بررسی علت بد رفتاری در کودکان
به گزارش خبرگزاری سیناپرس، دکتر زهرا همایی در کارگاه آشنایی با سبک های فرزند پروری اظهار کرد: سبک فرزند پروری ترکیب هایی از رفتار های والدین است که در موقعیت های گسترده ای روی می دهد و جو فرزند پروری با داومی را به وجود می آورد.
وی با بیان اینکه فرزند پروری انواع مختلفی دارد، تصریح کرد: فرزند پروری سخت گیرانه، فرزند پروری سهل گیرانه، فرزند پروری طرد کننده و فرزند پروری مقتدارانه است که در هر یک از این نوع فرزند پروری ها ویژگی های خاصی دارند.
دکتر همایی به فرزند پروری سخت گیرانه اشاره کرد و افزود: در اين خانواده يک نظم حاکم بر اعمال و رفتار ديگر اعضاست و فقط یک نفر در خانواده تصميم مي‌گيرد و هدف تعيين مي‌کند، راه نشان مي‌دهد و وظيفه افراد را مشخص مي‌سازد و امور زندگي را ترتيب مي‌دهد.
وی ادامه داد: همه بايد مطابق ميل فرد حاکم عمل کنند و فرد حاکم، در کارهاي خصوصي اعضاء خانواده دخالت مي‌کند وکار و تحصيل و وقت گردش و استراحت و خواب افراد را معين مي‌کند همچنین فرد حاکم، حق انتقاد از کار ديگر اعضاء را دارد ولي ديگران حق انتقاد از کار او را ندارند. مصالح خانواده را فقط فرد حاکم تشخيص مي‌دهد.
این روانشناس خاطرنشان کرد: ترس و وحشت بر افراد خانواده، غلبه دارد و شخصيت و تمايلات و احتياجات فرزندان به هيچ‌وجه مورد توجه نيست همچنین افراد خانواده دليل انجام بسياري از امور را نمي‌دانند و جرأت پرسيدن آن را ندرند و افراد خانواده در قبال انجام اعمال خلاف به ميل فرد حاکم، تنبيه مي‌شوند.
دکتر همایی به بیان ویژگی های فرزندان در فرزند پروری سخت گیرانه اشاره کرد و افزود: در فعالیت آنها شکست می خورند و مهارتهای اجتماعی ضعیفی دارند، کودکانی گوشه گیر، فاقد استقلال و تحریک پذیر و کم جرأت هستند کخ در نهایت عصبانی و پرخاشگر می شوند.
وی به سبک فرزند پروری سهل گیرانه اشاره کرد و گفت: هر يک از اعضاء خانواده مي‌توانند هر کار که ميل دارند انجام دهند و تمايلات، حاکم بر اعمال خانواده است همچنین در بيشتر موارد، تمايلات اعضاء خانواده با هم تصادف و برخورد دارد و هرج و مرج و بي‌نظمي حاکم بر روابط اعضاء خانواده است که پايه‌هاي خانواده، هر آن در حال تزلزل است و به این ترتیب افراد خانواده بي‌بند و بار، لاابالي، سهل‌انگار، خودخواه و بي‌هدف هستند.
وی ادامه داد: در چنین نوع سبکی هيچيک از اعضاء خانواده حق دخالت در کار يکديگر را ندارند، افراد خانواده احساس مسئوليت نمي‌کنند، قانون و مقرراتي حاکم بر رفتار آنها نيست و همکاري بين اعضاء خانواده خيلي کم ديده مي‌شود.
دکتر همایی به ویژگی های فرزندان در این نوع سبک فرزند پروری اشاره کرد و گفت: عموما دارای رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشی هستند و کودکانی سرکش و سلطه جو هستند که به طور معمول دارای پشرفت اندکی هستند.
وی گفت: سبک فرزندپروری در برخی خانواده ها به صورت طرد کننده است که در اين نوع خانواده هر کدام ازا عضا به فکر خودش بوده و اگر مشکلی برای شخصی پیش بیاید، حمایت و پذیرش وجود ندارد، قواعد و قوانینی مشخصی در خانه نیست، حریم ها و فضاهای شخصی شکسته می شود، نقش رهبری مشخص نیست بر عهده چه کسی است و زمان زیادی را در بیرون از خانه می گذرانند.
این دکترای روانشناسی به ویژگی های فرزندان این خانواده اشاره کرد و افزود: این نوع فر زندان احساس طرد و دوست نداشته شدن می کنند، دائما در جستجوی محبت هستند و اصول اخلاقی را نمیشناسند همچنین خودمحور هستند.
وی به فرزند پروری به سبک مقتدارانه اشاره کرد و گفت: در خانواده تقسيم کار به عمل مي‌آيد و هر يک به تناسب امکانات خود، مسئوليت انجام امور را بر عهده دارد، اعضای خانواده در انجام امور محوله احساس مسئوليت مي‌کنند، افراد در استفاده از حق و مسئوليت عاقلانه رفتار مي‌کنند، در انجام امور بين اعضاء خانواده همکاري و مشارکت وجود دارد، اعضاء خانواده نسبت به يکديگر احترام مي‌گذارند، کودکان به موقع از محبت والدين بهره‌مند مي‌شوند و شخصيت کودکان در خانواده مورد احترام است و کودکان مشکلات خود را با والدين در ميان مي‌گذارند و این کودکان عقايد و نظرات خود را آزادانه بيان مي‌کنند.
دکتر همایی به فرزندان این نوع سبک فرزند پروری اشاره و خاطرنشان کرد: اين کودکان بسيار متکي به خود و سرحال بوده، بسيار خوب با فشار مقابله مي‌کنند و پيشرفت مدار هستند.
این روانشناس گفت: داشتن سبک درست تربیت فرزند که همان سبک دموکراتیک است بهترین نوع سبک فرزند پروری است که کودک باید به والد خود اعتماد کند نه اینکه از او بترسد همچنین باید به بچه ها حق انتخاب بدهیم تا محدودیت ها و مسولیت را یاد بگیرند، بچه باید یاد بگیرد که با آرام حرف زدن مسائل را حل کند نه دادو بیداد، همچنین کودک باید بداند که دیگران مهم هستند و کودک باید محدودیت را ببیند و بشناسد.
کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت همدان به الگوهای دیگر فرزند پروری اشاره و اضافه کرد: رابطه مضاعف،والدین ناهماهنگ، جابجای نقش والدینی، والدین بیمار و عصبی، والدین غایب، والدین نابالغ و والدین پرکار از دیگر الگوهای فرزند پروری هستند که هر یک از این نوع الگوها مشکلاتی را در زندگی افراد ایجاد می کند.
وی خاطرنشان کرد: رابطه مضاعف مربوط به والدینی است که به دلایل مختلف پیام های دو لایه برای فرزندان خود ارسال می کنند. تحقیقات نشان داده است که والدین افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای این الگو رفتاری-تربیتی هستند.
دکتر همایی به الگوی والدین ناهماهنگ اشاره کرد و گفت: در این الگو یکی از والدین با امری موافق است و دیگری مخالف! فرزندان چنین والدینی سردرگم هستند و از نظر اخلاقی ضعیف تربیت می شوند.
این روانشناس یادآور شد: خانواده های که در آنها، پدر نقش مادر و مادر نقش پدر را ایفا می کند، بنابراین چنین کودکانی، چه دختر و چه پسر به خصوص در نقش جنسی خود ضعیف عمل می کنند.
وی ادامه داد: یکی از الگوهای سبک فرزند پروری والدین بیماری و عصبی است که در این نوع الگو والدینی که دچار اختلالات روانی باشند، نیز معمولاً فرزندانی بیمار تربیت می کنند.
وی گفت: برخی والدین کودکان خود را معمولاً فرزندان خود را تنها میگذارند که به این ترتیب رها کردن کودکان و تنها ماندن آنها زمینه را برای رشد الگوهای منفی رفتاری فراهم میکند.
دکتر همایی به ناپختگی برخی والدین در پرورش فرزندان اشاره کرد و افزود: این والدین یا از پختگی کافی برخوردار نیستند و یا کسانی که هنوز آمادگی ازدواج نداشته و یا آمادگی والدگری ندارند.
وی ادامه داد: در برخی موارد والدین آنقدر پر کار هستند که فضای خانه را به پانسیون و محل نگهداری فرزندان تبدیل کرده و برای تامین نیازهای فرزندانشان تلاش می کنند.
این روانشناس تصریح کرد: هر کودکی که رفتاری را نشان می دهد یک هدف مشخص دارد که علت بد رفتاری کودکان به طور کامل علت مشخص دارد که می تواند ناشی از جلب توجه، اعمال قدرت، انتقام گرفتن و عاجز جلوه کردن باشد.
وی گفت: کودکانی که احساس تعلق نداشته و احساس نا امنی و انزوا می کنند، ممکن است سعی کنند با جلب توجه منفی، ثابت کنند که به جایی و کسی تعلق دارند.
وی گفت: کودکانی که احساس توانایی نمی کنند و نتوانند خود را شایسته حقوقشان بدانندممکن است با کنترل کردن دیگران یا نشان دادن اینکه دیگران نمی توانند آنها را کنترل کنند، به دنبال اعمال قدرت هستند.
دکتر همایی با بیان اینکه برخی کودکان حس انتقام گرفتن دارند و چنین رفتاری را از خود بروز می دهند، بیان کرد: کودکانی که احساس می کنند به حساب نمی آیند، ممکن است سعی کنند دیگران را به خاطر احساس بی اهمیت بودن خود مجازات کنند و از آنها انتقام بگیرند.
وی ادامه داد: برخی کودکان بدون احساس دلگرمی ، اغلب احساس عاجز بودن می کنندو به این ترتیب ممکن است از اجتناب استفاده کنند و قبول کنند که ناتوان هستند، بنابراین خود را عاجز جلوه می کنند.
این روانشناس تصریح کرد: والدین باید این نکته را مدنظر داشته باشند که بدرفتاری که از کودک خود مشاهده می کنند، مشکل نیست زیرا این بدرفتاری از منظر کودک، راه حلی است برای حل مشکل او. بنابراین باید به کودک خود کمک کنیم تا راه حل دیگری را بیابد.
وی گفت: اگر به کودک متذکر شدیم که رفتار خود را ترک کنند ممکن است با جریحه دار کردن احساس والدین، ادامه دادن به رفتار، کمک کردن و تسلیم شدن شما و عدم اعتنا مواجه شویم که هر یک از این موارد علت مشخصی دارد، به عنوان مثال اگر کودک احساس شما را جریحه دار کرد وی از انتقام گرفتن استفاده کرده و اگر به رفتارش ادامه داد از جلب توجه استفاده کرده است.
این روانشناس ادامه داد: باید به کودک یاد بدهیم از شیوه های سالم تری برای برآوردن نیازهای خود استفاده کند و اصل اساسی این است که بر اساس درک هدف کودک،پاسخ مان به رفتار کودک را اصلاح کنیم.
این روانشناس تصریح کرد: اگر کودکی از اعمال قدرت استفاده کرد والدین باید از کودک نظر خواهی کنند،حق انتخاب بدهند و با کودک نجنگند و مسئولیت های واقعی به کودک بسپارند.
وی در ادامه گفت: اگر کودکی جلب توجه کرد والدین باید به رفتارهایی که تمایل دارند در کودک افزایش یابد، توجه کنند و به کودک حس تعلق بدهند.
دکتر همایی با بیان اینکه برخی فرزندان احساس عاجز بودن می کنند، تصریح کرد: این والدین باید برای تربیت درست وقت بگذارند و به کودک یاد بدهند که اشتباهات در کودکان طبیعی است.
وی در ادامه گفت: برخی کودکان از انتقام استفاده می کنند که والدین این کودکان باید در ابتدا آرامش خود را حفظ کنند و به کودک یاد بدهند که تلافی نکنند و اعمال مثبت فرزندانشان را تشویق کنند.
دکتر همایی به مراحل تغییر رفتار کودکان اشاره کردو گفت: برای تغییر خود و فرزندتان هدف گذاری کنید،رفتار كودكان را با روش مناسب ردگیری کنید، مشکل را تشریح کنید، در هر زمان بر روی یک مشکل تمرکز کنید، سخت نگیرید، هماهنگ و ثابت قدم باشید، با دید مثبت نگاه کنید، بر روی رفتار ناپسند تمرکز کنید نه شخصیت کودک ( توجه مثبت نامشروط)، بگذارید بچه ها بدانند منتظر چه باید باشند، در تمام موارد خودتان الگو باشید، در صحنه حاضر باشید و از جنگ قدرت بپرهیزید، در تمام موارد خود را جای کودک بگذارید، آرامش خود را حفظ کنید و دادو فریاد و تنبیه بدنی نکنید، با خودتان درست گفتگو کنید.
وی گفت: در نهایت هر یک از اعضای خانواده که به دنبال بهترین شیوه فرزند پروری هستند می توانند از مشاورین و متخصصین در این حوزه کمک بگیرند.
گزارش: زهرا فرامرزدوست
