سیزده به در نحس قوام‌السلطنه
به دنبال این کودتا، سید ضیاالدین طباطبایی و رضا خان، با حکم احمدشاه به ترتیب نخست وزیر و فرمانده کل قوا شدند. ملک‌الشعرای بهار از قول سیدضیاء نقل می‌کرد که گفته بود: «اگر دست به کار نمی‌شدم تا یک هفته دیگر مدرس کودتا می‌کرد و سر همه ما بالای دار بود.» از این رو طبیعی بود که یکی از دستگیر شدگان، مدرس باشد. وی در همان لحظات اول دستگير و روانه زندان شد. نقل می‌کنند موقعى كه او را دستگیر می‌کردند، به درخت زردآلويى كه در باغچه خانه اش بود اشاره كرده و به فرزندش گفته بود: نگران من نباشيد، با شكفتن اين شكوفه ها باز مى گردم. پيش بينى او درست از آب درآمد و دوران زندانى مدرس در كابينه سياه سيدضياء 93 روز طول كشيد كه اين مدت پايان عمر كوتاه اين كابينه بود. اما همین دوره صدارت سید ضیا، منشا اتفاقات فراوانی در تاریخ معاصر شد که یکی از این اتفاق‌ها هم به کلنل محمد تقی خان پسیان و قوام‌السلطنه برمی‌گردد.
سیدضیاء‌الدین طباطبایی در آستانه به قدرت رسیدن، دستور توقیف حکام چهار ایالت خراسان (قوام)، آذربایجان (مخبرالسلطنه مهدی قلی‌خان هدایت)، کرمانشاه (صارم الدوله) و فارس (دکتر محمد مصدق) را صادر کرد که از این بین دکتر مصدق از والیگری فارس استعفا داد و به میان عشایر بختیاری رفت، مخبرالسلطنه به دستور انگلیسی‌ها در پست خود ابقا شد، صارم‌الدوله در حال فرار از کشور دستگیر و قوام ، توسط کلنل محمد تقی خان پسیان، دستگیر و به تهران فرستاده شد.
سعید نفیسی از این واقعه روایت شیرینی دارد و می‌نویسد:« در کودتای 1299، قوام والی، یعنی استاندار خراسان بود و در صدر بساط فرعونی خویش در مشهد می‌زیست. سید ضیاالدین، نخست وزیر نورس کودتا، مرحوم سرهنگ محمد تقی خان پسیان، شهید معروف و فرمانده ژاندارمری خراسان را گماشت حضرت اشرف را به خواری به تهران بفرستد. خود] قوام[ پیش معاشران خود درد دل کرده است که در این گرفتاری حتی دندان عاریه را از دهانش بیرون کشیده‌اند.» و این اتفاق در سیزدهم فروردین ماه 1300 افتاده بود؛ یعنی در روزی که مردم برای سیزده به در از خانه خارج می‌شده‌اند، کلنل پسیان، احمد قوام‌السلطنه را دستگیر و تحت‌الحفظ به تهران فرستاده بود و این، موضوعی نبود که از یاد قوام برود. از این رو به محض، برافتادن دستگاه صدارت سید ضیا و به نخست وزیری رسیدن قوام(14خرداد1300)، در مجالی که برای تصفیه حساب یافت، پسیان را که یکی از وطن‌پرست‌ترین فرزندان ایران بود، در مهرماه همان سال به یاری رضا شاه به قتل رساند.
مهرداد نصرتی
No tags for this post.
