زنگ خطر برای علم با غفلت از علوم پایه

سیناپرس: جدی تهرانی پس از  گذشت4 سال ونیم ( بدون احتساب 2 سال تعطیلی دانشگاه ها در انقلاب فرهنگی) موفق شد شاگرد اول دوره خود شود و از وزارت علوم برای ادامه تحصیل بورسیه بگیرد.

وی برای ادامه تحصیل به کشور سوئد رفت و پس از اخذ مدرک فوق لیسانس ، دکترا و در نهایت فوق دکترا، سال 1376 به وطن بازگشت. او پس از بازگشت به میهن، طرح خود را به مدت 2 سال در دانشگاه علوم پزشکی تهران گذراند و پس از آن به همراه عده ای ازهمکارانش مرکز تحقیقاتی به نام بیولوژی و بیوتکنولوژی تولید مثل و نازایی راه اندازی کرد . پس از مدتی دو مجموعه دیگر به نام های آنتی بادی منوکلونال و نانو بیوتکنولوژی هم به این مرکز اضافه شد و در اسفند سال 1379 مجوزهای لازم را از وزارت بهداشت دریافت کرد. در نهایت فعالیت این 3 مرکز تحقیقاتی منجر به نامگذاری پژوهشگاه ابن سینای کنونی شد؛ پژوهشگاهی که هم اکنون دستاوردهای عظیم علمی اش نقش عمده ای در سطح ملی و بین المللی دارد. او هم اکنون عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا و جهاد دانشگاهی  و رئیس پژوهشکده آنتی بادی منوکلونال پژوهشگاه ابن سینای جهاد دانشگاهی است.

محقق سوم  دوره نهم ، محقق دوم دوره بیستم جشنواره علوم پزشکی رازی و کسب رتبه چهارم در دو دوره این جشنواره و همچنین عنوان محقق برتر استانی و جهاد دانشگاهی در دو نوبت از جمله عناوین ارزنده ای است که در کارنامه علمی- تحقیقاتی و پژوهشی دکترجدی تهرانی می‌درخشد.

موفقیت اخیر دکتر جدی تهرانی در کسب رتبه دوم محقق علوم پایه در بيستمين جشنواره تحقيقاتی علوم پزشکی رازی به عنوان مجری طرح «ایمن سازی موش‌ها با یک چاپرون مولکولی نوترکیب جدید» (که پیش از این سیناپرس در گزارشی تفصیلی به آن پرداخته است) بهانه ای شد تا گفت و گویی اختصاصی با وی انجام دهیم.

 

چرا رشته ایمونولوژی یا ایمن شناسی را انتخاب کردید؟ چه افرادی در این انتخاب شما نقش داشته اند؟

ازابتدا و از همان دوره لیسانس علاقه زیادی به این رشته تحصیلی پیدا کردم. یکی از کسانی که سهم عمده ای در این کار داشت دکتر اسدی یکی از استادان ما بود. او با نمایان کردن زیبایی ها و جذابیت های این رشته و شیوه بیان خوب در واکاوی مسایل ایمونولوژی باعث شد من و بسیاری از دوستانم علاقمند به ادامه تحصیل در این رشته تحصیلی شویم. حاصل ایجاد این انگیزه از سوی استادمان باعث شد نه تنها من بلکه بسیاری از دوستانم در چند دوره، جوایز ارزنده ای از جشنواره رازی کسب کنیم.

 

اگر بار دیگر زمان به عقب بازگردد دوباره این رشته را انتخاب می کنید؟

بله حتما بار دیگر این رشته تحصیلی را انتخاب خواهم کرد. اگر به سوابق رشته ایمونولوژی نگاهی اجمالی بیاندازیم در می یابیم که  محققان و اندیشمندان این رشته طی دوران های مختلف توانسته اند چندین جایزه نوبل را از آن خود کنند.

 

اشاره به زیبایی های این رشته کردید. مگر این رشته چه زیبایی ها داشت که شما را جذب خود کرد؟

رشته ایمونولوژی یکی از رشته هایی است که یافته های علمی آن نقش ارزنده ای در درمان بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان ، تولید مثل و ناباروری دارد. یکی از جذابیت ها و زیبایی های این رشته گستردگی انجام کار تحقیقات در آن  و ارتباط تنگاتنگ آن با سایر علوم پایه پزشکی است.

جهت گیری فعلی دولت بیشتر به سمت تولید محصول است تا حمایت از علوم پایه ای مانند ایمونولوژی. این امر ممکن است در آینده از نظر علمی و پیشرفت های پژوهشی به کشور صدمه زیادی وارد کند زیرا از مسیر علوم پایه است که ما می توانیم به تولید محصول برسیم.

جایگاه کنونی ما در رشته ایمونولوژی نسبت به سایر کشورهای پیشرو کجاست؟ آیا حرفی برای گفتن در این زمینه داریم؟

هم اکنون از نظر تولید ایده در سطح دنیا قدم های زیادی برداشته ایم اما به لحاظ اجرا شدن این ایده ها همچنان با یک سری مشکلات از جمله مجهز بودن به دستگاه های پیشرفته هستیم. اکنون تحریم ها برای تحقق اهداف هرچه بیشتر ما مساله ساز شده اند. دسترسی نداشتن به چنین تجهیزاتی باعث شده است تا ما نسبت به بسیاری از کشورهای پیشرو عقب تر باشیم. مساله دوم تامین مواد مصرفی ما است. انجام تحقیق در رشته ایمونولوژی بسیار گران و وابسته به دستگاه‌هاست. این مواد به دلیل شرایط تحریم ایران یا اصلا به دست ما نمی رسد یا خیلی دیر می رسد؛ چنین موادی به دلیل واسطه های فراوان با قیمت گزاف به دست مان می رسد بنابراین تامین این مواد و دستگاه ها مخارج زیادی را به کشور تحمیل می کند. جهت گیری فعلی دولت بیشتر به سمت تولید محصول است تا حمایت از علوم پایه ای مانند ایمونولوژی. این امر ممکن است در آینده از نظر علمی و پیشرفت های پژوهشی به کشور صدمه زیادی وارد کند زیرا از مسیر علوم پایه است که ما می توانیم به تولید محصول برسیم. ما همیشه نمی توانیم با انجام مهندسی معکوس تولید محصول داشته باشیم بلکه برای کسب یافته های جدید نیازمند به علوم پایه هستیم. خسارت سنگین حمایت نشدن و تامین نکردن بودجه لازم به بخش علوم پایه طی 1 تا 2 دهه بعد دامن گیر کشور خواهد شد بنابراین ضرورت دارد مسئولان نسبت به این امر مراقب و هوشیار باشند. درست است که نیاز کشور ما تولید محصول است اما در صورت حمایت، بسیاری از داروها به تولید داخلی خواهند رسید.

 

در صورت غفلت این امر به کجا می رسیم؟

در صورتی که این روند یک جانبه ادامه پیدا کند، ما در فناوری و تولید علم که منجر به تولید محصول جدید می شود عقب تر خواهیم ماند.

 

با وجود این محدودیت ها آینده این رشته را در کشور چطور ارزیابی می کنید؟

آینده این رشته در دنیا بسیار روشن است اما اگر حمایتی از این رشته علوم پایه نشود شکاف عمیقی بین دانش کشور ما نسبت به سایر کشورهای پیشرو به وجود می آید و در نهایت وابستگی ما به آنان هرچه بیشتر خواهد شد.

حمایت از این رشته باعث تولید محصولات پیشرفته و کارا و با قیمت ارزان تر و با کیفیت تر می شود. اگر محصول داخلی با تکنولوژی زمان پیشرفت نکند، کارا و مقرون به صرفه نخواهد بود. در این صورت است که ما در تولید علم و محصول عقب خواهیم ماند.این خطری است که می بایست به مسئولان گوشزد کرد. مسئولان باید در نظر بگیرند که نباید شرایط فعلی را به آینده تعمیم دهند. ما باید برای حمایت از تحقیقات علوم پایه در آینده نزدیک برنامه ریزی کنیم و بودجه ای مناسب به آن اختصاص دهیم؛ روند بودجه ها به ظاهر در برنامه های سوم، چهارم و پنجم افزایشی اما در اجرا کاهشی است. ابتدا بودجه ای بالغ بر 45 درصد محقق شده بود اما پس از گذشت دو دوره پنج ساله ، تنها 18 درصد آن اختصاص یافت و اکنون بودجه کارهای تحقیقاتی علوم پایه به حد صفر رسیده و بودجه ای بخور و نمیری در اختیار پژوهشگران دانشگاه ها قرار گرفته است تا بتوانند دوره دکترا و فوق دکترایشان را بگذرانند.

متاسفانه طی سال های اخیر به دلیل کمبود اعتبارات لازم کیفیت تزها و مقالات و پروژه های تحقیقاتی نسبت به سال‌های گذشته پایین تر آمده است. چنین پیشامدی زنگ خطری برای کشور است زیرا این دانشجویان زمانی که فارغ التحصیل می شوند، تجربه های لازم را کسب نکرده و در آینده به عنوان عضو هیات عملی دانشگاه، دانشجویانی با توان و دانش کمتری تربیت خواهند کرد.

 

 

No tags for this post.