی گروهای علمی، در امر نشر مناسب دستاورد های علمی زمینه دستیابی به چنین شرایطی را فراهم کرده است.

در مرحله بعدی باید تلاش کرد کیفیت نشر مطالب علمی را توسعه دهیم. باید نحوه و سطح نشر مطالب را با توجه به نوع دستاورد علمی متناسب کنیم به طور مثال اینکه چه مطالبی ارجحیت دارد در سطح ملی نشر یابد و چه مطالبی در سطح بین المللی.

 همچنین راههای مناسب انتقال فعال دستاوردها به مسئولان و مدیران جهت کاربردی کردن دانش به دست آمده را طراحی و توسعه دهیم. در صورت کفایت اطلاعات علمی منتشره مطالعات مدیریتی برای تدوین سیاستها، قوانین،برنامه ها و راهنماهای اجرایی را نیز اجرا کنیم.

سطح علمی نخبگان ایران در مقایسه با جهان چگونه برآورد می کنید؟

نخبگان حوزه پزشکی و سلامت مانند نخبگان سایر حوزه های علمی کشور در این مرحله مسئولیت سنگینی را به عهده دارند. آنها علاوه بر تلاش در محقق کردن ایده ل هایشان در رشته های تخصصی خود لازم است طراحی و ارتقاء نظام تولید و ارائه خدمت و نظام آموزشی کشور را عهده دار باشند. در واقع زیرساخت های لازم برای تربیت و بکارگیری بهینه نیروهای متخصص را باید طراحی و راه اندازی کنند.

همچنین باید گفت، نخبگان کشور از سطح علمی خوبی برخوردارند. اما نکته قابل اهمیت همانطور که در صحبت های بنده به آن اشاره کردم، حفظ و استفاده بهینه از این افراد است. کشور باید بتواند به صورت کاربردی از علم و توان این افراد در توسعه بهره ببرد. شرایط کاری باید به گونه ای باشد که منجر به حس موثر بودن و رضایت از خود در نخبگان گردد.

به این ترتیب این ثروت با ارزش تبدیل به سرمایه ای موثر در رسیدن به جامعه الهی- انسانی خواهد شد. به طور موازی تلاش مستمر برای تربیت نیروهای علمی توانمند و متعهد با روحیه پژوهشگری باید ارتقاء یابد.

No tags for this post.