توجه به ارتباط صنعت و دانشگاه به هفته پژوهش محدود نشود
'محمدجواد دهقانی' روز یکشنبه به ایرنا گفت: عرصه ارتباط صنعت و دانشگاه بسیار فراتر از هفته پژوهش و فناوری است زیرا اگر خود را محدود به این هفته بدانیم و بخواهیم اثربخشی این هفته را بر کل این فرایند در نظر بگیریم، هدف اصلی عملیاتی نمی شود و صرفا در مقاطع زمانی خاص و به صورت مناسبتی لزوم توجه به این موضوع مورد بحث قرار می گیرد. حال آن که دانشگاه ها می توانند منبع اصلی و اولیه ارائه نوآوری برای واحدهای صنعتی، شرکت ها و کسب و کارهای تجاری باشند.
دهقانی ادامه داد: این مساله علاوه بر این که نیازمند حرکت دانشگاه ها به سمت پژوهش های تقاضا محور است، از دیگر سو مستلزم وجود حس نیاز از سوی طرف مقابل نیز می باشد که استفاده کننده اصلی دستاوردهای علمی و پژوهشی است.
وی خاطرنشان کرد: در دو سر پیوستار ارتباط صنعت با دانشگاه، واحدهای دانشگاهی و پژوهشگاهی در یکسو و واحدهای صنعتی، تجاری و شرکت ها در دیگر سو قرار دارند. در این زمینه، واحدهای دانشگاهی و پژوهشگاهی عرضه کننده خدمات و اطلاعات و نوآوری ها هستند و گروه دیگر مصرف کننده آن به شمار می آیند. به بیان دیگر دانشگاه، عرصه نظر و علم و صنعت و تجارت، عرصه عمل و استفاده از علم است.
'در چنین شرایطی مشابه با هر بازار دیگر، عرضه بدون تقاضا و تقاضا بدون عرضه منجر به پایین آمدن سطح همکاری و تبادل می گردد. زمانی که پژوهش ها و دستاورد های دانشگاه تقاضامحور باشد، عرضه مناسب صورت نگرفته و در صورت بی تمایلی طرف مقابل، تقاضایی برای آنچه عرضه می شود، وجود نخواهد داشت.'
رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: در حال حاضر به نظر می رسد در کشور در هر دو سر پیوستار نقص هایی وجود دارد. با توجه به این که دانشگاه ها حرکت 100 درصدی در عرصه انجام پژوهش های تقاضا محور ندارند همچنان کمبود صنایع مولد و نوآور در کشور و نیز گرایش به استفاده از فناوری های خارجی در مقابل بدل های داخلی، تقاضای بازار برای این دست از پژوهش ها نیز اندک است.
دهقانی گفت: محققان در این راستا هفت راهبرد را شناسایی کرده اند که مورد پذیرش بین المللی قرار گرفته است. بدیهی است حرکت کشور به سمت اجرایی سازی این راهبردها می تواند در این زمینه راهگشا باشد:
1) شرکت ها، واحدهای صنعتی و کسب و کارهای تجاری باید واحد تحقیق و توسعه داشته و برای این واحد برنامه مشخص و راهبردی داشته باشند.
2) استفاده از افرادی در دو سر پیوستار ارتباط صنعت و دانشگاه که توانایی برقراری ارتباط با بخش دیگر به صورت مثبت را داشته باشد.
3) تبیین منافع مشترک حاصل از همکاری میان واحدهای صنعتی و کسب و کارهای تجاری با دانشگاه ها و واحدهای پژوهشی
4) سرمایه گذاری روی همکاری های بلند مدت از طریق بستن قراردادها و یا تفاهم نامه های زمان دار
5) برقراری تعاملات و ارتباطات قوی بین بخش های درگیر
6) آگاه سازی بخش دانشگاهی و پژوهشگاهی از نیازها و اهداف اصلی واحدهای صنعتی و کسب و کارهای تجاری
7) پشتیبانی از همکاری های شکل گرفته و پروژه های تعریف شده با هدف ادامه این دست از همکاری ها
***کمک به تقویت جایگاه پژوهش با حضور رسانه های جمعی در هفته پژوهش
رییس مرکز منطقه ای علوم و فناوری همچنین در خصوص حضور رسانه های جمعی در هفته پژوهش گفت: مسلما هفته پژوهش زمینه ساز جلب توجه بیشتر مردم و مسوولان به بحث پژوهش بوده و ارائه دستاوردهای پژوهشی و انجام خدمات مختلف در این راستا می تواند به تقویت جایگاه عناصر دخیل در بخش های مختلف مرتبط با تحقیق و توسعه بیانجامد.
دهقانی خاطرنشان کرد که در این راستا نباید فراموش کرد رسانه های ارتباط جمعی نقشی مهم در پررنگ و همگانی کردن اطلاعات موجود در این زمینه برای عموم مردم دارند. با این وجود، انتظار می رود بحث توجه به پژوهش و اهمیت آن به گونه ای در جامعه نهادینه شود که توجه به آن و همت در آن راستا صرفا محدود به یک هفته خاص در سال نباشد.
تخصیص بودجه پژوهش در سطح کشور از متوسط جهانی پایین تر است
رئیس مرکز منطقه ای علوم فناوری در زمینه تخصیص بودجه پژوهش در کشور گفت: براساس گزارش ارائه شده از سوی یونسکو در سال 2015 در خصوص بودجه اختصاص یافته به بخش تحقیق و توسعه آمارهای ارائه شده و متوسط جهانی، ایران در چهار شاخص مورد بررسی یعنی میزان هزینه کرد بودجه برای تحقیق و توسعه (GERD) برمبنای نرخ برابری قدرت خرید(PPP)، سهم هزینه کرد پژوهشی از تولید ناخالص ملی، میزان هزینه کرد پژوهشی سرانه در کشور و همچنین میزان هزینه کرد پژوهشی به ازای تعداد پژوهشگر، از متوسط جهانی پایین تر بوده است.
دهقانی ادامه داد: با نگاهی به سهم هزینه کرد کشور برای تحقیق و توسعه در سطح بین المللی در سال 2011، ایران تنها 3/0 درصد از کل بودجه اختصاص یافته به پژوهش در سطح بین المللی را صرف تحقیق و توسعه کرده است که با متوسط جهانی کشورهای با درآمد متوسط (یعنی 5/4 درصد) فاصله زیادی داشته و بیشتر نزدیک به متوسط هزینه کرد کشورهای با درآمد پایین (2/0 درصد) است.
وی تاکید کرد: این مساله نشان می دهد که لازم است در این خصوص برنامه ریزی جدی تری صورت بگیرد و اصولا ارزش و بهای بیشتری به پژوهش و انجام کارهای پژوهشی داده شود و این مهم بدون سرمایه گذاری امکان پذیر نیست.
'یک مثال بارز در این زمینه کاهش چشمگیر میزان شرکت محققان و اعضای هیات علمی در همایش های بین المللی است. با نگاهی به آمارهای موجود و نظر به ملزومات و ویژگی های مرتبط با آیین نامه های موجود در خصوص ارتقا و هم امتیاز بودن همایش های داخلی و خارجی از یکسو و هزینه های بسیار بالای سفر به خارج از کشور و ثبت نام در کنفرانس های بین المللی از دیگرسو به عنوان دو عامل موازی، تاثیر جدی بر شرکت افراد در این دست از مجامع داشته است.
دهقانی افزود: بنابراین، به نظر می رسد نه تنها لازم است به صورتی ریزبینانه و خردمندانه به سرمایه گذاری در این زمینه پرداخت، بلکه باید دیدی باز نیز در تخصیص بودجه داشت. همچنین لازم است میزان سرمایه گذاری در بخش های مختلف علوم از علوم انسانی گرفته تا فنی و مهندسی افزایش چشمگیر بیابد. این رویکرد خواه ناخواه تاثیر مثبت بر روند رشد علمی کشور خواهد داشت.
برنامه های هفته پژوهش و فناوری سال 94 از روز یکشنبه 22 آذرماه تا جمعه 27 آذرماه برگزار خواهد شد و نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی نیز در محل نمایشگاه های بین المللی تهران برپا می شود.
