اهمیت تاسیس «موزههای علم و فناوری»
حس کنجکاوی ذاتی انسان باعث گردیده این جانور عاقل، همواره در پی یافتن پاسخ پرسش هایی متعدد در خصوص چرایی و چگونگی رخ دادن حوادث پیرامون خود باشد، رویدادهایی که به طور مداوم برای او تکرار می شوند. تلاش تاریخی انسان برای یافتن جواب این سوالات، منجر به بروز انواع اختراعات و اکتشافات کوچک و بزرگ گردیده است و بسیاری از این دستاوردها، امروزه جزء لاینفک و غیر قابل اجتناب زندگی روزمره او به شمار می روند.
پیشرفت روزافزون علم و فناوری، باعث به وجود آمدن حوزه های بسیار متفاوت دانش گردیده که بعضا بسیار تخصصی می باشند. به طوری که امروزه فهم و ادراک مطالب علمی به روز در این حوزه های تخصصی برای یک فرد غیرمتخصص ولی علاقه مند به علم و فناوری، کار دشواری گردیده است. هر چند وجود بسیاری از رسانه های اجتماعی نظیر رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجلات، کتاب ها و موارد دیگر سعی در پر کردن خلا بین متخصصین و افراد غیرمتخصص علاقه مند به علم داشته و اتفاقا در بخش تئوری قضیه نیز به موفقیت های زیادی دست یافته اند، ولی به نظر می رسد برای درک عملی پدیده های علمی هنوز به کار بیشتری نیاز می باشد.
برای فردی که بدون زیربنا و دانش پایه از یک علم و دانش تخصصی، قصد فهمیدن یک موضوع یا پدیده علمی را دارد، بهترین راه آن است که آن فرد در کوتاه ترین زمان بتواند به آسان ترین شکل ممکن، بیشترین درک را از پدیده علمی مورد نظر خود به دست بیاورد. این هدف تنها هنگامی قابل دستیابی است که شخص علاقه مند مورد نظر بتواند در یک محیط مناسب، پدیده علمی مورد نظر خود را از نزدیک لمس نموده و با آن ارتباط برقرار نماید. موزه های علم وفناوری بر پایه همین هدف بنیان نهاده شده اند.
محققینی از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه خلیج فارس در همین خصوص مطالعه ای را برای معرفی موزه های علم و فناوری و بررسی ضرورت و اهمیت آن ها به انجام رسانده اند که نتایج آن به صورت مقاله ای علمی پژوهشی در دوماهنامه «طب جنوب» سال هجدهم شماره 2 منتشر گردیده است.
بنا بر اطلاعات این پژوهش، موزه علم و فناوری جایی است که فرد بتواند علم و دانش روز دنیا را در شاخه های مختلف و متنوع نه تنها مشاهده کند بلکه از نزدیک لمس نماید. در این موزه بر خلاف اکثر موزه های دیگر، بازدیدکنندگان اجازه دارند که اشیا و دستگاه های موجود را لمس و بررسی نموده و آزمایشات را با آن ها تمرین نمایند. در این مکان افراد هر حقیقت علمی را از نزدیک حس کرده و به صورت عملی با طرز کار آن آشنا می شوند.
نکته مهم دیگری که در موزه های علم و فناوری دیده می شود آن است که در این موزه ها افراد بدون هیچ گونه اجباری برای آموزش و صرفا بر اساس میزان علاقه، سطح آگاهی و ظرفیت پذیرش خود از دانش سود می برند و این موضوع که دقیقا مخالف با سیستم آموزشی مدارس می باشد، موجب افزایش لذت از دانش و علم آموزی می گردد و باعث می شود که فرد با علاقه ای بیشتر به مسائل علمی دقت کرده و در مورد آن ها بیندیشد.
محققین در ادامه مقاله علمی پژوهشی خود به دسته بندی فواید مختلف این موزه ها پرداخته اند. در این خصوص به فواید فردی، فواید اقتصادی و فواید اجتماعی-فرهنگی اشاره گردیده و سپس ضمن بررسی قسمت های مختلف یک موزه علم و فناوری، به معرفی موزه علم و فناوری بوستون (آمریکا) همراه با تصاویری از این موزه پرداخته شده است.
پژوهشگران در انتهای گزارش خود به موارد زیر به عنوان اهداف اصلی موزه های علم و فناوری اشاره نموده اند:
– دسترسی آسان افراد طالب علم به علوم روز دنیا در شاخه های مختلف
– آشنایی اقشار مختلف جامعه با ماهیت علم
– افزایش سطح سواد جامعه
– ایجاد پل ارتباطی قوی و همچنین پر نمودن خلاء موجود میان رشته های علوم مختلف که به علت تخصصی شدن هر شاخه علم از یکدیگر دور شده اند.
– بنا نهادن پایه های علم در ذهن دانش آموزان و کودکان با هدف ایجاد علاقه مندی به منظور تشویق آن ها به انتخاب شغل های وابسته به علم در آینده 
– افزایش فعالیت های علمی و ایجاد پایگاهی جهت تولید، انتشار و حتی صادرات و واردات علم به مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی داخل و خارج از کشور
– ایجاد شغل های ارزشمند و مفید برای جامعه
– ایجاد زمینه برای ساخت شرکت ها و کارخانه های تولید کننده ی دستگاه ها و وسایل آموزشی
– رشد اقتصادی شهر و کشور و همچنین افزایش درآمدهای غیر نفتی
– جذب توریست های مختلف از کشورهای منطقه و جهان )خصوصا توریست های علمی(
– کمک به آموزش و یادگیری علم در درس های مختلف مدرسه و دانشگاه
– ایجاد مکانی جهت اجرای ایده های جالب افراد و به ثمر رساندن ایده ها
– ایجاد پایگاهی مشترک برای دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و پارک های علم و فناوری
– ایجاد مکانی جهت ارائه و نمایش دستاوردهای دانشگاه ها و مراکز تحقیقات و پارک های علم و فناوری.
منبع: یوسفی، ف.، نبی پور، ا.، رییسی، ع.، مصلح، ع.، آذین، ر. و اسدی، م. 1394. ضرورت ایجاد موزه علم و فناوری به عنوان یک تکنیک آموزشی ماندگار. دوماهنامه علمی پژوهشی طب جنوب، سال هجدهم، شماره 2 صص 468-448
