رقابت بهره برداران در پرورش گونه های مهاجم، حق حیات تالاب ها را به مخاطره می اندازد
محسن سلیمانی با اشاره به روز جهانی تنوع زیستی و ارتباط شعار امسال آن با موضوع پایداری زندگی و معیشت مردم، یکی از کارکرد های اصلی تالابها را تامین معیشت پایدار برای جوامع محلی عنوان کرد و افزود: از بین رفتن تالابها یکی از عوامل تهدید شغل های وابسته به آنها است.
وی از ورود گونه های غیربومی و مهاجم به تالابها به عنوان یکی از مسایل کلیدی تالاب های کشور یاد کرد و گفت: گونه های غیربومی و معرفی شده به عنوان یکی از عوامل مهم تهدید کننده تنوع زیستی هستند و از پیامدهای فاجعه بار ورود گونه های مهاجم به زیست بوم های آبی کشور می توان به تجربه تلخ ورود ماهی آمور به تالابهای بین المللی هامون، شانه دار مهاجم در دریای خزر، گیاه آزولا و سنبل آبی به تالاب انزلی و تیلاپیا به تالاب شادگان اشاره کرد.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران با تاکید بر اینکه نهادها و بخش های مختلف مرتبط با موضوع باید اصلاحاتی را در نوع نگاه خود انجام دهند، افزود: ورود اغلب این گونههای مهاجم به کشور ماحصل نگاه بخشی و بدون توجه به اثرات بلند مدت و با پوشش هایی نظیر بهبود معیشت و رونق اقتصادی صورت گرفته است و این در حالی است که اگر موسسات تحقیقاتی و اجرایی مرتبط تمرکز و تلاش خود را بر روی حمایت از گونه های بومی مبتنی بر نگاه جامع نگر و زیست بومی متمرکز می کردند شاهد آثار مخرب ورود این گونه های مهاجم نبودیم.
وی ادامه داد: رقابت بهره برداران بر سر پرورش گونه های مهاجم، حق حیات تالاب ها و معیشت مردم را به مخاطره می اندازد، ما باید از اشتباهات گذشته درس بگیریم و هزینه های توسعه پایدار را به عنوان یک سرمایه گذاری بلند مدت در طرح های توسعه و تحقیقاتی کشور به رسمیت بشناسیم.
سلیمانی با اشاره به موضوع ورود گونه مهاجم تیلاپیا به اکوسیستمهای آبی کشور افزود: در حال حاضر نیز باید موسسات تحقیقاتی و اجرایی مرتبط با موضوع نگاهشان را به بحث بهره بردای تغییر دهند و به سوی استفاده پایدار از منابع آبی گام بردارند.
وی استفاده از گونههای بومی به جای تیلاپیا را مورد تاکید قرار داد و مطالعه جامع و مقایسه ای از جنبه های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی را در طرح هایی از این دست توسط نهادهای ذیربط ضروری دانست.
با توجه به شعار امسال روز جهانی تنوع زیستی در پایداری تنوع زیستی، مردم و معیشت آنها، وی پرورش این ماهی را به نفع زیست بوم های آبی و معیشت جوامع محلی ندانست و با استناد به نظر کارشناسان و استادان دانشگاه، تیلاپیا را که زیستگاه اصلی آن شرق آفریقا است، گونه‌ای مهاجم می دانند که ورود آن به زیست بوم های آبی خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد.
22ماه MAY مصادف با دوم خردادماه از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی تنوع زیستی (IDB- International Day for Biological Diversity)، برای افزایش درک و آگاهی مردم جهان از اهمیت مسائل مربوط به تنوع زیستی نام گرفته است.
تمام موجوداتی که در یک اکوسیستم زندگی می کنند از جمله انسان، بخشی از شبکه حیات هستند. هرگونه پوشش گیاهی و هر موجودی نقش بسیار مهمی در چرخه حیات دارد. گیاهان، حیوانات و انسان ها در تعامل با یکدیگرند و بر اساس آنچه هر کدام ارائه یا تولید می کنند مانند غذا، سرپناه، اکسیژن و غنی سازی خاک به یکدیگر وابسته اند.
شعار امسال روز جهانی تنوع زیستی ' تامین و جریان سازی تنوع زیستی، پایداری مردم و معیشت آنها' تعیین شده است.
ماهی تیلاپیا
جنس تیلاپیا از اعضای خانواده سیکلید و از راسته سوف ماهیان است که داری بدنی مستطیلی شکل با فلس‌های ریز هستند. تیلاپیا نوعی ماهی یوری هالین است که قابلیت زندگی در همه نوع آب اعم از آب دریا، آب لب شور و حتی رودخانه‌ها را دارد. این ماهی تحمل بالایی نسبت به تغییرات شوری ودمای آب دارد. بر طبق طبقه بندی IUCN این ماهی جزو گونه های شدیدا مهاجم است.
چالش این روزهای محیط زیست کشور از فاجعه دریاچه ارومیه و تالاب هامون دست کم ندارد، این است که تالاب های کشور با خطر معرفی ' گونه های مهاجم از جمله ماهی تیلاپیا' مورد تهدید قرار گرفته است. به عنوان نمونه جوامع محلی و روستاییان بسیاری به دلیل برداشت ماهی و نیز به لحاظ سنتی وابسته به تالاب شادگان هستند ولی هم‌اکنون تالاب شادگان تحت سیطره ماهی تیلاپیا درآمده است، تیلاپیا درصورت جایگزین شدن به جای گونههای بومی، معیشت جوامع محلی را به خطر می‌اندازد زیرا ارزش اقتصادی پایینی دارد و درنتیجه باعث کاهش درآمد صیادان محلی می شود.
علاوه بر اینکه در شادگان صیادان محلی از ورود تیلاپیای زیلی به این تالاب و کاهش ماهیان بومی به شدت گله مند هستند. این درحالی است که سازمان حفاظت محیط زیست بارها مخالفت خود را با ورود گونه های غیر بومی به تالاب های کشور اعلام کرده است.
سازمان حفاظت محیط زیست بارها اعلام کرده است که این سازمان مجوزی برای پرورش تیلاپیا صادر نکرده است و اگر این فعالیت انجام شود غیر قانونی است.
وزارت نیرو هم صراحتا با ورود ماهی تیلاپیا به مخازن سدها مخالفت کرده زیرا چنانچه این ماهی به دریاچه های پشت سدها راه پیدا کند؛ درصورت کم شدن آب مخزن سد و تلف شدن، آب شرب کشور را با تهدید جدی مواجه می کند، اتفاقی که در استرالیا رخ داده است اما موسسه تحقیقات علوم شیلاتی به رغم مخالفت های صریح سازمان حفاظت محیط زیست از پرورش این ماهی حمایت می‌کند.
