گزارش تصویری و تحلیل فنی از بنای تاریخی امامزاده حسین رضا
بنای تاریخی امامزاده حسین رضا یکی از آثار تاریخی و ارزشمند ورامین محسوب شده و از نظر مذهبی نیز برای مردم این شهر دارای اهمیت فوق العاده ای است . این بنا از بیرون هشت ضلعی بوده و در هر ضلع آن یک طاق نمای تزئینی با قوس جناغی به چشم می خورد . گنبد بنا آجری و ساقه دار است که ساقه هشت ضلعی آن دارای هشت طاق نما است . بنا دارای چهار ورودی بوده است که امروزه سه تای آن ها مسدود هستند و برای دسترسی به فضای داخل اتاق مقبره از ورودی ضلع شرقی استفاده می شود . بر اساس شواهد موجود ، مشخص است که در گذشته در بالای هر ورودی یک نورگیر وجود داشته است که در حال حاضر مسدود است و در حال حاضر فقط نورگیر ضلع شمالی به صورت یک مشبک ، باز است .
در ضلع شرقی بنا یک اتاق مستطیل شکل وجود دارد که قسمت بیرونی آن با آجر سه سانتی پوشیده شده است .
قسمت داخلی و کف و دیواره های بنا تا ارتفاع 5/1 متری با سنگ گرانیت پوشیده شده است و پس از آن دیواره ها دارای پوشش گچ رنگ آمیزی شده هستند .
بخش الحاقی و جدید ساز دارای سقفی مسطح است و در کف آن تدفین های متعددی انجام گرفته است . و در سمت چپ گنبدخانه و ضلع جنوبی بنا نیز اتاق آرامگاهی جدیدی ساخته شده است که این دو بخش L مانند بنای قدیمی را در بر می گیرد .
بقعه اصلی گنبد خانه تنها بخش قدیمی بنا است که آن هم در طول زمان مورد دخل و تصرف قرار گرفته است . کف بنا سنگ مرمر و دیواره ها نیز تا ارتفاع 5/1 متری از سنگ گرانیت پوشیده شده اند . در بالای دیواره داخلی و قبل از شروع ساقه گنبد ، یک ردیف کتیبه قرآنی به رنگ سبز دور تا دور دیواره ها امتداد یافته است .
در بالای این کتیبه چهار فیلپوش و چهار طاق نما بنا را پلان مربع به هشت ضلعی تبدیل می کنند و در بالای آن ها نیز شانزده طاق نمای مستطیل شکل قرار دارد که گنبد بر روی آن اجرا شده است . در زیر سقف گنبد دو تیرک چوبی جهت مهار رانش گنبد کار گذاشته شده است .
ضریح بنا فلزی و جدید است که در وسط گنبد خانه قرار دارد . در ضلع جنوبی بنا یک اتاق کوچک هشت ضلعی است که در آن قبر فردی به نام سید محسن سرکی و دخترش اشرف سادات سرکی قرار دارد .
بنا به نوشته کتاب تذکرة الاولیا عطار نیشابوری ، حسین رازی از عرفای بزرگ شیعه بوده و فرزند ایشان نیز به نام یوسف بن حسین رازی ( یوسف رضا ) از عرفای معروف است .
در پرونده ثبتی این اثر در اداره میراث فرهنگی می خوانیم :
« زیر گنبد با خط بسیار زیبای نسخ ، آیات قرآنی به رنگ مشکی تزئین شده است . در انتهای آن تاریخ سنه فی اول ذی قعده 841 هـ . ق درج شده است .
علاوه بر این موارد در اتاقک ضلع غربی تعدادی سنگ قبر وجود دارد که برخی از آن ها تاریخ قرن هفت و هشت را دارا هستند .
ظاهراً قبر حسین رازی در سردابه ای با حدود دو متر عمق در زیر ضریح فعلی دفن شده است . »
در صفحه 177 کتاب بقاع متبرکه استان تهران در مورد این بنا چنین نوشته شده است :
« … بنا دارای گچبری های زیبا و خطوط برجسته ای از آیات قرآن می باشد که قسمت هایی از آن از بین رفته و فقط گچبری داخل حرم باقی مانده است . کاشی های معرق باقی مانده بر روی محراب ( در بازدید انجام شده توسط نگارنده، محرابی دیده نشد ) این بنا نیز به عصر مغول باز می گردد . ضریح آلومینیومی بقعه به ابعاد 5/2 ×2 × 2 متر در سال 1369 نصب شده است . »
این بنا به شماره 2937 و در سال1379 به ثبت رسیده است .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمد حسینی – دانشجوی دکترا باستان شناسی
No tags for this post.
