جلوگیری از فرسودگی تحصیلی به کمک «آموزش تاب‌آوری»

دانش آموزان، مهم ترین و اصلی ترین عناصر نظام تعلیم و تربیت در هر کشوری بوده و توجه به موفقیت تحصیلی آن ها امری ضروری برای توسعه و پیشرفت ملت ها است. با این حال، این سرمایه های انسانی گاهی به دلایل مختلف گرفتار پدیده ای به نام «فرسودگی تحصیلی» می گردند که به نوعی، پاسخی به دشواری های مسیر پیش روی دانش آموز و نتیجه ناهمخوانی بین منابع آموزشی و انتظارات خود و دیگران برای موفقیت تحصیلی است.

فرسودگی تحصیلی نوعی احساس خستگی نسبت به انجام تکالیف درسی و مطالعه و همچنین داشتن نگرشی بدبینانه نسبت به تحصیل و مطالب درسی است که احساس بی کفایتی تحصیلی را به دنبال دارد. این پدیده در واقع پاسخ و واکنشی منفی نسبت به استرس های حاد و شدیدی است که اغلب به دلیل وجود خواسته های زیاد و خارج از توان دانش آموز به او وارد شده و در نتیجه احساس خستگی هیجانی و جسمانی را در او به دنبال دارد. فرسودگی تحصیلی می تواند به عدم مشارکت دانش آموز و کاهش شدید انرژی او برای انجام فعالیت ها منجر گردیده و انگیزه هایش را برای شرکت در فعالیت های کلاسی به شدت تضعیف نماید.

فرسودگی تحصیلی نوعی احساس خستگی نسبت به انجام تکالیف درسی و مطالعه و همچنین داشتن نگرشی بدبینانه نسبت به تحصیل و مطالب درسی است که احساس بی کفایتی تحصیلی را به دنبال دارد.

با توجه به اهمیت فراوان این موضوع، محققینی از دانشگاه بوعلی سینای همدان سعی نموده اند در قالب یک پژوهش، تاثیر آموزش «تاب آوری» را به عنوان یک راه حل برای کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان مورد مطالعه قرار دهند.

در این پژوهش 40 نفر از دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر همدان در قالب دو گروه 20 نفره مشارکت داشته اند. نحوه انجام پژوهش به این شکل بوده که ابتدا هر دو گروه برای میزان فرسودگی تحصیلی تحت سنجش های مربوطه قرار گرفتند. سپس یکی از دو گروه به مدت 10 جلسه 60 دقیقه ای تحت دوره ای آموزشی برای بهبود قابلیت تحمل و تاب آوری قرار گرفته و پس از طی این دوره، بار دیگر میزان فرسودگی تحصیلی هر دو گروه سنجیده شده و مورد مقایسه علمی قرار گرفته است.

نتایج این مطالعه نشان می دهد که کلاس های آموزش تاب آوری به طور معنی دار و قابل توجهی فرسودگی تحصیلی را در دانش آموزان کاهش می دهند.

 بر این اساس، آموزش تاب آوری باعث می شود که عواملی چون خستگی، بی علاقگی و ناکارآمدی تحصیلی به طور رضایت بخشی کاهش یافته و دانش آموز را برای ادامه راه تحصیل و کسب دانش، پرانرژی نگه دارد.

محققین در توضیح این نتایج اظهار داشته اند که آموزش تاب آوری، با بهبود اعتماد به نفس و احساس کارآمدی به دانش آموزان کمک می کند که با موفقیت، چالش های تحصیل و زندگی را پشت سر بگذارند. دانش آموزان تاب آور، احساس ناامیدی و تنهایی کمتری داشته و قادرند به یک مشکل، به عنوان مسئله ای نگاه کنند که می تواند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته، به روش های گوناگونی تجزیه و تحلیل گردیده و در نهایت حل شود.

با توجه به یافته های این پژوهش که مقاله علمی پژوهشی آن در نشریه «پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی» وابسته به دانشگاه پیام نور منتشر گردیده، محققین توصیه نموده اند که آموزش تاب آوری به عنوان روشی موثر برای پیشگیری و یا درمان فرسودگی تحصیلی توسط مراکز مشاوره مدارس مورد استفاده قرار گرفته و به طور مرتب کلاس ها و کارگاه هایی در مورد آن برای دانش آموزان، خانواده های آن ها و حتی معلمین برگزار گردد.

 

نویسنده: محمدرضا دلفیه

با اقتباس از: یعقوبی، ا. و بختیاری، م. 1395. تاثیر آموزش تاب آوری بر فرسودگی تحصیلی دانش آموزان دختر. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4(13): 16-7.

No tags for this post.