درآمدزایی از طبیعت
لذت بردن از مشاهده پرندگان در طبیعت یکی از اولویت‌های این بخش از صنعت اکوتوریسم محسوب میشود. پرسشی که در اینجا مطرح است، شاید کمی عجیب باشد اما بدون تردید پاسخ آن عجیب تر است. سوال اینجاست که آیا پرنده نگری میتواند منافع اقتصادی به همراه داشته باشد؟ آمارهای جهانی ثابت کرده که پاسخ به این پرسش مثبت است. اجازه دهید کمی بحث را به طرف آمارها و ارقام جهانی سوق داده و از ظرفیت‌های تازه اقتصادی سخن به میان آوریم.
انگلستان مهد پرنده نگری
تحقیقات نشان میدهد هر جا که پرندهنگرها هستند، درآمدهای جایگزین و منافع اقتصادی نیز وجود دارد. انگلستان را میتوان به نوعی مهد پرنده نگری مدرن به حساب آورد هرچند که این روزها برخی از کشورهای دیگر گوی سبقت را از انگلستان ربوده اند. اما در هر صورت پرنده نگری در انگلستان حرفه ای است که حدود ۲.۸۵ میلیون نفر طرفدار دارد. گزارشات انجمن رویال حفاظت از پرندگان یکی از بزرگترین انجمن‌های حفاظت از محیطزیست این کشور حاکی از آن است که ذخیره گاههای طبیعی این کشور هر ساله پذیرای بیشتر از یک میلیون پرنده نگر هستند. این تعداد گردشگر در مجموع رقمی نزدیک به ۱۲ میلیون یورو را به بخش‌های مختلف اقتصادی بالاخص در ابعاد محلی تزریق میکند. تحقیقات دیگر نشان میدهد که این سرمایه اقتصادی کلان میتواند ۳۰۰ شغل تمام وقت محلی را به طور غیر مستقیم و بیشتر از ۲۰۰ شغل تمام وقت محلی را به صورت مستقیم حمایت کند. انواع تسهیلات گردشگری، ایستگاههای پمپ بنزین، کافی شاپها، رستوران‌ها و فروشگاههای مختلف از جمله مشاغلی هستند که به طور مستقیم از حضور گردشگران طبیعت منتفع میشوند. شاید یک مثال موضوع را بهتر نشان دهد، جزایر اورکنی اسکاتلند تنها در تابستان سال ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۷۹ ه.ش.) میزبان ۸۱ هزار گردشگر بود که در مجموع ۱۸ میلیون یورو به اقتصاد این کشور کمک کردند. انجمن رویال حفاظت از پرندگان تخمین زده که ۱.۳ میلیون یورو یعنی در حدود ۷ درصد این درآمد متعلق به بخش پرنده نگری بوده است. این تعداد گردشگر در سال ۲۰۰۵ میلادی (۱۳۸۴ ه.ش.) به ۱۰۷.۵۰۰ نفر رسید و جالب است که آمار پرندهنگرها نیز حدود ۳۳ درصد رشد را تجربه کرد.
پرنده نگری در کانادا و آمریکا
پرنده نگری یکی از مشهورترین و سریعالرشدترین فعالیت‌های تفرجی در کانادا و آمریکا است. تنها در آمریکا بیشتر از ۴۸ میلیون نفر به پرنده نگری مشغول هستند. ایالت‌های مونتانا، مین و ورمونت به ترتیب با ۴۰، ۳۹ و ۳۸ درصد بیشترین میزان مشارکت در فعالیت پرنده نگری را به خود اختصاص داده اند. این در حالی است که ۲۷ ایالت این کشور، رکورد بیشتر از ۲۰ درصد مشارکت را گذرانده اند. از آنجا که پرنده نگرها در حین گردش‌های متنوع خود به انواع و اقسام کالاها و خدمات نیاز دارند لذا در اینجا نیز پرنده نگری یک فعالیت اقتصادی محسوب میشود. تجهیزات اولیه پرنده نگری از جمله دوربین‌های چشمی، تلسکوپ و دوربین‌های عکاسی از مواردی هستند که آمریکا و کانادا همیشه دستی بر آتش بازار آنها دارند. در سال ۲۰۰۶ میلادی (۱۳۸۵ ه.ش.) تنها هزینه های مربوط به سفر پرنده نگرها در آمریکا به رقمی بالغ بر ۱۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ دلار رسید. جالب است که هزینه تجهیزات نیز جدای از آن و معادل ۲۳.۶۵۹.۵۴۲.۰۰۰ دلار تخمین زده شد. شاید مروری بر خلاصه تاثیرات اقتصادی پرنده نگری در همان سال گویای مساله باشد: حضور ۴۷.۶۹۳.۰۰۰ پرنده نگر منجر به حمایت از ۶۷۱ هزار شغل کوچک و بزرگ شد. هزینه های تامین تجهیزات و سفر نیز معادل ۸۲ بیلیون دلار از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داد. در کانادا نیز روز به روز بر تعداد پرنده نگرها افزوده میشود. برآورد شده که بازدیدکنندگان حیات وحش در این کشور به طور متوسط ۴۳۳ دلار یعنی روزانه ۲۳ دلار خرج میکنند. کانادا تنها در سال ۱۹۹۶ میلادی (۱۳۷۵ ه.ش.) ۱۲.۱ بیلیون دلار از تولید ناخالص داخلی خود را از طریق اکوتوریسم و گردشگران دوستدار طبیعت تامین کرد و این در حالی است که ۲۱۵ هزار شغل و ۵.۴ بیلیون دلار نیز عایدی این کشور از مالیات حاصل از این بخش تخمین زده شده.
در ایران حدود ۵۳۵ گونه پرنده شناسایی شده که البته همه آنها بومی نیستند. برخی برای زادآوری، برخی برای زمستانگذرانی، برخی برای گذراندن تابستان، تعدادی به صورت مهاجر عبوری و البته برخی دیگر هم به صورت اتفاقی و یا صرفاً برای یک بار در کشور ما دیده شده اند.
پرنده نگری در ترکیه
وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه در قالب طرح «نگرش جدید در گردشگری» از ژانویه سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷ ه.ش.) استراتژی‌های جدیدی را به منظور معرفی طبیعت و موقعیت‌های خاص جغرافیایی این کشور در دستور کار قرار داد. پرنده نگری یکی از فعالیت‌هایی است که در چهارچوب تنوع بخشیدن به گردشگری این کشور مطرح شده. در ترکیه بیشتر از ۴۶۰ گونه پرنده که ۳۳۰ گونه آنها جوجهآور هستند، ثبت شده. جنگل‌های اروپایی واقع در شمال ترکیه، استپ آناتولی، سواحل مدیترانه، مناطق کوهستانی، علفزارها و چمن زارهای خشک نواحی شرقی از جمله زیستگاههایی هستند که بسیاری از تورهای پرندهنگری این کشور بر روی آنها تمرکز کردهاند.
پرندهنگری در ایران
در ایران حدود ۵۳۵ گونه پرنده شناسایی شده که البته همه آنها بومی نیستند. برخی برای زادآوری، برخی برای زمستان گذرانی، برخی برای گذراندن تابستان، تعدادی به صورت مهاجر عبوری و البته برخی دیگر هم به صورت اتفاقی و یا صرفاً برای یک بار در کشور ما دیده شده اند. غنای پرندگان در ایران مدیون طیف گسترده زیستگاه‌ها و البته موقعیت جغرافیایی خاص این کشور به عنوان محل تلاقی سه منطقه عمده جانوری یعنی پالئارکتیک، اورینتال و آفروتروپیکال است. برخی از محققین باور دارند که جنبه های مثبت حضور پرندگان در ایران در آن حد است که با ظرفیت سازی بتوان نه تنها امکان بقا را برای برخی از گونه های در معرض خطر افزایش داد بلکه حتی بتوان از مزایای اقتصادی پرندگان در عرصه گردشگری نیز سود جست. پرندهنگری از زیرمجموعه های صنعت اکوتوریسم و از قدرتمندترین بازوان این صنعت در جهان است. این صنعت در ایران بیش از توریسم خارجی میتواند موجب رونق گردشگری داخلی باشد چرا که حتی هم اکنون نیز آمار برنامههای پرندهنگری در داخل کشور با سال‌های قبل قابل مقایسه نیست و وضعیت روبه رشدی را نشان میدهد. اینطور که از ظاهر امر برمی‌آید، زمینه فرهنگی و تاریخی ما ایرانیان نیز به این امر سرعت خواهد بخشید.
گزارش: فرناز حیدری
No tags for this post.
