سایت های مرمتی آثار تاریخی با کمبود بودجه روبه رو هستند

دکتر احسان محمدحسینی- باستان شناس، مترجم و خبرنگار خبرگزاری سیناپرس به نمایندگی از امور بین الملل شهرداری تهران یکی از سخنرانان این  کنفرانس بین المللی در کنار دیگر فعالان این حوزه در سرتاسر دنیا بود.

دکتر احسان محمدحسینی دراین کنفرانس عنوان کرد: ایران در حال حاضر برای حفاظت از میراث فرهنگی و بناهای تاریخی خود علاوه بر ویروس کرونا با تحریم هایی سخت و شدید رو به رو است که این امر موجب شده تا آن طور که شایسته است، امکان مراقبت، مرمت و نگهداری از آثار باستانی و بافت های تاریخی شهری وجود نداشته باشد.

امروزه تمامی کشورهای جهان با شرایطی رو به رو هستند که در طول تاریخ مشابه این شرایط کمتر رخ داده است. در میان انبوه اخبار مرتبط با تاثیرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی همه گیری ویروس کرونا، به مقوله ابنیه تاریخی و مرمت بناهای تاریخی و تاثیرات این همه گیری بر آن ها، کمتر پرداخته شده است.

اگر از منظر علمی و منطقی به این حوزه ورود کنیم، همه گیری ناشی از شیوع ویروس کرونا در حوزه آثار تاریخی و مرمت آن ها دارای دو بعد منفی و مثبت است.

در حقیقت این حوزه با چالش ها و فرصت هایی رو به رو شده است که تا کنون مشابه آن رخ نداده بود. در نگاه نخست، کرونا موجب قرنطینه خانگی و کاهش شدید مسافرت ها  شده و به تبع آن، بناهای تاریخی، موزه ها و سایت های باستانی از نبود بازدیدکنندگان متضرر شده اند.

این ضرر بیشتر جنبه مالی داشته و به هر حال باید پذیرفت که بخشی از هزینه نگهداری و مرمت آثار فرهنگی و تاریخی از درآمد حاصل از بازدید گردشگران تأمین می‌شود، ممنوعیت سفر و فاصله گیری فیزیکی ناشی از همه گیری کرونا باعث شده است تا این درآمدها به میزان زیادی کاهش پیدا کرده و تقریبا به صفر برسد.

این موضوع باعث شده تا بسیاری از سایت های مرمتی آثار تاریخی با مشکلات مالی و کمبود بودجه رو به رو شوند و از سوی دیگر به دلیل قدرت سرایت بالای این ویروس امکان ادامه فعالیت در این بناهای تاریخی وجود ندارد زیرا حضور  بازدیدکنندگان به صورت تهدید برای سلامت کارکنان است.

گذشته از این موارد، تهدیدات غیرمستقیمی که در چنین شرایطی به واسطه این فراگیری به میراث‌فرهنگی تحمیل می شود. این تهدیدات می‌تواند به صورت رشد روند آسیب‌دیدگی در اثر فعالیت سایر عوامل بیولوژیک همچون افزایش جمعیت حشرات، حمله قارچ‌ها و کپک‌ها و یا هجوم جوندگان در مدت تعطیلی و قرنطینه فضاهای تاریخی  و همچنین  تاثیرات مخرب ناشی از استفاده نادرست از مواد آسیب‌رسان یا به کار بستن روش های نامناسب، روی آثار تاریخی و سطوح باشد.

موضوع دیگری که به صورت یک چالش در حفاظت و مرمت آثار تاریخی طی همه گیری کرونا  در برخی کشورها از جمله ایران وجود دارد، سوء استفاده قاچاقچیان عتیقه و حفاران غیر مجاز از قرنطینه اجباری و عدم حضور مردم در محیط بیرون خانه است.

این شرایط، فرصتی مناسب برای جستجوگران گنج شده است تا به آثار تاریخی آسیب وارد کنند. گستره وسیع ابنیه و سایت های تاریخی امکان محافظت دائمی از همه آن ها را نمی دهد و در نتیجه طی دوران همه گیری کرونا شاهد افزایش آسیب های این چنینی هستیم. باید توجه داشت که این تخریب‌های مجرمانه معمولا زمانی رخ می‌دهند که کشورها در شرایط بحرانی بوده و توجه‌ها معطوف به موضوع دیگری است. آمارهای بین المللی و نتایج یک پروژه تحقیقاتی با عنوان پروژه «ATHAR» که به بررسی فروش غیرقانونی آثار باستانی در دنیای مجازی می‌پردازد، نشان می‌دهد آمار فروش آثار باستانی غارت‌شده در خاورمیانه و آمریکایی شمالی در گروه‌های فیسبوک طی ماه‌های اخیر که بسیاری از کشورها در قرنطینه به سر می‌بردند، افزایش یافته است.

شهر تهران یکی از کلان شهرهای بزرگ آسیا و جهان به شمار می رود که سابقه تاریخی آن به هزاره نخست پیش از میلاد بازمی گردد. این شهر بیش از دو سده پیش به عنوان پایتختی انتخاب شده و این تاریخ طولانی سبب شده است تا بافت های تاریخی و آثار باستانی متعددی در آن وجود داشته باشد.

 در این میان شهرداری تهران طی دوران همه گیری کرونا تلاش زیادی برای حفظ آثار تاریخی و ابنیه موجود در این شهر کرده است. این فعالیت ها شامل حوزه های عملیاتی و مرمت بافت ها و بناهای تاریخی از یک سو و معرفی و فرهنگ سازی در این حوزه، در قالب برنامه های مجازی از قبیل آشنایی با آثار تاریخی و موزه ها از سوی دیگر دنبال می شود. شهرداری تهران به عنوان یکی از متولیان حفاظت و نگهداری از بافت های تاریخی و ابنیه باستانی این شهر در کنار وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، از خلوت بودن اماکن تاریخی طی دوران کرونا نهایت استفاده را کرده و اجرای بسیاری از طرح های مرمتی را در دستور کار قرار داده است.

بسیاری از کارگاه‌های مرمت آثار تاریخی شهر تهران طی دوران همه گیری کرونا، تعطیل نشدند و پیمانکاران با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حال فعالیت هستند، اما باید در نظر داشت که روند کاهشی حضور سرمایه‌گذاران در این حوزه به ویژه در بخش خصوصی نگران کننده است. خوشبختانه همزمانی همه گیری کرونا با فصل بهار و تابستان اجازه داد که بسیاری از فعالیت های مرمتی در فضای باز انجام شود.

در خاتمه باید به این نکته نیز اشاره کنم که همه گیری کرونا بسیاری از ضعف ها و مشکلات موجود در حوزه مرمت بافت ها و ابنیه تاریخی را در سراسر جهان عیان کرده و این موضوع از نظر شهرداری تهران، یک فرصت جهت آموختن تجربیات جدید و بهره برداری از آن در آینده است.

در خاتمه تاکید می کنم که میراث فرهنگی، بافت های تاریخی و آثار باستانی در هر نقطه از جهان، متعلق به تمامی ملت ها بوده و باید بر حفظ و نگهداری از آن ها اهتمام کرد. کرونا و همه گیری ناشی از آن به همه ما یادآوری کرد که بشر تا چه حد آسیب پذیر و در عین حال قدرتمند است. این قدرت از طریق اتحادی فارغ از رنگ، نژاد، ملیت و مذهب به وجود آمده و افزایش پیدا می کند. بدون شک ما در کنار یکدیگر و با اتکا به نیروی عشق و دوستی می توانیم از این بحران به سلامت عبور کنیم.

برای همه شما آرزوی سلامتی، تندرستی و شادی دارم

 

No tags for this post.