امارات متحده عربی از توسعه فضایی تا کاوش مریخ

محمد امین آهنگری/ کارشناس هوافضا

سیناپرس: امارات متحده عربی به تازگی اعلام کرده است می‌خواهد در سال ۲۰۲۱ همزمان با پنجاهمین سالگرد استقلال این کشور از انگلیس یک کاوشگر بدون سرنشین را به سیاره مریخ بفرستد. 

این خبر توجه بسیاری را به خود جلب کرد و برخی توسعه فناوری بومی را هدف اصلی امارات از برنامه‌ فضایی سفر به مریخ دانستند و تصور کردند امارات یک شبه از خواب برخاسته و با شتاب در مسیر کسب فناوری به راه افتاده است. این در حالی است که در جهان امروز وارد شدن به فضا بدون داشتن برنامه‌هایی دقیق امکان پذیر نیست و در صورت انجام چیزی جز شکست به بار نمی آید. تاریخچه فضایی امارات نیز گویای داشتن برنامه ای مشخص است که البته اهداف کاوشی و تبلیغاتی یا حتی کسب فناوری به معنای معمول در ایران در آن دیده نمی‌شود. این برنامه تنها یک هدف مشخص دارد که با قدرت دنبال می‌شود و آن هم نه سفر به مریخ و امثال آن بلکه کسب منافع اقتصادی از فضاست و اهداف تبلیغاتی جایی در برنامه‌های کلان این کشور ندارد. بدین ترتیب هر چند ممکن است امارات به مریخ کاوشگر هم بفرستد اما می‌توان پیش بینی کرد برند این کاوشگر مثل لباس‌های داخل مراکز خرید دبی، اماراتی نباشد.

برنامه های فضایی امارات در یک نگاه

امارات از سال 1997 رسما وارد فعالیت های فضایی شد. در ابتدا با تاسیس شرکت الثریا وارد عرصه مخابرات ماهواره­ای شد و در سال 2006 با تنظیم برنامه زمان بندی شده همکاری مشترک جهت آموزش متخصصان بومی را با شرکت Satrec کره جنوبی آغاز نمود و در این همکاری دو ماهواره سنجش از دوری DUBAISAT1,2 را طراحی، ساخته و به کمک روس­‌ها در مدار قرار داد. بعد از 8 سال فعالیت فضایی، حاکم این شیخ نشین رسما دستور تاسیس سازمان فضایی امارات متحده عربی را صادر نموده و اعلام کرد ماهواره سنجشی بومی خود را تا سال 2017 خواهد ساخت، ماهواره جاسوسی خود را در سال 2018 در مدار قرار می‌دهد و تا سال 2021 نیز مدارگردی را به مریخ ارسال خواهد نمود.

 

بازیگران فضایی کشور امارات

کشور امارات با وجود وسعت کم و تعداد اندک نهادها و سازمان‌ها و به طور کلی بازار کار محدود خود به خوبی توانسته است بخش‌های دولتی و خصوصی را به صورت تفکیک شده و بر اساس قابلیت‌های هر یک وارد بخش فضایی کند. بین ترتیب دولت‌های اماراتی و بخش خصوصی بازیگران اصلی فضایی این کشور محسوب می‌شوند. امارات عربی متحده، اتحادی از هفت شیخ‌نشین کوچک به نام‌های ابوظبی، دبی، شارجه، عجمان، فجیره، راس‌الخیمه و ام‌القوین است که بعد از استقلال از بریتانیا در ۲ دسامبر ۱۹۷۱ میلادی شکل گرفت. این روز را با نام روز ملی امارات جشن می‌گیرند.

هر یک از این ۷ امیرنشین از استقلال فراوانی برخوردارند، اما یک امیر موروثی به عنوان حاکم کشور ایفای وظیفه می‌کند و شورای عالی حکام که متشکل از هفت امیر است، رئیس دولت و کابینه را انتخاب می‌کند.

از هفت شیخ‌نشین مذکور که از آن‌ها می‌توان تحت عنوان دولت یاد کرد دولت‌های دبی و ابوظبی هر یک بخشی از بار توسعه فضایی کشور را بر عهده گرفته‌اند.

 

سازمان فضایی امارات

شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان امیر امارات قانون تاسیس سازمان فضایی امارات را به عنوان آخرین بازیگر فضایی این کشور در شهریورماه سال جاری امضا کرد. بنابر قانونی که در روزنامه رسمی امارات منتشر شده است، دفتر اصلی این سازمان در ابوظبی بوده و شعبه‌ه­ایی در دبی خواهد داشت. اولین جلسه این سازمان در تیرماه سال جاری توسط حاکم دبی برگزار شد و در این جلسه اعلام شد که یکی از اهداف این سازمان ارسال کاوشگر به مریخ در پنجاهمین سالگرد تشکیل امارات (2021 میلادی) خواهد بود. ضمن آنکه اعلام شد که این سازمان امر نظارت بر تمام فعالیت­های فضایی را انجام خواهد داد تا با توسعه این بخش، سهم قابل توجهی را در اقتصاد ملی تامین کند. همچنین در عین حالی که به کابینه دولت گزارشات خود را ارائه خواهد داد تمایل داد تا در امور مالی و مدیریتی دارای استقلال باشد.

 

کاوشگر مریخ

امارات متحده عربی جزو 9 کشوری است که اکتشاف مریخ را در برنامه­ های فضایی خود قرار داده ­اند. در اولین جلسه سازمان فضایی امارات متحده عربی در تیرماه سال جاری که توسط حاکم دبی برگزار گردید، اعلام شد که هدف این سازمان ارسال کاوشگر به مریخ در پنجاهمین سالگرد تشکیل امارات (2021 میلادی) خواهد بود. شیخ محمد بن راشد آل مکتوم نخست وزیر امارات و حاکم دبی اظهار نموده است که باید متخصصان هوافضایی بیشتری در این کشور تربیت شوند. وی گفته است که این کاوشگر نمایانگر ورود جهان اسلام به اکتشافات فضایی است.

در همین رابطه کریس هادفیلد فضانورد معروف کانادایی آمادگی خود را برای کمک به امارات در ایجاد سازمان فضایی در این کشور اعلام نموده است. این فضانورد در تشکیل سازمان فضایی کانادا نقش مفید داشته و فرمانده ایستگاه بین المللی برای سه ماه در سال اخیر بوده است. وی در تیرماه سال جاری با مقامات اماراتی در این باره ملاقات داشته و از لزوم وجود همکاری بین المللی برای دستیابی به مریخ اشاره نموده و ابراز امیدواری کرده است که در این شرایط همکاری خوبی بین سازمان فضایی کانادا و امارات ایجاد شود.

 

گریزی بر فعالیت‌های رقبای عرب امارات

کشورهای عربی زیادی دارای سازمان فضایی هستند مانند الجزایر، مصر، مراکش و تونس هرچند برخی کشورها برای تشکیل آن برنامه دارند مانند یمن که بدلیل فتوی مفتی یمن اجازه ایجاد سازمان را ندارد. در سال 2013 مصر پیشنهادیه برنامه سازمان فضایی ملی خود را داد و سوریه نیز در سال جاری تمایل خود برای ایجاد اینچنین سازمانی را اعلام کرد.

امارات در حال حاضر دو ماهواره سنجشی در مدار دارد و سومین آن در سال 2017 در مدار قرار خواهد گرفت و در مخابرات ماهواره­ای علاوه بر ماهواره­های ثریا، دارای ماهواره­های یاست نیز است. کشور مصر نایل­ ست را در مدار دارد و کشور قطر سال گذشته میلادی اولین ماهواره سری اسهایل را در مدار عملیاتی نمود این فعالیت­های نشان دهنده آغاز و گسترش روز افزون رقابت فضایی در خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقه منا) است.

 

مسیر فضایی امارات 

کشور امارات متحده عربی با شروع فعالیت­‌های فضایی خود در سال 1997 توانسته است هم اکنون به یکی از دارندگان سرویس­‌های تلفن­‌های ماهواره­‌ای، اینترنت ماهواره‌­ای، پخش صدا و تصویر و تصاویر ماهواره­‌ای در جهان تبدیل شود.

تاکنون فعالیت­‌های فضایی امارات به صورت مستقل در دو ایالت اصلی آن یعنی دبی و ابوظبی انجام شده است و در سال جاری دستور تشکیل سازمان فضایی امارات برای سامان‌دهی فعالیت­‌های فضایی این کشور صادر شده است.

با توجه به اطلاع رسانی‌های انجام شده، کشور امارات تا انتهای سال 2018 پنج ماهواره سنجشی، شش ماهواره مخابراتی و یک ماهواره دانشجویی را در مدار داشته و یا قرار خواهد داد.

نکته قابل توجه در این حجم گسترده فعالیت­‌های فضایی امارات نظم و عدم موازی کاری در امور است با اینکه به صورت مستقل در حال فعالیت در دو شهر هستند. برای مثال شرکت ثریا تنها در امور تلفن و مخابرات ماهواره­ای فعالیت دارد و شرکت یاه‌ست در زمینه ارتباطات و موسسات واقع در دبی بیشتر بر امور سنجش از دوری تمرکز دارند.

نکته دیگر اینکه امارات به هدف خود در حال نزدیک شدن است و آن هم قدرت و هاب فضایی خاورمیانه است که از نظر مخابراتی به آن دست یافته است و با پرتاب ماهواره جاسوسی خود نیز می‌تواند تمام منطقه را زیر نظر خود داشته باشد.

No tags for this post.