محققین باید صاحب مکتب تحقیقاتی باشند

تحصیلات كارشناسی خود را سال 1350 در رشته شیمی در دانشگاه شیراز و دوره كارشناسی ارشد را در سال 1357 و دوره دكتری را در سال 1360 در دانشگاه بیرمنگام انگلستان به پایان برده و به عنوان نخستین زن ایرانی كه در علوم پایه به رتبه استادی رسیده است، استاد پایه 25 دانشگاه شیراز است.

 دكتر صفوی كه بیش از 155 مقاله در مجلات علمی معتبر بین‌المللی و 130 مقاله در كنفرانس‌های داخلی و خارجی و راهنمایی و سرپرستی 26 رساله دكتری و 40 پایان‌نامه كارشناسی ارشد را در كارنامه خود دارد همچنین برنده جایزه علمی بین‌المللی پروفسور عبدالسلام در رشته شیمی، پر مقاله‌ترین دانشمند زن كشورهای جهان سوم و برنده نشان دانش (سال 1383) و دارنده عنوان استاد نمونه كشوری سال 1380 و چندین بورس، نشان و جایزه علمی داخلی و خارجی است. با پروفسور صفوی از دانشمندان برتر جهان در سال ۲۰۱۲  که یکی از برندگان اولین دوره جایزه زنان که به تازگی برگزار شد نیز هست گفتگو کردیم.

 

چطور به رشته تخصصی تان علاقه مند شدید و چه افرادی در انتخاب مسیر علمی شما دخیل بودند؟

از دوران دبیرستان با وجود دبیر شیمی که شیمی را بسیار خوب تدریس می کرد به این رشته علاقه مند شدم .

صرفا خودم به این رشته علاقه داشتم  و با وجودیکه در کنکور سراسری دانشگاه ها ،در رشته پزشکی دانشگاه تهران قبول شده بودم به علت علاقه زیادم به رشته شیمی ،ترجیح دادم در این رشته ادامه تحصیل بدهم.

اگر زمان به عقب بازگردد بار دیگر همین  رشته را انتخاب می کنید؟

بله حتما چون در طی سالهایی که در این رشته تحقیق و تدریس کردم بیش از گذشته به آن علاقه مند شدم.

 به عنوان چهره ماندگار علم شیمی نقاط ضعف و قوت این علم را در چه مواردی می بینید و توسعه علمی کشور  در حال حاضر را چطور ارزیابی می کنید؟

به نظر بنده نقطه ضعف اصلی عدم توجه در جهت تبدیل علم به ثروت  است  و بایستی در این راستا برنامه ریزی های لازم صورت گیرد .اما نقاط قوت علم در کشور ،پیشرفت های چشمگیر محققین  ما در تولید علم است و در این جهت نیز شیمیدانان بسیار موفق عمل کرده اند.بر اساس آمارهای ارائه شده در حال حاضر جایگاه علمی کشور از نظر تولید علم در جهان بسیار چشمگیر است . از نقات قوت دیگر در زمینه شیمی، تنوع تحقیقاتی است که صورت می گیرد.اما لازم است که محققین ما سعی کنند در امور تحقیقاتی خود صاحب مکتب تحقیقاتی باشند و از پراکنده کاری پرهیز کنند.وجود دوره های متنوع دکترا در دانشگاه های مختلف کشور حائز اهمیت است.در این رابطه تقویت امکانات سخت افزاری و نرم افزاری و نظارت بر کیفیت  دوره های تخصصی دارای اهمیت ویژه ای است. 

چالش های فعلی این حوزه از علم را در چه مواردی می دانید وچه راهکارهایی برای برون رفت از مشکلات فعلی پیشنهاد می دهید؟

همانطور که گفته شد چالش اصلی علم در دنیای امروزی سوق دادن آن به سوی تولید ثروت و کارآفرینی است. بایستی با حفظ تحقیقات علمی به روز به نیازهای جامعه نیز توجه خاص شود.در این رابطه ایجاد ارتباط صحیح  و علمی بین دانشگاه و صنعت دارای اهمیت ویژه است. مطمئنا تولید علم به ثروت بدون این ارتباط سازنده میسر نخواهد شد.

 موفقیت خودتان را در چه عواملی خلاصه می کنید؟

توکل به خدای یکتا .پشتکار ،اعتقاد به عبارت "خواستن توانستن است"  و علاقه مندی وافر  به امر تحقیق در رشته شیمی

توصیه شما به علاقمندان ، محققان و دانشجویان شیمی چیست؟برای پیشرفت در این زمینه چه کارهایی می بایست انجام دهند؟

توصیه من به علاقه مندان و محققین جوان و فارغ التحصیلان دوره های عالی که در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی

شروع به فعالیت می کنند این است که سعی کنند حداقل در یک زمینه تحقیقاتی صاحب مکتب تحقیقاتی شوند و از این شاخه به شاخه دیگر پریدن خودداری کنند.از انجام کارهای تحقیقاتی و مشابه و شبیه سازی و موازی کاری بپرهیزند و از شکست نا امید نشوند تا کشور بتواند از تنوع تحقیقاتی خوبی برخودار باشند.

به اعتقاد شما از لحاظ توسعه علمی ،علم شیمی چقدر می تواند کشور را در رسیدن به اهداف تعیین شده یاری کند؟

با توجه به نقش مهم شیمی در اکثر صنایع مهم بدون شک توسعه بنیادی  این علم می تواند زمینه ساز پیشرفت های سریع کشور در زمینه های مختلف از جمله صنایع پتروشیمی،نفت ،گاز ، مواد پلیمری مواد دارویی و فرآورده های وابسته ،محیط زیست و بسیاری از تکنولوژی های نوین باشد.

 بسیاری معتقدند که ادامه تحصیل و فعالیت های پژوهشی در علوم پایه از جمله شیمی در کشور اشتباه است و براساس این باور اکثر دانشجویان مستعد درصدد مهاجرت و گرفتن پذیرش از کشورهای دیگر هستند.اولا شما با این باور چقدر موافق هستید و در ضمن برای جلوگیری از خروج چنین  استعدادهایی چه راهکاری را پیشنهاد می دهید؟

اگر بخواهم بدون تعصب در مورد شیمی به این سوال پاسخ دهم می بایست بگویم کارهای تحقیقاتی که در زمینه شیمی در کشور صورت می گیرداز طیف عالی تا متوسط وجود دارد که این مربوط به بنیه تحقیقاتی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور است.

با این موضوع که سطح تحقیقات کشور پایین است و به این دلیل جوانان برای ادامه تحصیل به خارج  بروند،موافق نیستم اما ازطرف دیگر فکر می کنم با توجه به خالی بودن زمینه تحقیقاتی در بعضی تخصص ها لازم است که حتما در آن زمینه ها نیز متخصص داشته باشیم که بعد از اتمام تحصیلات خود در خارج از کشور برای خدمت به نسل جوان و علاقه مند ، به کشور بازگردند.اما به هرحال تمایل ادامه تحصیل در خارج از کشور برای درصدی از جوانان ما وجود دارد. مهم این است که آنها را راهنمایی کنیم تادر زمینه های مورد نیاز کشور که در آن کمبود وجود دارد،ادامه تحصیل دهند تا بعدا بتوانند برای جامعه مثمر ثمر واقع شوند .

در مورد ارائه راهکار برای خروج استعدادها از کشور :در مرحله اول ریشه یابی این موضوع است که تا آنجا که اطلاع دارم این موضوع توسط کارگروه های تخصصی در برخی از ارگان های علمی کشور دردست بررسی است.پس از ریشه یابی است که میتوان راهکار ارئه داد.

 

 

گفتگو: فرگل غفاری

No tags for this post.