در هر سنی می توانید یاد بگیرید و یاد بدهید

به گزارش سیناپرس، ارتقای توانمندی های مغز در رفع معضلات یادگیری به قدری مهم است که امروزه دانشمندان پیشرفت های میلیمتری را هم دستاوردی بزرگ به حساب می آورند. سیناپرس در گزارش پیشین خود درباره شناخت ویژگی های مغز در کاهش مشکلات یادگیری دانش آموزان به بررسی توانمندی های مغز پرداخت؛ در این گزارش عنوان شد که «پژوهشگران با بررسی کارکردهای عصب شناختی مناطق مغزی راهکارهای موثری را در فرآیند آموزش و یادگیری کشف کرده اند؛ برای مثال آن ها فهمیدند که آموزش بهتر با تصویر یا موسیقی انجام می شود؛ همچنین بهتر است برای افزایش توانمندی ها از حرکت استفاده کنیم.»

مهناز استکی نورولوژیست و بنیان گذار آکادمی مغزپژوهی درخت سپید در گفتگو با خبرنگار سیناپرس درباره راهکارهای کارآمد رفع معضلات در یادگیری به ویژه در رده سنی کودک و نوجوان گفت: مغز از قدرت انعطاف پذیری زیادی برخوردار است به همین دلیل می توان توانمندی های آن را  افزایش داد؛ برای افزایش این توانمندی ها باید به شناخت حداکثری آن پی ببریم.

وی افزود: برای مثال نیمکره چپ ما مسوولیت صحبت کردن ما را بر عهده دارد و نیمکره راست به کلام ما آهنگ می بخشد؛ بنابراین صحبت کردن ناشی از تعامل هر دو نیمکره است. در این میان غالب بودن نیمکره ها در انجام امور تاثیر مستقیم دارد؛ برای مثال نوع نشستن افراد و چند معیار دیگر گویای غالب بودن نیمکره مغز آن ها است؛ در واقع از نشستن افراد می توانیم پی ببریم که آیا نیمکره راست آن ها فعال تر است یا نیمکره چپ. گفتنی است؛ در انجام هر فعالیتی تمامیت مغز فعال می شود؛ حال اگر به تقویت یک توانایی خاص بپردازیم دیگر توانمندی ها هم در مغز ارتقا می یابد.

استکی گفت: برای گسترش توانمندی ها باید دو نیمکره تقویت شود، بنابراین باید گفت اگر بتوانیم آموزش به دو نیمه مغز همزمان انجام شود، همکاری دو نیمکره منظم تر و هماهنگ تر شکل می گیرد.

بازی کنید و یاد بگیرید

وی با اشاره به پیگیری راهکارهای مهم در رفع اختلالات یادگیری گفت: انجام بازی های عملی و فکری عرصه خوبی است که بگوییم کدام نیمکره  ضعیف تر عمل می کند تا درمانگران در همان راستا اقدامات مفید را پیگیری کنند؛ برای مثال اگر افراد در حین چینش مکعب های یک پازل اشتباه کنند، یعنی مکعب های نادرست را انتخاب کرده باشد، در حالیکه کل بازی را به درستی انجام داده است، در نیمکره چپ خود از مشکلاتی رنج می برد اما اگر فرد مکعب ها را درست انتخاب کرده باشد، اما به طرز اشتباهی آن ها را چیده باشد، باید به تقویت توانمندی های مربوط به نیمکره راست مغز خود بپردازد.

این پژوهشگر با اشاره به وجود جسم پینه ای با عنوان کورپوس کالوزوم در مغز که پل اتصال میان دو نیمکره است و منجر به هماهنگی های میان آنان می شود، گفت: تقویت یک نیمکره همواره منجر به تقویت نیمکره دیگر هم می شود در واقع از طریق جسم پینه ای متصل شده به دو نیمکره به نام کورپوس کالوزوم می توانیم به تقویت دو نیمکره بپردازیم.

بنابراین اگر بتوانیم با شناخت دو نیمکره توانمندی های افراد را چه در مدرسه و چه در دیگر فضای آموزشی ارتقا دهیم؛ توانمندی های مرتبط هم افزایش پیدا می کند.

با هیجانات مثبت آموزش دهید

وی گفت: یکی دیگر از راهکارهای حل مشکلات مربوط به یادگیری در دانش آموزان استفاده از بار هیجانی و احساس است؛ در حقیقت ما می توانیم از بار هیجانی در آموزش و تربیت استفاده کنیم، برای مثال فرض کنید در یک نمایش کودکانه که هر کودک نقش یک کاراکتر را بر عهده می گیرد، می تواند ارتباطات هیجانی ایجاد کند.

این نورولوژیست گفت: وقتی این ارتباطات را در یک  بستری ایجاد می کنیم آنگاه می توانیم مشکلات زندگی واقعی را بیشتر و  بهتر حل کنیم؛ اینکه تنها به آموزش دروسی چون ریاضی و علوم در مدارس بپردازیم مشکلی را در بحث یادگیری حل نمی کند؛ اما از آنجایی که کودکان در موقعیت هایی که مجبور می شوند نقش بازی کنند، می توانند در زندگی واقعی هم بازخورد بهتری داشته باشند.

به گفته استکی، در حقیقت برای حل چالش های یادگیری می توان فرایندهای آن را برای کودکان هیجان انگیز کنیم، چراکه هیجانات معمولا در یادگیری کمک بیشتری می کنند. اینگونه یادگیری معنادار می شود چراکه با قلاب هیجان توانستیم آن را از آن خود کنیم.  گفتنی است هیجان یک شمشیر دو لبه است و این هیجان سالم است که به ما در فرآیند یادگیری کمک می کند.
از آنجایی یکی از نمودهای هیجان منفی اضطراب است، استکی با اشاره به اینکه تعادل اضطراب در زندگی امری لازم است، گفت: یادمان باشد وقتی صحبت از اضطراب به میان می آید، باید دانست اضطراب لازمه زندگی است. اما اضطرابی که زیاد باشد عملکرد ما را پایین می آورد که اگر بیش از حد باشد معمولا آسیب خفیف مغزی ایجاد می کند.  

با تصاویر فکر کنید نه با کلمات

استکی گفت: بنابراین باید گفت هیجان می تواند یادگیری را تقویت کند یا آن را کاهش دهد؛ اما مولفه دیگری که می تواند روی یادگیری تاثیر بگذارد تصویرسازی ذهنی است؛ اگر از افراد بخواهیم که آن چیزی که می خوانند را  تصویر سازی ذهنی کنند، یعنی اگر کلمات را می خوانند تصویر آن را ایجاد کنند امر یادگیری برای آنان راحت تر است.

وی افزود: اینکه برای یادگیری با کلمات تصویر سازی کنیم یعنی توانستیم از دو نیمکره مغزمان بهره بگیریم و اینگونه توانایی آن را بیشتر کردیم. بنابراین با استفاده از پردازش تصویری و با روش هایی چون نقاشی کشیدن و ترکیبی از چند روش دیگر می توانیم به شدت از توانمندی های بالقوه مغز خود بهره بگیریم و از کلیت مغزمان بهره بگیریم.

به گفته این پژوهشگر؛ سطح توانمندی های انسان هرگز نمود واقعی نداشته است و همیشه بالاتر از آن چیزی است که نشان داده می شود و به شدت توانمند تر از آن چیزی است که ما تصور می کنیم. برای بازیابی و گشایش توانایی های نهفته در مغز باید همواره خاصیت انعطاف پذیری این حجم مارپیچی درون جمجمه خود را حفظ کنیم. بنابراین در هر سنی می توانیم تغییراتی ایجاد کنیم خواه می خواهیم پیر باشیم و یا جوان به عبارت دیگر در هر سنی می توانیم آموزش بگیریم و حتی آموزش بدهیم.

به گزارش سیناپرس، بی شک سبک زندگی امروز باعث شده است تا حدی توانایی ها مغزمان مغفول بماند چراکه رشد روز افزون ماشین های الکترونیکی که در بسیاری موارد به خوبی توانسته اند جای تمرکز و حافظه را در زندگی ما بگیرد، باعث شده توانمندی های ما بدون استفاده بماند و کم رنگ تر شود. در واقع ما به آرامی به دنیایی گام می گذاریم که ماشین ها به جای ما فکر می کنند و تصمیم می گیرند. پس راهی جز تمرین و و تغییر شیه زندگی برای بهره گیری های بهتر از مغز نداریم.  

گفتگو: مهتاب دمیرچی