به گزارش روابط عمومی سازمان دانشجویان ایران به نقل از ایکنا، نشست “اخلاق گفت‌وگو و مناظره در جامعه دانشگاهی و سطوح نخبگانی”، پیش از ظهر امروز، ۲۸ آذرماه همزمان با برگزاری دوازدهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران و به همت سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی با حضور حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ علیرضا کلانتر مهرجردی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی و رضا فریدزاده، رئیس سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی برگزار شد.

علیرضا کلانتر مهرجردی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در ابتدای جلسه گفت: باید هم‌زمانی این نشست را با هفته وحدت حوزه و دانشگاه به فال نیک گرفت. شهید مفتح دغدغه بسیاری برای وحدت حوزه و دانشگاه داشتند و لازم است دغدغه‌های ایشان را مدنظر قرار دهیم.

دو اولویت اصلی جهاددانشگاهی

وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «جهاددانشگاهی مولود مبارک انقلاب اسلامی است» افزود: این نهاد انقلابی به‌دنبال ماندن در دانشگاه است و هیچ‌گاه خود را از بدنه دانشگاه جدا ندانسته است. در اصل “دانشجومحور بودن” و “مسئله‌محور بودن” دو اصل مهمی هستند که جهاددانشگاهی آنها را اولویت و مدنظر قرار داده است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی یادآور شد: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و مناظرات دانشجویی برای اولین بار در کشور از سوی جهاددانشگاهی برگزار شد؛ این موضوع مطالبه جدی مقام معظم رهبری است. در همین راستا تا به امروز یازده دوره مناظره دانشجویی برگزار شده است و اکنون در آستانه برگزاری دوازدهمین دوره آن هستیم.

کلانتر مهرجردی با بیان اینکه هرساله مناظراتی که برگزار می‌شود مبتنی بر گزاره‌های طلایی است، گفت: در این مناظرات ما به‌دنبال این هستیم که زبان دانشجو را در اختیار مسئولان قرار دهیم تا مسئولان بدانند تفکرات دانشجویان چیست و در مورد موضوعات و مسائل مختلف چگونه فکر می‌کنند.

حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی که سخنران اصلی این نشست بود با تقدیر از تلاش‌ها و زحمات جهاددانشگاهی در راستای ترویج فرهنگ مناظره و گفت‌وگو در کشور به‌ویژه در میان جامعه دانشگاهی و نخبگانی اظهار کرد: جهاددانشگاهی از برکات بی‌نظیر انقلاب است. در منطق عرف بین‌الملل، جهاد یک چیز است و دانشگاه چیز دیگر و در عرف بین‌الملل می‌گویند دانشگاه، “مجاهد” نمی‌خواهد بلکه “دانشمند” می‌خواهد؛ ولی بعد از سه دهه با مشکلات تمدنی مواجه شدند و تفکر آنها از مجاهد بودن و دانشمند بودن برهم ریخت و چون پشتوانه تئوریک نداشتند، در ترکیب این دو با مشکل روبه‌رو شدند و از آنجا که قدرت جمع‌بندی نداشتند، مشکلاتشان شدت پیدا کرد؛ اما جهاددانشگاهی نشان داد میان “جهاد” و “علم” می‌توان ارتباط برقرار کرد.

وی با بیان اینکه در دهه ۵۰ و حتی پیش از آن، در ایران شاهد بودیم برخی میان نهاد علم و مسئولیت اجتماعی قائل به برقراری ارتباط نبودند و به عبارتی علم داشتند، ولی عقل نداشتند و یا دانشمند بودند ولی فاقد قدرت تفکر بودند، یادآور شد: حتی امروز برخی افراد غرب‌زده می‌گویند چرا باید “مرگ بر آمریکا” گفت؟ در صورتی‌ که در خود غرب هم “مرگ بر آمریکا” سر می‌دهند. افرادی را می‌شناسم که “سوپر حزب‌اللهی” بوده‌اند اما به مرور زمان “سوپر سکولار” شده‌اند! همچنین افرادی هستند که کاملاً مذهبی وارد دانشگاه می‌شوند ولی به مرور زمان فقط زبان و بیانشان مذهبی است اما تفکرات مذهبی ندارند. یا برخی فکر می‌کنند مکتب اسلام کم آورده و خطاهایشان را به مکتب اسلام نسبت می‌دهند.

هدف از مناظره چیست؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنان خود به تفسیر فلسفه اصلی انجام مناظره پرداخت و افزود: امروزه به اشتباه هدف اصلی مناظره را این‌گونه تبیین می‌کنند که« تو بد هستی و من خوب هستم» در صورتی‌ که هدف مناظره این نیست. ما دو نوع مناظره واجب و حرام در اسلام داریم؛ مناظره واجب، ارزش اخلاقی دارد و گفت‌وگوی مخالفان با هم برای کشف حقایق و شنیدن دلیل طرف مقابل است. در اصل این سبک مناظره برای یافتن دلیل بوده و امام رضا(ع) برای انجام اینگونه مناظره ارزش و جایگاه قائل بودند و برای انجام آن وضو می‌گرفتند. باید گفت مناظره واجب و مستحب منجر به رشد می‌شود و نوعی عبادت است.

رحیم‌پور ازغدی ادامه داد: ۲۰ سال از متن مقام معظم رهبری برای ترویج کرسی‌های آزاداندیشی گذشته ولی هنوز از آن عقب هستیم، برای این کار مشکل قانونی وجود ندارد و اگر هم مشکلی وجود دارد بیشتر از نوع فرهنگی است. در حوزه مناظره نیازمند تربیت و آموزش هستیم. اینکه در گفت‌وگوها و مناظرات با هدف شکست طرف مقابل شرکت می‌کنیم، قابل قبول نیست بلکه در مناظره باید درصدد غلبه استدلال منطقی بر استدلال غیرمنطقی بود. مناظره فاقد استدلال، جنبه “جهل” به خود می‌گیرد و امکان ندارد بر منطق پیروز شود.

سه شرط پیامبر اسلام(ص) برای انجام مناظره مطلوب

وی رعایت «منطق»، «اخلاق» و «آزادی» را سه شرط مهم مناظره دانست که پیامبر اسلام(ص) مورد تأکید قرار داده‌اند و در این رابطه گفت: اگر این سه شرط در مناظرات رعایت نشوند، در نهایت مناظره به “برچسب‌زنی” به یکدیگر منجر خواهد شد. هدف مناظره حرام از همان ابتدا جدال و مراءاست؛ یعنی در آن اخلاق رعایت نمی‌شود و مناظره‌کنندگان به دنبال این هستند که بگویند تو باطلی و من حق و معمولاً با سوءظن وارد مناظره می‌شوند و دست به پیش‌داوری و قضاوت می‌زنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: در روایات دینی بر تقوای گفت‌وگو و اخلاق مناظره تأکید شده است. اصلاً در مناظره نباید به‌دنبال پیروزی بود بلکه باید به دنبال این باشیم که آیا طرف مقابل به اشتباه خود پی می‌برد یا نه؟ اگر پی برد چه بهتر اما اگر نبرد، خودش می‌داند و خدایش. مناظره، عبادت مستحب است و باید این را مدنظر قرار دهیم.

رحیم‌پور ازغدی به بی‌اخلاقی‌ها در مناظرات اشاره کرد و گفت: لزوماً هرکه عالم‌تر است، پیروز مناظره نخواهد شد بلکه گاهی اوقات در مناظرات نوعی مهندسی و شارلاتان‌بازی هم ترکیب می‌شوند. برخی افراد با به کار گرفتن اصول غیراخلاقی به شکل وحشیانه دست به مناظره می‌زنند و امکان دارد یک فرد عادی یک عالم را شکست دهد. به نظر من مناظره‌ای که با سوت و کف همراه است اصلاً مناظره محسوب نمی‌شود، بلکه بیشتر به مشاجره شباهت دارد. در ایام انتخابات این‌گونه مناظرات به وفور یافت می‌شود ولی واقعاً این مناظره نیست حتی امکان دارد با شارلاتان‌بازی ترکیب شود. اینگونه افراد فکر نمی‌کنند آنچه که می‌گویند درست است یا غلط، حق است یا باطل و یا منطبق با عقل است یا خیر؛ اینها فقط برایشان رأی، عکس و امضا مهم است و همانند یک بازاری که کلاهبرداری می‌کند، کلاهبردار هستند و فرقی میان این دو نیست او جیب مردم را می‌زند و این هم کلاهبرداری فکری می‌کند.

وی در این رابطه افزود: برخی در مناظرات عوام‌فریبی می‌‌کنند و به جای استدلال دست به شبه‌استدلال می‌زنند و می‌خواهند روی همه چیز را بپوشانند. اینها کافر هستند و روی حقایق و واقعیت‌ها خاک می‌ریزند. در مناظره نباید تعصب داشت و طبق گفته پیامبر اسلام(ص)، تعصب شاخه‌ای از کفر و از جنس استکبار است. هرجا تعصب است جهل و تاریکی هم وجود دارد. میان ایمان و تعصب تفاوت وجود دارد. استدلال مشخص می‌کند چه چیزی تعصب است یا چه چیزی ایمان‌؛ به طور کلی آزادی و آگاهی دو شرط اساسی ایمان است و ایمان یک انتخاب است و کسی را به زور نمی‌توان کافر یا مؤمن کرد و اینها به عقل، قلب و تولد بشر بستگی دارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خطاب به آنهایی که می‌گویند نمی‌توان درباره موضوعات مختلف داوری کرد، گفت: این رویکرد مصداق نسبی‌گرایی است و در منطق و عقل جایی ندارد.

رحیم‌پور ازغدی تأکید کرد: به غیر از حقیقت هیچ چیزِ مطلق دیگری وجود ندارد و آنهایی که فکر می‌کنند آزاداندیشی یعنی اعتقاد نداشتن به هیچ چیز، سخت در اشتباه هستند چون با کسی که چیزی را قبول نداشته باشد نمی‌توان بحث کرد. به گفته وی، لیبرالیسم ایدئولوژیک‌ترین و فاشیست‌ترین و دیکتاتورترین مکتب فکری دنیاست و این مکتب به هیچ چیزی باور ندارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه کرامت انسان باید در مناظرات حفظ شود و همچنین به افراد حق دفاع داده شود و از همه مهمتر حق ترور شخصیتی افراد را نداریم، اظهار کرد: مناظره باید فایده‌ای داشته باشد یا باید یک مشکل فکری و فرهنگی را حل کند یا اینکه یک مشکل عملی را مرتفع سازد.

ضرورت تشکیل خانه ملی گفت‌وگوی آزاد

رحیم‌پور ازغدی در بخش دیگری از سخنان خود به ضرورت تشکیل خانه ملی گفت‌وگوی آزاد اشاره کرد و گفت: طرح تشکیل خانه ملی گفت‌وگوی آزاد آماده شده و در شورای عالی انقلاب فرهنگی در مرحله تصویب است. از جامعه دانشگاهی به ویژه جهاددانشگاهی تقاضا دارم کمک کنند تا این طرح را به ثمر برسانیم.

به گزارش ایکنا، در پایان این نشست و به مناسبت هجدهمین سالگرد درگذشت زنده‌یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی، بنیانگذار پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی و سلول‌های بنیادین در ایران، قاب عکسی منقش به تصویر این دانشمند فرزانه به استاد حسن رحیم‌پور ازغدی اهدا شد.