چهارمین سال درگذشت پرویز شهریاری

من و هرمز برادرم چون کمی بزرگ تر بودیم، قادر بودیم که کمی کمکش کنیم. در واقع انواع کارها را انجام دادیم، از بنایی گرفته تا خشت مالی و هزار کار دیگر تا بتوانیم کمک خرج خانواده باشیم.» این جملات را پرویز شهریاری گفته است. نام پرویز شهریاری بیش از هر چیز با ریاضیات گره خورده است. وی در دوم آذر 1305 در کرمان و در خانواده‌ای زرتشتی، متولد شد و در 18سالگی و پس از دانش‌آموختگی در دانشسرای مقدماتی کرمان به تهران آمد و چند سال بعد، در دانشکده علوم دانشگاه تهران و دانش‌سرای عالی (دانشگاه تربیت معلم تهران کنونی)، در رشته ریاضی به ادامه تحصیل پرداخت و فارغ‌التحصیل شد و در شیراز و تهران به معلمی پرداخت. شهریاری در فاصله‌ای که از کرمان به تهران آمد تا در تهران وارد دانشگاه شد،شیفته جنبش چپ و ایده‌های مارکسیستی شد و در سال ۱۳۲۴ در حالی که ۱۹ سال بیشتر نداشت به عضویت حزب تودۀ ایران پذیرفته شد. او در خلال تحصیل در دانشگاه تهران فعالیت‌های دانشجویی خود را گسترش داد و همزمان به همفکرانش در زادگاه خود کرمان نیز یاری می‌رساند. شهریاری، بعد از ترور شاه در بهمن ماه سال 1327 در دانشگاه تهران، دستگیر شد و به زندان افتاد و سه ماه در زندان بود. شهریاری جوان بار دیگر در سال ۱۳۲۹ روانه زندان شد و در همان زندان، یک مجموعه کتاب درسی ریاضی دوره اول دبیرستان را تالیف کرد و نخستین اثر ترجمه‌ خود را که یادگار دوران زندان و آموختن زبان روسی در زندان  بود

در سال ۱۳۳۱ با عنوان «تاریخ حساب رنه تاتون» منتشر کرد. وی از‌‌ همان سال، تحصیلات خود در دانشکده‌ علوم را ادامه داد و در کنار آن تا ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۳ سردبیری هفته‌نامه «وهومن» را برعهده گرفت.فعالیت‌های سیاسی و وقایعی که برای او پیش آمد، تاثیر زیادی در زندگی‌اش گذاشت، تاثیراتی جبران‌ناپذیر که او خود اینگونه بیانش می‌کند: «همیشه در زندگی خودم در بیم و امید به سر می‌بردم. همیشه حتی حالا نمی‌توانم خودم را آزاد به معنای واقعی احساس کنم. احساس می‌کنم همیشه کسی یا چیزی مرا می‌پاید.»

اقدامات علمی و فرهنگی پرویز شهریاری

شهریاری را بسیاری به عنوان استاد ریاضی و نویسنده کتب دانشگاهی می‌شناسند. بی شک او با تالیف ۱۱۰ جلد کتاب و ترجمه و تالیف توامان بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب از پرکار‌ترین نویسندگان و مترجمان ایرانی است اما او علاوه بر این‌ها در ساخت نهادهای علمی هم دستی داشته است. تاسیس دبیرستان خوارزمی در سال ۱۳۳۹، مدرسۀ دخترانۀ مرجان در سال ۱۳۴۰ و مدرسه عالی علوم اراک در سال ۱۳۵۳ از جمله کارهای ارزنده اوست. شهریاری، خود تا سال ۱۳۵۶ در این مدرسه‌ عالی که با کمک دکتر عبدالکریم قریب و دکتر حسین گل‌گلاب راه‌اندازی کرده بود، تدریس کرد.

وی همچنین از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۶۲ مسوولیت نشریه‌های جانبی دانشگاه آزاد و از سال ۱۳۵۶ تا اسفند ۱۳۷۱، انتشار ۷۰ شماره از مجله «آشتی با ریاضیات» و «آشنایی با ریاضیات» و هفت شماره از نشریه‌ «آشنایی با دانش» را برعهده داشت. شهریاری بعد‌ها دبیرستان خوارزمی را به گروه فرهنگی خوارزمی و مدرسۀ مرجان را به گروه فرهنگی مرجان تبدیل کرد که به عنوان اولین کلاس‌های کنکور در ایران شناخته می‌شوند. گویا دلیل علاقه پرویز شهریاری به نام مرجان به خاطر دخترش مرجان بود که در هشت سالگی تصادف کرد و درگذشت.

شهریاری، در سال ١٣۴۵ به دلیل سال‌ها فعالیت در ریاضیات، نشان درجه‌ یک علمی دریافت کرد. او همچنین از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۹ در کنار فعالیت‌های وسیع آموزشی خود ۹۰ شماره از مجله‌ «سخن علمی و فنی» را منتشر کرد. او از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۴ سرپرست دفتر ترویج علوم وزارت آموزش عالی بود و در آن مدت، نشریه‌ای به نام «مسائل دانشگاهی» برای استفاده‌ استادان دانشگاه‌ها منتشر می‌کرد.شهریاری که در طول حدود ۹ دهه عمر خود بیش از ۱۰۰۰ مقاله به رشته تحریر درآورد، در سال ۱۳۴۲ همزمان با تدریس در دانشکدۀ فنی دانشگاه تهران، به تأسیس انتشارات خوارزمی اقدام کرد. نشری که بعد‌ها به یکی از بهترین‌ها در زمینه نشر کتب دانشگاهی تبدیل شد. انتشارات توکا از دیگر یادگارهای شهریاری است که در سال ۱۳۵۳ توسط او تاسیس شد.سردبیری نشریه‌ «چیستا» از جمله دیگر فعالیت‌های علمی و فرهنگی او بود که از شهریور ماه ۱۳۶۰ تا زمان درگذشتش تداوم داشت. علاوه بر این او از سال ۱۳۷۹ تا مهر ماه ۱۳۸۰، ۱۷ شماره از ماهنامه‌ «دانش و مردم» را منتشر کرد.

شهریاری در سال ١٣٨١ از دانشگاه کرمان دکترای افتخاری ریاضیات گرفت و در سال ١٣٨۴ به عنوان چهره‌ ماندگار علمی در رشته ریاضیات برگزیده شد. او نخستین کسی بود که کتاب‌های المپیادی ریاضی را به پارسی ترجمه کرد و هم‌چنین بیشترین نقش را در ترجمه‌ی ریاضیات روسی به زبان ما ایفا کرد. کتاب‌های «المپیادهای ریاضی لنینگراد» ، «آنالیز دمیدوویچ» ، «المپیادهای ریاضی مجارستان» و «مسائل مسابقات ریاضی شوروی»، همه توسط پرویز شهریاری ترجمه شده است. شهریاری در 22اردیبهشت1391 و در 86 سالگی درگذشت.

 

مهرداد نصرتی

No tags for this post.