پژوهشگران بیوشیمی در راه سنگلاخی
تحقیقات در حوزه بیوشیمی بالینی می‌تواند راهگشای خوبی برای پیشرفت در رشته‌های دیگر باشد و در نتیجه آن کاربرد تحقیقات را به صورت ملموس مشاهده کرد. با این حال همان گونه که رشته‌های دیگر نیز با چالش‌های تحقیقاتی همچون اولویت یافتن ارایه مقاله و نبود بودجه پژوهشی در حوزه خود درگیرند، این رشته نیز از این مشکلات مبری نیست.
بیوشیمی بالینی با اینکه نقش مهمی در علم روز دارد اما نیازهای آن در بسیاری مواقع دیده نشده است. عدم تأمین بودجه لازم برای پژوهش محققانش یا نبود حمایت کافی برای فارغ‌التحصیلان موجب شده، کم نباشند دانش‌آموختگان و دانشجویانی که ایران را ترک کرده‌اند. علاوه بر این مدیریت و نگاه‌های نادرست به پژوهش که در همه رشته‌ها مرسوم است و دامن‌گیر این رشته نیز شده به مشکلات آن افزوده است.
ایسنادر این باره مصاحبه‌ای با دکتر مجتبی پنجه پور، مدیر گروه بیوشیمی بالینی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه اصفهان انجام دادیم تا مشکلات آموزشی و پژوهشی این رشته را از زبان او بشنویم.
در مورد حوزه فعالیت گروه بیوشیمی بالینی توضیح دهید؟
بیوشیمی علمی است که ماهیت مولکولی موجودات زنده را بررسی کرده و به مطالعه مولکول‌های داخل سلول و بدن جانداران و نقش مهم آنها در حیات موجودات و ارتباط و تعامل آنها با یکدیگر می‌پردازد. هدف از تأسیس این رشته در دانشگاه‌های داخل کشور تربیت و آموزش متخصصانی است که بتوانند در امر آموزش، تحقیقات و کاربردهای بالینی- آزمایشگاهی این شاخه علمی ایفای وظیفه کنند.
رشته بیوشیمی بنیادی‌ترین علم پایه برای رشته‌های علوم پزشکی و زیست‌شناسی محسوب می‌شود و اهمیت این رشته به حدی است که در کوریکولوم آموزشی تمامی رشته‌های وابسته به علوم پزشکی مانند پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، علوم آزمایشگاهی، تغذیه و پرستاری دروس تئوری و عملی بیوشیمی گنجانده شده است. بیوشیمی دارای چند زیرشاخه است ازجمله بیوشیمی پزشکی که مرتبط با بیماری‌های انسان بوده و بیوشیمی بالینی که به بررسی تغییرات فاکتورهای بیوشیمیایی و اندازه‌گیری آزمایشگاهی آنها در بیماری‌ها می‌پردازد.
در مورد پژوهش‌های گروه بیوشیمی بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توضیح دهید.
این گروه در زمینه‌های پژوهشی به تحقیقات بالینی و کاربردی می‌پردازد و در تعامل با سایر دانشگاه‌ها و مراکز علمی پژوهشی داخل و خارج کشور نیز بوده و سابقه پژوهشی درخشانی دارد. محورهایی همچون نقش آنزیم‌ها در سلامت و بیماری (آنزیم شناسی بالینی)، نقش عناصر معدنی و ویتامین‌ها در بیماری و سلامت، نقش متابولیت های حد واسط در بیماری‌های قلبی- عروقی، اختلالات مادرزادی و بیماری‌های متابولیک، اختلالات هورمونی، شناخت مکانیزم های بیوشیمیایی و مولکولی در سرطان‌های انسانی در این گروه به تحقیق و پژوهش گذاشته شده است.
اهداف و اهمیت حوزه بیوشیمی بالینی چیست؟
بیماری‌های انسانی ریشه بیوشیمیایی دارند. بیماری‌ها به دلیل تغییرات بیوشیمیایی به وجود می‌آیند. به عنوان نمونه در بیماری‌های شایعی مثل قند (دیابت)، فشارخون، بیماری‌های سیستم عصبی ( از قبیل آلزایمر، پارکینسون)، قلبی و عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های مادرزادی، بیماری‌های دام و طیور و حتی بیماری‌های عفونی تا علت بیوشیمیایی در سطح سلول و مولکول مشخص نشود نمی‌توان بیماری را درمان کرد.
از طرف دیگر بیماری‌های مرتبط با کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها و اختلالات هورمونی نیز علت‌های بیوشیمیایی دارند. حتی در مراحل طراحی داروها و اثربخش بودن آنها نیز اهداف بیوشیمیایی خاصی مد نظر قرار می‌گیرد. بنابراین در بیوشیمی بالینی هدف اصلی تمرکز بر پیدا کردن راه‌های تشخیص آزمایشگاهی ترکیبات بیوشیمیایی و کمک به روند درمان است. با استفاده از نمونه‌های به دست آمده از بدن و اندازه‌گیری مارکرهای بیوشیمیایی در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و تحقیقاتی می‌توان تغییرات اساسی که باعث بیماری شده است را نشان داد. دانشجویان فارغ‌التحصیل مقطع دکترای بیوشیمی بالینی، رکن اصلی آزمایشگاه‌های تشخیص طبی هستند و به عنوان یک متخصص حرفه‌ای آزمایشگاهی به تمرکز بر پیدا کردن و اجرای تست‌های تشخیصی آزمایشگاهی و به دنبال آن ارایه جواب‌های دارای صحت و دقت کافی به مراجعه‌کنندگان است.
بدون اطلاع از نتایج صحیح این تست‌ها، پزشک قادر به تشخیص قطعی بیماری و علت آن نبوده و بنابراین روند درمان نیز به درستی انجام نخواهد گرفت. به عنوان مثال اگر میزان گلوکز (قند خون) فرد ناشتا کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، این میزان برای یک فرد بالغ، طبیعی است. اما اگر این میزان بین 100 تا 125 میلی‌گرم بر دسی لیتر باشد، پره دیابتیک (پیش دیابت) است و اگر بیشتر از 125 میلی‌گرم بر دسی لیتر باشد، احتمالاً دارای بیماری دیابت است (البته تشخیص قطعی نیازمند انجام تست‌های تأییدی دیگری است). پس دستور پزشک برای بیماران پیش دیابتی با دیابتیک متفاوت است. به این صورت که پزشک برای افراد پره دیابتیک معمولاً رژیم غذایی خاص و ورزش را توصیه می‌کند ولی برای بیمار دیابتیک مداخلات دارویی نیز صورت می‌گیرد.
چگونه می‌توان تحقیقات بیوشیمی بالینی را کاربردی کرد؟
در حوزه بیوشیمی بالینی باید دو زمینه تحقیقات بنیادین و بالینی را تفکیک کرد. به این صورت که پژوهش‌ها در بیوشیمی بالینی با هدف کمک به تشخیص بیماری، طراحی و اجرای تست‌های آزمایشگاهی و تأیید روند پیشرفت درمان انجام می‌شود. تحقیقات بنیادین ابتدا در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و محیط‌های پژوهشی انجام و پس از موفقیت به تدریج توسعه پیدا می‌کند. سپس بر روی جمعیت‌های بیشتری انجام می‌شود و اگر در مراحل بعدی ارتباط فاکتور مورد سنجش با وضعیت بالینی بیماران تأیید شود، در آزمایشگاه‌های بالینی تشخیص طبی به شکل تست استاندارد در می‌آید تا پزشک بتواند با استناد به آن وضعیت بیماری فرد را تشخیص دهد. بنابراین در حوزه پزشکی تحقیقات بنیادین و تحقیقات بالینی مانند یک رشته متصل است، بین این دو زمینه پژوهشی فاصله وجود دارد اما وابستگی آنها به یکدیگر قطعی است.
در برخی موارد تحقیقات پایه و بنیادین بر روی نمونه‌های تهیه شده از بیماران انجام می‌شود. به عنوان نمونه در گروه بیوشیمی بالینی طرح‌های پژوهشی داریم که هدف آن یافتن تومور مارکرهایی در مورد سرطان پستان است که با همکاری پزشکان و متخصصان آنکولوژی انجام می‌شود. پزشکان با بررسی بیماران، نمونه‌های مربوطه را در اختیار همکاران ما در گروه بیوشیمی بالینی قرار می‌دهند و گروه نیز تحقیقات بنیادین را در آزمایشگاه‌های خود انجام می‌دهد. این‌گونه طرح‌های تحقیقاتی حجم بالایی از پژوهش‌های دانشگاه علوم پزشکی را تشکیل می‌دهد که البته همانطور که ذکر شد راه طولانی تا کاربردی و بالینی شدن نتایج و ورود به تست‌های رایج آزمایشگاه تشخیصی دارد.
نقش ارتباط علمی با کشورهای خارجی در بیوشیمی بالینی چیست؟
ماهیت علم در ارتباط با مجامع علمی جهان است و آن چیزی که سبب ارتقای علم می‌شود، ارتباط علمی است. بنابراین محیط علمی بسته که با جهان ارتباط ندارد، نتایج علمی مطلوبی نخواهد داشت و به تدریج رشد و شکوفایی علمی خود را از دست می‌دهد. لذا برقراری این ارتباط ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در دوران تحریم رشد اعزام دانشجو به خارج افت بسیار شدیدی داشت. از آنجا که سیاست اعزام دانشجو در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و برای دانشگاه‌ها لازم‌الاجراست، به طور کلی گروه‌های آموزشی نیز راسا دخالتی در اعزام دانشجو ندارند. به نظر می‌رسد که یکی از مهمترین عوامل محدودکننده در اعزام دانشجویان دکتری به دوره‌های تکمیلی کاهش بودجه‌ها است که البته این کمبود بودجه در امر تحقیقات نیز وجود دارد. جامعه دانشگاهی امیدوار است که پس از موفقیت دولت در به ثمر نشاندن برجام که یکی از مهمترین دستاوردهای رئیس‌جمهور است و در آینده آثار خود را به تدریج نشان می‌دهد، شرایط اعزام دانشجویان دوره دکتری به فرصت‌های مطالعاتی تسهیل‌یافته و همچنین زمینه تعاملات بیشتر دانشگاه‌های داخل و خارج کشور فراهم و تبادل دانشجو و استاد نیز بیشتر شود.
آیا طرح تحول نظام سلامت در حوزه بیوشیمی بالینی تأثیر داشته است؟
طرح تحول نظام سلامت از مهمترین طرح‌های ملی است که هدف آن بهبود سلامت مردم است و در دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات درمانی بهداشتی اولویت آنی این طرح معطوف به حوزه درمان است تا مشکلات مردم در حیطه درمان رفع شود. اما تأثیر این طرح بر روی گروه‌های آموزشی علوم پایه به صورت غیرمستقیم خواهد بود. به این صورت که تخصص‌های آزمایشگاهی رشته‌های علوم پایه پزشکی به ویژه بیوشیمی بالینی در دانشگاه‌های علوم پزشکی به صورت رشته‌های بالینی تعریف‌شده و فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها افزون بر وظایف آموزشی و پژوهشی در قالب فعالیت‌های حرفه‌ای خود، دارای تخصص هدایت و مسئولیت فنی آزمایشگاه‌های تشخیص طبی هستند. این متخصصان می‌توانند در نظام سلامت و خدمات‌رسانی تخصصی به بیماران نقش بسیار مهمی ایفا کنند. یکی از مشکلات گروه‌های علوم پایه پزشکی در اختیار نداشتن آزمایشگاه‌های بالینی در بیمارستان‌های آموزشی است تا اصلی‌ترین و ضروری‌ترین اولویت‌های تربیت دانشجویان پزشکی، پیراپزشکی و تحصیلات تکمیلی را در قالب دروس کارآموزی و کارورزی با نظارت مستقیم گروه‌های آموزشی و حضور اساتید گروه جوابگو باشند. البته معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1394 طرح جامعی تحت عنوان طرح تحول نظام آموزش پزشکی را تدوین کرده که در حال اجراست.
آیا نهادهای دولتی و دانشگاه از تحقیقات حوزه بیوشیمی بالینی حمایت می‌کنند؟ این حمایت‌ها تا چه اندازه است؟
سیاست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای حمایت از تحقیقات، دارای رویه مشخصی است. پژوهش‌های حوزه بیوشیمی بالینی نیز از همین قواعد تبعیت کرده و مستثنا نیست. بنابراین پژوهشگران می‌توانند طرح‌های پژوهشی خود را مطابق با آیین‌نامه‌ها و با دریافت بودجه انجام دهند. علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دیگر نهادها مانند صندوق حمایت از پژوهشگران و موسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی نیز از طرح‌های پژوهشی حمایت می‌کنند. مشکل مهم در رابطه با پژوهش، محدودیت بودجه است به عنوان نمونه اگر پژوهشگری برای انجام طرح خود هزینه 40 میلیون تومان را پیش‌بینی کند، معاونت پژوهشی دانشگاه بر اساس دستورالعمل تعریف‌شده، 15 میلیون تومان به این طرح اختصاص می‌دهد.
ممکن است در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی بودجه‌های پژوهشی متفاوت باشد که البته این موضوع باعث می‌شود که دانشجویان دکتری تخصصی برای تأمین هزینه‌های پایان‌نامه‌هایشان با مشکلات و معضلات فراوانی مواجه شوند. از طرف دیگر مدیریت پژوهشی دانشگاه و مراکز پژوهشی برون دانشگاهی نیز در چند سال اخیر به برون ده تحقیق در قالب مقاله منتشره در ژورنال‌های علمی معتبر دارای ضریب تأثیر توجه زیاد دارند، بنابراین اگر پژوهشگر بودجه زیادتری درخواست کرد باید تعداد مقالات بیشتری ارائه دهد، اما این واقعیت مهم نباید فراموش شود که بحث پژوهش با تولید مقاله نباید مترادف شود، زیرا مقاله در حقیقت گزارشی از طرح پژوهشی است که به جامعه علمی ارایه می‌شود تا پس از دوری مورد استناد دیگر محققان قرار گیرد. به هر حال هزینه طرح‌ها با بودجه‌های اختصاص‌یافته مطابقت ندارد و از طرف دیگر انتظارات مدیریت پژوهش برای چاپ مقاله در اکثر موارد باعث دلسردی محققان می‌شود. یک طرح پژوهشی ممکن است به اهداف و نتایج مورد انتظار دست نیابد ولی سیستم پژوهشی در مقابل بودجه، تحقیق مطلوب نمی‌خواهد بلکه مقاله ISI می‌خواهد.
چالش‌های موجود اعم از مدیریتی و تحقیقاتی در حوزه بیوشیمی بالینی چیست؟
اگر روند تحقیقات شکل استاندارد داشته باشد، حوزه بیوشیمی بالینی هم منتفع می‌شود. تحقیقات در حوزه بیوشیمی بالینی هزینه بالایی دارد و تهیه مواد بیوشیمایی از خارج بسیار گران تمام می‌شود. به عنوان نمونه دانشگاه علوم پزشکی حدود چهار میلیون تومان بودجه برای یک تز کارشناسی ارشد رشته بیوشیمی بالینی اختصاص می‌دهد اما این بودجه فقط می‌تواند صرف خرید یک یا دو کیت تحقیقاتی شود. بنابراین تهیه یک مقاله با حداقل استانداردهای لازم بین‌المللی برای یک تز کارشناسی ارشد و با توجه به انتظارات دانشگاه، نیازمند بودجه‌ای حدود 10 تا 12 میلیون تومان است. از طرف دیگر توسعه تجهیزات پژوهشی گروه نیز عامل بسیار مهمی است. همانطور که اشاره شد بودجه‌های طرح‌های پژوهشی فقط به مواد مصرفی اختصاص می‌یابد، ولی بدون به روز کردن تجهیزات و دستگاه‌های پژوهشی و تحقیقاتی مدرن، امکان انجام طرح‌های پژوهشی نیز با مشکل مواجه می‌شود. در اکثر موارد دانشجویان مجبورند برای تجهیزات مورد نیاز خود به دانشکده‌ها یا دانشگاه‌ها یا مراکز تحقیقاتی برون دانشگاهی مراجعه کنند که خود این مسئله باعث عدم رشد و پیشرفت گروه شده و به تدریج توان پژوهشی گروه را تضعیف می‌کند. موارد متعددی داریم که درخواست‌های خرید تجهیزات به دلیل هزینه‌های بالایی که دارد مورد اجابت قرار نمی‌گیرد. البته معاونت پژوهشی دانشگاه نیز با عدم نسبت به تأمین هزینه‌های تجهیزات و دستگاه‌ها، صرفاً هزینه‌های مواد مصرفی طرح‌های پژوهشی را با شرایطی که گفته شد، پشتیبانی می‌کند.
برای رشد این رشته نیازمند چه اقدامات و راهکارهایی هستیم؟
عوامل بسیاری در رشد و ارتقای کمی و کیفی رشته بیوشیمی بالینی دخالت دارند. باید توجه کرد که مهمترین سرمایه مادی و معنوی هر کشوری نیروی انسانی مستعد است و باید شرایط به گونه‌ای باشد که افراد شایسته به مقاطع تحصیلات تکمیلی وارد شوند. از آنجا که دانشجویان دکتری تخصصی Ph.D به عنوان نیروی محرکه رشد و توسعه گروه‌های علوم پایه پزشکی از جمله بیوشیمی بالینی هستند لازم است که مکانیزم هایی اندیشیده شود تا دانشجویانی خلاق، مستعد، علاقه‌مند، پرتلاش و دارای توان علمی بالا پذیرش شوند. در این صورت است که نتیجه تربیت متخصصینی خواهد بود که دارای شایستگی‌های لازم در سطح ملی و بین‌المللی بوده و تضمین‌کننده پشتوانه اعضای هیئت‌علمی دانشگاهی و یا مسئول فنی آزمایشگاه‌ها باشند.
در این رابطه در سال‌های قبل و با افزایش بی‌رویه تعداد پذیرفته‌شدگان دوره Ph.D هم گروه آموزشی و هم برخی دانشجویان با مشکلات عدیده آموزشی مواجه شده‌اند. مطابق قوانین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشجویان مقطع دکتری با توجه به کمک‌هزینه‌ای که از وزارت بهداشت می‌گیرند باید به صورت تمام وقت در دانشکده‌ها حضور داشته باشند و آموزش‌های لازم را فرا گرفته تا در آینده به عنوان یک عضو هیات علمی تمام قابلیت‌ها را داشته باشند. موارد دیگری نیز و جود دارد که می‌توان فهرست‌وار به آنها اشاره کرد از جمله همانطور که اشاره شد باید آزمایشگاه‌ها به فناوری روز دنیا مجهز شوند. باید امکانات آموزشی و تعداد اعضای هیات علمی و تجهیزات پژوهشی متناسب با افزایش تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی توسعه یابد. اساتید باید انضباط کاری در آموزش و پژوهش را رعایت و تعامل علمی با مراکز معتبر علمی داخلی و بین‌المللی را افزایش دهند. پروژه‌های گروه بیوشیمی بالینی که تحت عنوان پایان‌نامه‌ها ارایه می‌شود، باید از حالت مقاله محور به موضوع محور تغییر یابد تا نهایتاً تأثیر خود را در رفع معضلات حیطه سلامت و درمان اعمال کنند. تمامی این موارد بایستی به صورت اساسی و اصولی مد نظر قرار گیرد تا شاهد رشد گروه باشیم.
در حوزه بیماری‌هایی مانند سرطان در جهان تحقیقات جدید انجام شده است، آیا در ایران نیز تحقیقات جدید انجام شده است؟
حدود یک‌سوم از تحقیقات پزشکی جهان بر روی بیماری سرطان است. آمارها نشان می‌دهد که پس از بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان رتبه دوم را در میان بیماری‌ها دارد؛ بنابراین سرطان علاوه بر اینکه یک بیماری است به عنوان زمینه پژوهشی در دانشگاه‌های جهان مطرح است و متخصصان بسیاری با تحقیق بر سرطان تربیت و فارغ‌التحصیل می‌شوند. اگر هزینه درمان بیماری سرطان را نیز در نظر بگیریم که پرخرج‌ترین بیماری را شامل می‌شود به اهمیت و جایگاه این بیماری هم از نظر درد و رنج ناشی از آن برای فرد بیمار و هم از نظر تأثیرات آن بر افراد خانواده و تأثیرات اقتصادی پی می‌بریم. لذا ضرورت پیشگیری و مقابله با آن به حدی است که پیش‌بینی می‌شود در آینده نه‌چندان دور رتبه اول بیماری‌های انسانی را به خود اختصاص دهد.
گروه بیوشیمی بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز بر روی مقوله سرطان تحقیقات و پژوهش‌هایی انجام می‌دهد که به عنوان حلقه‌ای از زنجیره مکمل تحقیقات بین‌المللی است. به عنوان مثال این گروه بر روی سرطان‌های پستان و پروستات که دو نوع از سرطان‌های شایع در ایران هستند، پژوهش‌هایی انجام داده و نتایج آن نیز مورد توجه مجامع علمی بین‌المللی قرارگرفته است. تحقیقات در علوم پایه پزشکی حد و مرز ندارد، اما راه بسیاری تا رسیدن به اهداف نهایی و کاربردهای بالینی وجود دارد. تحقیقات پیرامون بیماری سرطان سینه در ایران مقوله‌ای جدید و هزینه‌بر است و با توجه به اینکه آمار این بیماری در کشور رو به افزایش است و در آینده یکی از معضلات حیطه سلامت مردم بیماری سرطان است، باید بودجه‌های پژوهشی بیشتری به این مهم اختصاص یابد تا بتوان طول عمر مبتلایان را افزایش داد. در حال حاضر حوزه بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی اولویت‌های تحقیقاتی سرطان را مشخص کرده است، اما مشکل مهم این حوزه نبود آمار دقیق از تعداد مبتلایان به بیماری سرطان در کشور است. وزارت بهداشت تلاش می‌کند تا آمار این بیماران ثبت شود و با یک برآورد دقیق‌تر به مقابله با این بیماری بپردازد.
بیوشیمی بالینی نیاز به چه اقداماتی برای پیشرفت در زمینه آموزش و پژوهش دارد؟
گروه بیوشیمی بالینی با توجه به امکانات محدود آموزشی و پژوهشی سعی در تربیت فارغ‌التحصیلانی کارآمد دارد. من به عنوان عضو کوچکی از جامعه علمی بیوشیمی کشور از مسئولان تقاضا دارم تا به توان علمی و پژوهشی اساتید دانشگاه‌های کشور که اکثراً محصول تربیت در داخل خود کشور هستند، ایمان و باور عملی داشته باشند . این آفتی بزرگ برای سیستم است که علم و پژوهش جنبه تبلیغاتی پیدا کند. اگرچه دستاوردهای محققان ایرانی خارج از کشور نیز می‌تواند از بعد تبلیغاتی باعث سربلندی نام ایران شود ولی این واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که این اساتید داخل کشور و دانشجویان تحصیلات تکمیلی داخلی هستند که علی‌رغم همه کمبودها، سختی‌ها و مشکلات حیطه پژوهش با افزایش تولیدات علمی جایگاه علمی ایران را ارتقا بخشیدند. کسانی که محیط‌های علمی و پژوهشی دانشگاه‌های اروپا، آمریکا و کانادا را دیده باشند، می‌دانند که محققان داخلی در چه شرایط سختی و صد البته غیرقابل قیاس با محققان خارجی کار می‌کنند.
این نکته را نباید فراموش کرد که موفقیت محققان ایرانی خارج از کشور مدیون سازماندهی و نظم و کار گروهی منضبط است که این افراد فقط به عنوان عضو کوچکی در آن فعالیت دارند و صد البته افتخار موفقیت آنها نیز متعلق به همان کشور و دانشگاه و آن گروه است. ما انتظار داریم که از نخبگان داخل کشور که به مشکلات و معضلات حیطه سلامت اشراف دارند در مسئولیت‌های آموزشی و پژوهشی بر اساس شایستگی‌ها و توانمندی‌هایشان استفاده شود. نخبگان علمی با تکیه بر دید و نقد علمی که حاصل سال‌ها تجربه آموزشی و پژوهشی است، ابتدا معضلات و مشکلات را مشخص و سپس با روش علمی سعی در برطرف کردن آن می‌کنند. کم نیستند همکارانی که به علت مشکلات طرح شده جلای وطن کرده‌اند و یا به دنبال آن هستند. در حوزه آموزش و پژوهش باید بازنگری جدی در کارایی روش‌های مقطعی فعلی مبتنی بر سیاست‌های تنبیهی-تشویقی بشود. در یکی از مقالات اخیر ایسنا به موضوع مهمی اشاره شده بود که علاوه بر دانشجویان تحصیلات تکمیلی، اساتید دانشگاه‌ها نیز مشتری خرید پایان‌نامه و مقاله از مؤسساتی که بدون هیچ برخورد قانونی به این کار مبادرت می‌کنند، شده‌اند. قطعاً مسئولان آموزش عالی کشور اشراف کامل به معضلات این حیطه داشته و اجازه نخواهند داد که آموزش و پژوهش در دانشگاه به نمره و مقاله تقلیل و تنزل یابد و صرفاً با اعطای مدرکی فارغ‌التحصیلی به جمع بیکاران اضافه شود.
No tags for this post.
