نابودی تومورهای سرطانی با ژل هوشمند قابل تزریق

بهره گیری از سلول‌های T (که سیستم ایمنی بدن به صورت طبیعی آنها را تولید می‌کند) برای مبارزه با سلول‌های سرطانی، یکی از شیوه‌های جدیدی است که چند سالی است پژوهش بر روی آن به جریان افتاده و اتفاقاً به نتایج ارزشمندی نیز انجامیده است. اما یکی از محدودیت‌های سلولهای T این است که از توان لازم برای انجام این کار به صورت کامل برخوردار نیستند. در واقع باید مقدار بیشتری از این سلول‌های وارد جریان خون شوند تا بتوانند سلول‌های سرطانی را نابود کنند.

به تازگی گروهی از پژوهشگران راهی برای افزایش کارایی این سلول‌های ایمنی یافتند. در این شیوه جدید، نوعی ژل زیستی که انبوهی از سلولهای T را در خود دارد، به صورت مستقیم به ناحیه دارای تومور تزریق می‌شود. به این ترتیب این شیوه نسبت به سایر رویکردهای جاری ایمنی درمانی به مراتب کم دردسرتر خواهد بود.

این شیوه جدید، نوعی ژل زیستی که انبوهی از سلولهای T را در خود دارد، به صورت مستقیم به ناحیه دارای تومور تزریق می‌شود. 

این شیوه درمانی به صورت کلی «درمان با سلول‌های اکتسابی» یا به صورت خلاصه ACT نام دارد. در این شیوه، سلول‌های ایمنی T بدن می‌آموزند که با سلول‌های سرطانی مبارزه کنند. نتایج برخی پژوهش‌های انجام شده بر اساس این شیوه نشان می‌دهد که رویکرد مذکور برای بیماران مبتلا به سرطان خون و نیز سرطان غدد لنفی امیدبخش بوده است.

در این شیوه درمانی، ابتدا مقداری سلول T از خون بیمار جمع آوری شده و سپس با مهندسی ژنتیک دستکاری می‌شوند تا به این ترتیب، گیرنده‌هایی ویژه بر روی سطح آنها ایجاد شود. این گیرنده‌ها می‌توانند پروتئین‌هایی ویژه که بر روی سطح سلول‌های سرطانی وجود دارد را شناسایی کنند.

سپس این سلول‌های T در آزمایشگاه کشت داده می‌شوند تا به این ترتیب جمعیت آنها به چند میلیارد برسد. پس از تزریق ژل حاوی این سلول‌ها به بدن، این سلول‌ها باز هم تکثیر شده و به سلول‌های سرطانی حمله‌ور می‌شوند.

اما ژل زیستی تهیه شده توسط دانشمندان  مرکز پژوهشی بیمارستان دانشگاه مونترال در کانادا از دو جهت بی نظیر است. نخست اینکه این ژل از نوعی ماده زیست تجزیه پذیر به دست آمده از پوسته جانوران سخت پوست تهیه شده است و درونش چند میلیون ( و نه چند میلیارد) سلول T برای «درمان با سلول‌های اکتسابی» وجود دارد. گفتنی است این ژل در دمای اتاق به صورت مایع باقی خواهد ماند. وقتی این ماده به صورت مستقیم به تومور (و یا در اطرافش) تزریق می‌شود، به عنوان یک واحد پشتیبانی برای سلولهای T از بین برنده سلول‌های سرطانی عمل می‌کند.

این پژوهشگران کانادایی بر این باورند که رویکرد نوین آنها، عوارض جانبی شیوه‌های دیگر «درمان با سلول‌های اکتسابی» را ندارد. در همه روشهای شیوه «درمان با سلول‌های اکتسابی»، نوعی هورمون به نام «اینترلوکین-2» به سلول‌های T اضافه می‌شود تا به این ترتیب میزان اثربخشی آنها در مبارزه با سلول‌های سرطانی افزایش یابد. مشکل اینجاست که حجم زیاد این هورمون برای بدن زیان بار است.

اما چون در شیوه جدید تعداد سلول‌های T ایمنی مورد استفاده در ژل به مراتب پایین‌تر از شیوه های دیگر «درمان با سلول‌های اکتسابی» است، مقدار این هورمون نیز به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

کم بودن تعداد سلول‌های T و در نتیجه هورمون اینترلوکین-2، مزیت این شیوه نسبت به سایر درمانها با روش سلول‌های اکتسابی است. 

این رویکرد جدید درمانی تاکنون بر روی انسان مورد آزمایش واقع نشده است. با این وجود بررسی میزان اثربخشی آن بر روی مدل‌های سرطان پوست و نیز سرطان کلیه، موفقیت آمیز بود. این دانشمندان باید در مرحله بعد به سراغ بررسی میزان اثربخشی این شیوه بر روی حیوانات و سپس انسان بروند. در صورت موفقیت آمیز بودن این آزمایشات، شاید تا چند سال دیگر شاهد استفاده از این شیوه برای درمان سرطان باشیم.

گفتنی است جزئیات این پژوهش در مقاله‌ای در ژورنال Biomaterials منتشر شده است. 

No tags for this post.