تحمل ناکامی در نوجوانان را بالا ببرید

خانواده به  عنوان نخستین و مهم  ترین کانون رشد و تربیت نوجوانان، اهمیت بسیار زیادی در شکل گیری و تکامل رفتاری دارد. خانواده به  صورت سیستمی است که باید با تغییرات اعضای خود سازگار باشد. ازجمله تغییرات در اعضای خانواده و چرخه زندگی خانوادگی زمانی است که کودک خانواده در طی مراحل رشدی به دوره نوجوانی برسد.

نوجوانی به دوره ای از رشد اطلاق می  شود که بین کودکی و بزرگ سالی قرار می  گیرد و به همین دلیل، نوجوانی درواقع یک دوره انتقالی است. این مرحله از چرخه زندگی خانوادگی به  ویژه برای والدین بسیار پیچیده و دشوار است و چالش  هایی را به همراه دارد.

نتایج پژوهش  های متعدد به بیان متخصصان نشان می  دهند که خانواده و روابط با همسالان، بزرگ  ترین عوامل ایجادکننده رفتار نامناسب اجتماعی و خشونت  آمیز هستند؛ به  طوری که بین روابط نامناسب والدین و نوجوان و روابط مشکل دار، رابطه مثبت وجود دارد.

بنابر مطالعات صورت گرفته با در نظر گرفتن این شواهد به  منظور کاهش آثار مخرب خشم در روابط بین فردی و کاهش مشکلات رفتاری، لازم است اصلاحاتی در محیط خانواده انجام گیرد. یکی از این اصلاحات برنامه آموزشی مدیریت والدین است که به عنوان یکی از رایج  ترین و مؤثرترین شیوه  های درمانگری به حساب می  آید و تأثیرات مثبت آن در مطالعات گوناگون تأیید شده است.

در همین راستا، گروهی سه نفره از محققان دانشگاه باهنر کرمان، دست به انجام مطالعه ای زده  اند که در آن اثربخشی آموزش مدیریت والدین بر تحمل ناکامی و سازگاری دختران نوجوان مورد بررسی واقع شده است.

در این مطالعه پژوهشی، 32 نفر از دختران دوره متوسطه اول شهر کرمان و والدین آن  ها مشارکت داشته  اند. نیمی از والدین به مدت 9 جلسه در برنامه آموزش مدیریت والدین قرار گرفتند، ولی نیمی دیگر هیچ  گونه آموزشی دریافت نکردند. در نهایت نیز محققان با استفاده از ابزار پرسشنامه، تحمل ناکامی و وضعیت سازگاری را در دانش  آموزان فوق مورد سنجش توصیفی قرار دادند.

نتایج این بررسی  ها نشان داد که آموزش مدیریت والدین می  تواند به  عنوان یک روش مداخله  ای مفید برای کاهش عدم تحمل ناکامی و افزایش سازگاری دختران نوجوان به کار رود.

به گفته نوشیروان خضری مقدم، استادیار و پژوهشگر گروه روانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه باهنر کرمان و همکارانش در این تحقیق، «درتبیین این یافته  ها می  توان گفت هنگامی  که به والدین آموزش داده شود که رفتار خودشان را کنترل و مدیریت کنند، می  توانند با شیوه  های بهتری با فرزند خود برخورد کنند و میزان تحمل ناکامی را در آن  ها بالا ببرند.

به عبارت دیگر، شرایط خاص دوره نوجوانی باعث می  شود آن  ها خواسته  ها و توقعات متفاوتی نسبت به دوره کودکی داشته باشند و نرسیدن به این خواسته  ها و توقعات، منجر به ایجاد ناکامی در این افراد می  شود».

آن  ها می  افزایند: «نوجوانانی که تحمل ناکامی پایینی داشته باشند رفتارهای پرخاشگرانه و نامناسبی انجام می  دهند. والدین با یادگیری روش  های تربیتی درست و اصولی به رفتارها و اعمال غیر پرخاشگرانه و مناسب توجه می  کنند و این رفتارها را مورد تمجید قرار دهند و رفتارهای پرخاشگرانه و نامناسب در برابر ناکامی  های پیش  آمده را مورد بی  توجهی قرار دهند که این امر باعث افزایش رفتارهای مناسب در برابر ناکامی  ها و افزایش تحمل ناکامی توسط نوجوان می  شود».

طبق یافته  های این تحقیق که در نشریه «رویش روان شناسی» منتشر شده  اند، علاوه بر این  ها، افرادی که در نوجوانی مورد تحقیر و بی  احترامی قرار می  گیرند معمولاً روانی ناآرام دارند و همواره در زندگی، احساس ناامنی و رنج و ناراحتی می  کنند.

این افراد نه می  توانند بزرگسالان را به تغییر روش وادارند و اوضاع داخلی خانه را به نفع خود تغییر دهند، و نه قادرند از محیط خانه و خانواده کناره بگیرند و زندگی مستقلی برای خود ایجاد کنند. ضمن این که همواره خود را ناتوان و درمانده احساس می  کنند.

به بیان خضری مقدم و همکارانش، «در این میان، والدینی که با روش تربیتی درست با فرزندان خود برخورد می  کنند، موجب افزایش اعتمادبه  نفس و سازگاری آن  ها در خانواده و جامعه می  شوند».

درواقع بر اساس یافته های این پژوهش، افزایش تعارضات و تقاضاهای اجتماعی در دوره نوجوانی باعث می  شود که سازگاری نوجوان دچار تغییرات وسیعی شود و وقتی والدین شیوه  های تشویقی و تنبیهی به  موقع و مناسب در مقابل رفتارهای سازگارانه و ناسازگارانه فرزندانشان یاد می  گیرند و در رفتار با نوجوانشان استفاده می  کنند، باعث افزایش رفتارهای سازگارانه و کاهش رفتارهای ناسازگارانه می  گردند و سازگاری آن  ها را افزایش می  دهند.

گزارش: محمدرضا شجاعیه

No tags for this post.