صنعت آب نیازمند بازنگری است
رشد صنایع مختلف از کشاورزی تا صنعت برق و همچنین تولید و گردشگری به این منبع حیاتی وابسته است. کشورهای درحال‌توسعه و صنعتی دنیا از سال‌ها پیش این بحران را پیش‌بینی کرده بودند و اکنون برای مقابله با آن تدابیری اتخاذ کرده‌اند. البته در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه تلاش‌های انجام‌شده در این زمینه سابقه طولانی ندارد و در سال‌های اخیر اقداماتی برای مقابله با بحران کم‌آبی انجام‌شده است.
کشورهای کانادا و آمریکا بیشترین منابع و ذخایر آبی دنیا را در اختیاردارند و این در حالی است که ازنظر سرانه مصرف آب نیز در فهرست برترین‌ها قرار دارند؛ اما با توجه به پیش‌بینی‌هایی که در زمینه کمبود منابع آب انجام داده بودند برای کاهش مصرف آب در صنایع و بخش‌های خانگی تدابیری اندیشیده‌اند.
سرانه مصرف آب در کل دنیا حدود 150 لیتر برآورد شده است. اگرچه بعضی از کلان‌شهرهای دنیا دو برابر این میزان آب مصرف می‌کنند. بر اساس اعلام سازمان ملل متحد هر انسان برای تأمین نیازهای بهداشتی، نوشیدن و تهیه غذا به 50 لیتر آب نیاز دارد. البته سازمان جهانی بهداشت، مقدار متوسط سرانه روزانه 150 لیتر آب را برای پاسخ به نیازهای بهداشتی هر فرد تعیین کرده است.
سرانه مصرف آب در کل دنیا حدود 150 لیتر برآورد شده است. اگرچه بعضی از کلان‌شهرهای دنیا دو برابر این میزان آب مصرف می‌کنند.
بر اساس اطلاعات آماری منتشرشده روزانه 10 میلیارد تن آب مصرف می‌شود و این در حالی است که فقط 3 درصد از آب موجود در همه دنیا قابل آشامیدن است و 97 درصد دیگر غیرقابل آشامیدن است. البته از این 3 درصد آب آشامیدنی نیز 5/2 درصد یخ‌زده است و به علت قرار گرفتن در یخچال‌های قطب شمال و جنوب در دسترس بشر نیست؛ بنابراین بشر باید با همین 5/0 درصد آب آشامیدنی در دسترس نیازهای خود را برطرف کند. در بسیاری از کشورها آب شرب و آبی که مصارف بهداشتی دارد تفکیک‌شده است و حتی در بعضی کشورها کیفیت آب غیرشرب به‌قدری بالاست که برای پخت‌وپز هم می‌توان از آن استفاده کرد. البته تفکیک آب شرب از آبی که در زمینه‌های دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرد به سرمایه اولیه بالایی نیاز دارد و برای انجام این کار باید هزینه‌های قابل‌توجهی به راه‌اندازی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب اختصاص پیدا کند.
در سال‌های اخیر در بعضی کشورها میزان مصرف آب با توجه به‌ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب کاهش‌یافته است؛ اما در بعضی کشورها نیز دسترسی به سیستم‌های تأمین آب و تغییر سبک زندگی افراد به سمت مصرف‌گرایی درنهایت به افزایش مصرف آب شهری منجر شده است. اگرچه این سبک جدید زندگی، بهداشت و سلامت بیشتر را برای بشر به ارمغان آورده است اما باید توجه داشت که حرکت در این مسیر به یک تحول ضروری نیاز دارد و بر این اساس باید سیستم‌ها و زیرساخت‌های قدیمی بازسازی شود، آب شرب از دیگر مصارف خانگی تفکیک شود و الگوهای صحیح مصرف آب به مردم معرفی شود.
سرانه مصرف آب در کشور آلمان 122 لیتر است که یک‌سوم آن برای سرویس بهداشتی، یک‌سوم آن برای شست‌وشوی بدن و یک‌سوم دیگر نیز به شست‌وشوی لباس و ظروف و نوشیدن اختصاص دارد. هر فرد برای غذای مصرفی و نوشیدن آب موردنیاز بدن روزانه به‌طور متوسط به 5 لیتر آب نیاز دارد. در قاره آفریقا هر فرد روزانه به‌طور متوسط 20 لیتر آب در اختیار دارد. در حقیقت در این قاره حدود 85 درصد آب موجود به بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند و 15 درصد باقی‌مانده به مصارف خانگی و صنعت اختصاص داده می‌شود. در کشور چین نیز سرانه مصرف روزانه آب 90 لیتر است و بخش قابل‌توجهی از آب مصرفی به بخش کشاورزی اختصاص داده می‌شود. سرانه مصرف آب در کشور کانادا 329 لیتر در روز است و در ترکیه سرانه روزانه مصرف آب به 250 لیتر می‌رسد.
در کشور هندوستان سرانه مصرف آب 135 لیتر در روز برآورد شده است. در میان کشورهای اروپایی، کشور اسپانیا با سرانه مصرف روزانه 265 لیتر در صدر فهرست کشورهایی قرار دارد که بیشترین مصرف آب را داشته‌اند. پس از اسپانیا، کشورهای نروژ، هلند و فرانسه در رتبه‌های بعدی قرار دارند و کشورهای لیتوانی، استونی و بلژیک پایین‌ترین میزان مصرف آب بخش خانگی را دارند.
در دنیای امروز ارزش و اهمیت آب بر هیچ‌کس پوشیده نیست. فناوری‌های جدید و شیوه‌های نوین ارتباطی موجب شده است انسان امروزی نسبت به شیوه مصرف آب آگاه‌تر باشد. اصلاح سیستم‌های عرضه آب و تفکیک آب شرب از دیگر مصارف و همچنین بازسازی زیرساخت‌ها از اقدامات اساسی در این زمینه است. البته هیچ‌یک از این راهکارها به‌تنهایی نمی‌تواند به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک کند و رسیدن به این هدف نیازمند تلاش همگانی است.
فرانک فراهانی/ روزنامه نگار علم
