رعایت حقوق بیماران، از منشور تا واقعیت!

حقوق بیمار به تکالیفی اطلاق می شود که یک مرکز درمانی بایستی در قبال بیمار به انجام رساند. این موضوع طی دو دهه اخیر مورد توجه زیادی واقع شده و در این راستا تدوین نامه هایی تحت عنوان منشور حقوق بیماران تهیه گردیده است که هدف از آن ها، حفظ حرمت و عزت بیمار و اطمینان از آن است که در مواقع بیماری به ویژه در فوریت های پزشکی، از جسم و جان بیمار بدون تبعیض نژادی، سنی، جنسیتی و تمکن مالی محافظت به عمل خواهد آمد و ضمنا این مراقبت در محیطی سرشار از احترام و با کیفیت مطلوب ارائه خواهد شد.

در کشور ما اولین بار در سال 1381 منشور حقوق بیمار، تدوین و از سوی وزارت وقت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابلاغ گردید. ولی در سال 1388 متن این منشور با انجام تغییراتی، به شکلی جامع تر درآمده و برای اجرا توسط مراکز درمانی، از سوی شورای سیاست گذاری وزرات فوق الذکر ابلاغ شد. پنج محور اصلی این منشور شامل موارد زیر است: 1- دریافت مطلوب خدمات سلامت، حق بیمار است. 2- اطلاعات باید به نحو مطلوب و به میزان کافی در اختیار بیمار قرار گیرد. 3- حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود. 4- ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار و رعایت اصل رازداری باشد. 5- دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات، حق بیمار است.

 در همین زمینه و به منظور بررسی میزان رعایت حقوق فوق الذکر در مراکز درمانی مختلف، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و دانشگاه آزاد اسلامی این شهر، مطالعه ای را به انجام رسانده اند که نتایج آن اخیرا و طی مقاله ای علمی پژوهشی در «مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار» دوره 22 شماره 3 به چاپ رسیده است.

در این پژوهش توصیفی-تحلیلی که با مشارکت 200 نفر شامل 109 بیمار مرد و 91 بیمار زن از بیماران بستری در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اردبیل شامل بیمارستان امام خمینی (ره) ، بیمارستان فاطمی، بیمارستان بوعلی و بیمارستان علوی به انجام رسیده، داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه جمع آوری گردیده است. میانگین سنی بیماران مشارکت کننده حدود 38 سال بوده و 31 درصد آن ها مجرد و 67 درصد متاهل بوده اند.

نتایج این تحقیق نشان می دهد که بین انتظار بیماران برای اجرای درست منشور مورد بحث و رعایت حقوقشان، تا واقعیت فاصله زیادی وجود دارد!

بنا بر نتایج به دست آمده، میزان رعایت منشور حقوق بیماران در محورهای مختلف به شرح زیر بوده است:

– میزان برقراری ارتباط با بیمار: 68.5 درصد

– ارائه اطلاعات به بیمار: 24.5 درصد

– رعایت خلوت و حریم شخصی: حدود 56 درصد

– ارائه مراقبت باکیفیت: 54 درصد

– رعایت اختیار، استقلال رای و حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار: 19 درصد

– میزان رعایت حق محرمانه ماندن اطلاعات و رازداری: 46 درصد

– میزان رعایت رضایت آگاهانه بیمار از اقدامات درمانی: حدود 61 درصد

– رعایت حق دریافت آموزش سلامت: 64 درصد

– رسیدگی به شکایات بیماران: 42.5 درصد

و در مجموع، میزان رعایت کلی منشور حقوق بیماران فقط چیزی حدود 51 درصد بوده است و معنای این نتیجه به دست آمده، آن است که حدودا از هر 2 بیمار مراجعه کننده به این گونه مراکز، 1 بیمار ناراضی بوده و مطابق با منشور حقوق بیماران با او برخورد نشده است!

طبق بیان پژوهشگران بخشی از این بی توجهی می تواند به این نکته مربوط باشد که در بیمارستان های آموزشی، میزان قابل توجهی از خدمات درمانی توسط دانشجویان ارائه می شود و عدم آگاهی و نگرش کافی آنان نسبت به حقوق بیماران می تواند باعث کاهش رعایت این حقوق از دیدگاه بیماران گردد.

به علاوه بخش دیگری از این بی توجهی به مواردی نظیر وجود فشارهای اقتصادی و اجتماعی، فشار کار زیاد، محدودیت وسایل و امکانات، کمبود زمان، ساختار نامناسب بخش و بیمارستان، عدم آگاهی بیماران از حقوق خود و نبود سیستم مدیریتی پاسخگو نسبت داده می شود.

مجریان این پژوهش ضمن اشاره به این مطلب که مطالعات مشابه دیگری که در شهرهای مختلف ایران انجام شده، نشان از رضایت بخش نبودن کلی رعایت این منشور دارد، به ضرورت افزایش آگاهی بیماران و کادر درمانی در این خصوص تاکید نموده و پیشنهادات زیر را به عنوان راه حل ارائه داده اند:

1- بررسی و تصویب منشور حقوق بیماران در مجلس شورای اسلامی به عنوان قوّه مقنّنه تا این منشور ضمانت اجرایی داشته باشد.

2- واحدی درسی تحت عنوان حقوق بیمار در برنامه درسی رشته های پزشکی، پیراپزشکی و مدیریّت بیمارستان درنظر گرفته شود و بر بحث حقوق بیمار در دوره های اخلاق پزشکی تأکید شود.

3- کارگاه ها، کلاس ها و همایش های مرتبط با حقوق بیمار برگزار گردد. بیماران و خانواده هایشان از حقوق بیمار آگاه شوند تا این حقوق را در بیمارستان مطالبه کنند.

منبع: صادقیه اهری، س.، تذکری، ز.، حبیب زاده، ش.، یحیوی، ا.، نوروزی، و. و نمادی وثوق، م. 1394. بررسي انتظارات و ميزان رعايت حقوق بيماران در بيمارستان هاي دانشگاه علوم پزشکي اردبيل درسال 1391. مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره 22، شماره 3، ص‌ص 480-472

لینک منبع

No tags for this post.