چرا در زلزله ترکیه ساختمان های نوساز فرو ریخت؟

طی روزهای گذشته دو زمین لرزه بزرگ در ترکیه به وقوع پیوسته است که بیش از ۳ هزار کشته برجای گذاشته و افراد بسیاری را مجروح یا آواره کرده است. در این میان ویدیوهای متعددی در فضای مجازی منتشر شد که نشان دهنده ریزش ساختمان های متعددی در بخش های مختلف زلزله زده هستند. این موضوع سبب شد تا پرسشی جدی در ذهن بسیاری از کاربران ایجاد شود که چرا این ساختمان های بعضا نوساز به سادگی دچار فروپاشی شدند.

به گزارش سیناپرس، ترکیه و سوریه طی ۴۸ ساعت گذشته با چند زلزله سنگین مواجه شده و بر اساس گزارش های رسمی، اولین زمین لرزه در نزدیکی غازیانتپ در نزدیکی مرز سوریه به بزرگی 7.8 ریشتر بوده و دومین زمین لرزه جدی حدود نه ساعت بعد، روی گسلی که به نظر می رسد یک گسل متقاطع است، رخ داد که بزرگی آن 7.5  ریشتر بود.

به گفته دولت ترکیه، بر اثر این زلزله ها حدود ۳ هزار و ۴۵۰ ساختمان فروریخت که بسیاری از آن ها ساختمان ‌های مدرن و جدید محسوب می شدند.

بیشتربخوانید:

نیروگاه اتمی ترکیه در زلزله آسیب ندید

زلزله بلای جان مردم خاورمیانه شد

سوال مهمی که برای بسیاری از افراد پیش آمده، این است که چرا این اتفاق افتاد؟ آیا تخریب کامل هزاران ساختمان در ترکیه صرفا به دلیل شدت زلزله بود یا مشکل از ساختمان هاست؟

باید توجه داشت که وقوع زمین لرزه در ترکیه امری رایج است و بخش های مهمی از این کشور در یک منطقه بسیار فعال لرزه ای قرار دارد که در آن سه صفحه تکتونیکی به طور مداوم در زیر سطح زمین بر روی یکدیگر قرار می گیرند. سوابق تاریخی زمین لرزه ها در این منطقه حداقل به ۲ هزار سال قبل برمی گردد. بر اساس شواهد تاریخی در سال ۱۷ میلادی نیز زلزله ای شدید در ترکیه امروز رخ داده و ده ها شهر را با خاک یکسان کرد.

به گزارش سیناپرس، بررسی های زمین شناسی نشان می دهد، ناحیه گسل شرقی آناتولی که میزبان این زمین لرزه ها بوده است در مرز بین صفحات تکتونیکی عربستان و آناتولی است که تقریباً ۶ تا ۱۰ میلی متر در سال حرکت کرده و از کنار یکدیگر عبور می کنند. معمولا کنش الاستیکی که در ناحیه مرزی صفحات زمین تجمع پیدا می کند، توسط زلزله‌ های متناوب که میلیون‌ ها سال است رخ می دهد، آزاد می ‌شود. بنابراین زمین لرزه های اخیر مطلقا غافلگیر کننده نیستند.

به گفته کارشناسان با وجود خطر لرزه ای شناخته شده، این منطقه دارای زیرساخت های آسیب پذیر زیادی است.

در طول ۲ هزار سال گذشته، ما چیزهای زیادی در مورد چگونگی ساخت ساختمان هایی ایمن آموخته ایم که می توانند در برابر لرزش ناشی از زلزله های شدید مقاومت کنند.به گزارش سیناپرس،در واقعیت عوامل زیادی وجود دارد که روی شیوه های ساخت و ساز ساختمان در این منطقه و سایر مناطق در سراسر جهان تأثیر می گذارد.

به نظر می رسد، بسیاری از ساختمان های فروریخته از بتن و بدون بهره برداری از تقویت لرزه ای کافی ساخته شده اند. قوانین لرزه ای ساختمان در این منطقه نشان می دهد که این ساختمان ها باید قادر به تحمل زمین لرزه های قوی و بین ۳۰ تا ۴۰ درصد گرانش باشند.

به گزارش سیناپرس، به نظر می رسد زمین لرزه های 7.8 و 7.5 رخ داده طی ۴۸ ساعت گذشته، باعث لرزش در محدوده ۲۰ تا ۵۰ درصد گرانش شده باشند. بنابراین، بخشی از این ساختمان ها در شدت لرزشی کمتر از استاندارد طراحی شده خود فرو ریختند.

بررسی ها همچنین نشان می دهد؛ در بسیاری از مناطق جهان از جمله ترکیه برای اطمینان از ساخت و ساز ایمن ساختمان، دستورالعمل هایی برای ایجاد مقاومت سازه ها در برابر زمین لرزه وجود دارد.  متاسفانه در عمل بسیاری از این استانداردها نادیده گرفته شده و با هر زلزله ای شاهد فروریختن دومینو وار سازه ها هستیم.  برای نمونه پس از زلزله سال ۲۰۱۱ که در آن صد ها نفر جان خود را از دست دادند، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر وقت ترکیه، ساخت و ساز های نامناسب را عامل تلفات بالا دانسته و گفت: شهرداری ها، سازندگان و ناظران اکنون باید ببینند که سهل انگاری آن ها ، شهروندان را به قتل می رساند.

اگرچه مقامات ترکیه می ‌دانند که بسیاری از ساختمان ‌ها در برابر زلزله نا امن هستند، اما راه حل عملی برای ایجاد سازه های استاندارد وجود ندارد. بسیاری از ساختمان ‌ها طی دهه های گذشته ساخته شده ‌اند و از سوی دیگر ایجاد استانداردهای مقاوم ‌سازی لرزه‌ ای منجر به افزایش هزینه ساخت و ایجاد مشکلات فنی بیشتری شده و به همین دلیل معمولا  این استانداردها از سوی سازندگان و  مسئولان در اولویت قرار نگیرد.

با این حال، بازسازی پس از زلزله ممکن است فرصتی برای بازسازی ایمن تر سازه ها باشد. در سال ۲۰۱۹، ترکیه مقررات جدیدی را تصویب کرد تا اطمینان حاصل شود که ساختمان ها برای مقابله با لرزش مجهزتر هستند.

به گزارش سیناپرس، متاسفانه بر اثر این زمین لرزه ها علاوه بر تلفات جانی و آسیب‌های زیرساختی، احتمالاً شاهد اثرات زیست‌ محیطی بی ‌شماری مانند پارگی سطوح و رانش زمین خواهیم بود که خود بر دامنه مشکلات می افزاید. این اثرات ممکن است بسیاری از مناطق را برای بازسازی ناامن کند  بنابراین تلاش‌ های بازسازی باید شامل تصمیم ‌گیری ‌های دقیق و برنامه‌ ریزی  مناسب برای مکان یابی ساخت دوباره سازه ها است.

در حال حاضر، پس لرزه ها همچنان منطقه را می لرزاند و تلاش های جستجو و نجات ادامه دارد و به زودی روند بازسازی شهرهای آسیب دیده در ترکیه شروع می شود اما پرسش بسیار مهم این است که آیا طی این روند بازسازی شاهد ساخته شدن ساختمان های قوی تری خواهیم بود که بتوانند در برابر زلزله بعدی مقاومت کنند یا خیر؟ از سوی دیگر بسیاری از کلان شهرهای ایران نیز در مناطق زلزله خیز واقع شده و پیش بینی می شود وقوع زلزله ای با این ابعاد در ایران، تلفاتی به مراتب بیشتر از زلزله ترکیه به جای بگذارد. به راستی ما چقدر برای چنین اتفاق ناگواری که دیر یا زود رخ خواهد داد، آماده هستیم؟

گزارش: احسان محمدحسینی

No tags for this post.