فرایند ارزیابی و رتبه‌بندی؛ ابزاری برای ارتقای استانداردهای سازمان

در بخش اول کارگاه آموزشی بین‌المللی تجربه‌نگاری در ارزیابی و رتبه‌بندی پارک‌های فن‌آوری، مراکز رشد و نوآوری، دکتر حسین المحمودی، دکتر لوئیس سنز و دکتر ساشا وانش-وینسنت با تسهیلگری دکتر مصطفی کریمیان اقبال به ارائه مطالب خود و نکات حائز اهمیت در خصوص ارزیابی و رتبه‌بندی پارک‌های علم و فناوری و انتقال درس‌های آموخته شده و تجارب موفق سایر کشورها پرداختند.

در این کارگاه دکتر لوئیس سنز، مدیرکل سابق انجمن بین‌المللی پارک‌های علمی و سازمان‌های نوآوری موسوم به IASP، اظهار داشت: در یک فرآیند ارزیابی باید به این پرسش پاسخ داد نتیجه ارزیابی و ارائه گواهی چیست؟ بر فرض جایزه‌ای داده می‌شود که جنبه قدردانی دارد. اما موضوع دیگر در ارزیابی جایگاه و موقعیتی است که سازمان پس از ارزیابی حائز آن شده و برای مثال عضو انجمنی می‌شود که جایگاه آن‌را ارتقاء می‌دهد.

سنز در رابطه ارتقای برند سازمان به عنوان مزیت عضویت در انجمن‌ها صحبت کرد و افزود: آنچه اهمیت دارد اعتبار نهادی است که فرآیند ارزیابی را انجام می‌دهد؛ گاهی فقط گواهی میان ارزیابی‌کننده و ارزیابی‌شونده مبادله می‌شود و یا گاهی ارزیابی جامعیت ندارد و تنها جنبه محلی و یا منطقه‌ای دارد.

مدیر کل سابق انجمن بین‌المللی پارک‌های علمی و سازمان‌های نوآوری، با بیان این که احراز اعتبار و صلاحیت برای عضویت افراد ضروری است خاطرنشان کرد: گاهی دولت و نهاد حکمرانی قصد دارد فرآیند ارزیابی را انجام دهد که عادلانه بودن این امر از نظر اشخاص حائز اهمیت نیست، بلکه مهمتر این است که عموم متخصصان هم این فرآیند ارزیابی را عادلانه و غیرجانبدارانه بدانند که برای این موضوع، فرآیند ارزیابی می‌بایست باز و شفاف باشد.

سنز با تأکید مجدد بر این‌که باید هدف ارزیابی مشخص و شفاف باشد، ادامه داد: به‌عنوان مثال باید مشخص شود که پارک‌های سطح یک و برتر از برخی مزایا بیشتر برخوردار می‌شوند. نکته مهم این است که کارشناس ارزیاب باید فردی مستقل، آشنا و با تجربه مرتبط باشد و به این فرآیند اعتبار دهد که البته می‌تواند کارشناس داخلی یا بین‌المللی باشد.

وی فرآیند ارزیابی را موضوعی مهم برای همه سازمان‌ها به منظور رشد برشمرد و افزود: این فرایند تنها برای پارک‌های علم و فناوری صدق نمی‌کند و در هر سازمانی از لحظه‌ای که فرآیند ارزیابی آغاز می‌شود رضایت و تضاد به صورت توأم وجود دارد. رضایت از این‌که این اقدام خوب در حال انجام است و تضاد از این بابت که افراد مختلف با ایده‌های متفاوت ممکن است نسبت به نگاه ناظر سازمان احساس خوبی نداشته باشند؛ هرچند در یک سازمان حامی همه افراد در فرایند ارزیابی درگیر هستند و باید مراقب تضادها نیز بود.

مدیر کل سابق IASP، با بیان این‌که در فرآیند ارزیابی و رتبه‌بندی نباید درگیر واژه‌ها شد، تأکید کرد: در سال ۲۰۰۰ میلادی در شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان درگیر این بودیم که پارک علم و فناوری چیست؟ تفاوت آن با شهرک چیست؟ پارک فناور به چه معناست؟ که البته نباید این چنین باشد.

سنز با بیان این‌که میان تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی تفاوت وجود دارد، ادامه داد: کسی که فرآیند ارزیابی را انجام می‌دهد تصمیم‌گیر نهایی نیست و کارشناس ارزیاب باید اعتبار لازم را از نظر شاخص‌های مختلف داشته باشد و پس از ارزیابی نیز بازخوردهای لازم برای بهتر شدن وضعیت پارک‌ها و سازمان‌های نوآور را ارائه دهد.

وی، با اشاره به اینکه بهترین راه هیچوقت وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در موقعیت‌های مختلف باید روش صحیحی که دارای انعطاف‌پذیری اطلاعاتی بالا می‌باشد را یافت و از برداشت، فهم و احساس خود استفاده کرد تا به نتیجه مطلوب رسید.

در بخش دوم این کارگاه پنل انتقال تجربه با حضور دکتر زهرا محمدهاشمی معاون دفتر توسعه زیر ساخت فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، دکتر سهیلا خردمندیان عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دکتر معصومه داستانی رئیس گروه نظارت و ارزیابی مؤسسه‌های فناور، مهندس مهدی عظیمیان مدیرکل توسعه شعب و پردیس‌های پارک فناوری پردیس، دکتر علیرضا نصیری رئیس پارک علم و فناوری هرمزگان، دکتر مهدی کشمیری مشاور عالی پردیس فناوری نفت و انرژی نصف جهان و به گردانندگی دکتر معصومه خان‌احمدی نایب رئیس هیئت مدیره انجمن پارک‌های فناوری و سازمان‌های نوآوری ایران برگزار شد و در ادامه با حضور رووسا، معاونین و کارشناسان پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و نوآوری سراسر کشور تبادل نظر، پرسش و پاسخ و شبکه‌سازی انجام شد.

گفتنی است این کارگاه توسط دفتر توسعه زیرساخت‌های زیست‌بوم نوآوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با همکاری انجمن علمی پارک‌های فناوری و سازمان‌های نوآوری ایران و به میزبانی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران برگزار شد.