ضرورت اهمیت و جایگاه فضا در کشور
در ابتدای قرن حاضر و هنگامی که زبده ترین تیم محققان، سیاستمداران، اقتصاددانان و جامعه شناسان آمریکایی قرار شد نقشه راه برنامه‌های فضایی ایالات متحده را برای فعالیت های این کشور در قرن پیش رو تدوین کنند، یک جمله بیش از تمام متن چند صد صفحه ای این گزارش خودنمایی می‌کرد:
«ملتهایی که تا پایان سال ۲۰۲۰ به فضا دسترسی نداشته باشند و یا فعالیت‌هایی برای بهره برداری از فضای ماورا جو را راسا یا مشترکا آغاز نکرده باشند، تا پایان این قرن محکوم به انقراض خواهند بود.»
این جمله در پس ظاهر خشن خود مفهومی نرم، منطقی و کاملا طبیعی در دل نهفته دارد. به همان سادگی که اگر موجود زنده ای نفس نکشد، خواهد مرد!
خیلی ها از این عبارت و مثال پس از آن اغراق و زیاده نمایی استنتاج می‌کنند. استنتاجی که با توجه به واقعیت‌های زمان حال خیلی هم دور از عقل به نظر نمی‌رسد. اما آن چیزی که این گروه و تایید کنندگان آنها بدان توجه نمی‌کنند، سرعت باورنکردنی تغییر در زندگی روزمره ما است.
اگر روزگاری پدر و مادر بزرگ‌ها قادر به درک شیوه زندگی نوادگان خود نبودند و یا در عصری که خیلی از ماها آن را پشت سر گذاشته ایم این پدر و مادرها بودند که نمی‌فهمیدند فرزندان جوانشان چه می‌کنند، امروز شاهد عدم درک برادران و خواهران بزرگ تر نسبت به نگاه برادران و خواهران کوچک تر به زندگی هستیم.
موضوعی که فقط به نفوذ بی امان فناوری و دانش مدرن در روزمرگی‌های ما بستگی دارد. اگر زمانی مردم برای ورود به یک نقطه عطف تاریخی و آغاز عصری جدید مثل عصر فضا یا عصر فناوری اطلاعات باید قرن‌ها یا چند ده سال صبر می‌کردند، ما امروز شاهد نقاط عطف فراوانی در طول زندگی یک سال گذشته خود هستیم.
ارتباطات سیار، ناوبری ماهواره ای، ورود بی امان روبات‌ها در زندگی روزمره، سیل بزرگ هوشمندی که از تلفن‌های همراه آغاز شد و کم کم دارد سر از خودروها و خانه ها در می‌آورد، همه و همه نشان از آن دارد که سرعت و روند تغییرات در زندگی بشر شتاب فزاینده‌ای در پیش گرفته است و این همان نکته مهمی است که اگر خوب به آن توجه شود اهمیت جمله اول این یادداشت را درک می‌کنید.
در این میان ملت هایی مانند ایران نیز به تازگی طعم شیرین دستیابی به فضا را چشیده اند و محموله‌های گرانقدر خود را در مدار زمین جای داده‌اند.
در سند چشم‌انداز جمهوري اسلامي ايران بر برخورداري از دانش پيشرفته، توانايي در توليد علم و فناوري، كسب جايگاه نخست علمي و فناورى و جنبش نرم‌افزارى و توليد علم در سطح منطقه آسياى جنوب غربي تاكيد شده است:
« ايران در افق 1404 كشوري توسعه يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقه، با هويت اسلامي و انقلابي، الهام بخش در جهان اسلامي و با تعامل سازنده و موثر در روابط بين الملل»
همچنين در سند سياست‌هاي كلي برنامه پنجم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، دست‌يابي به جايگاه دوم علمي و فناوري در منطقه و تثبيت آن، كسب فناوري‌هاي پيشرفته مورد نياز و دانش و فناوري‌هاي نو و نرم‌افزارهاي پيشرفته، رشد و توسعه اقتصادي بر پايه عدالت اجتماعي و گسترش كشاورزي صنعتي، صنايع روستايي و خدمات نوين از سوي ديگر، اعتلاي شأن، موقعيت، اقتدار و نقش جمهوري اسلامي ايران در منطقه و نظام بين‌الملل به منظور تحكيم امنيت ملي و پيش‌برد منافع ملي،گسترش پدافند غيرعامل و امنيت پايدار مناطق مرزي و كنترل مؤثر مرزها ذكر شده است كه حوزه فضايي از يكسو مي‌تواند در تحقق اين سياست‌ها، نقش مهمي ايفا كند. از سوي ديگر، فضا نقش توانمندسازي در ساير حوزه‌ها را دارد كه به موارد زير مي‌توان اشاره کرد:
- پيشران در علوم و فناوري، امنيت و سياست، حمل و نقل، توسعه اقتصادي- اجتماعي و حفظ ارزش‌هاي ملي
- ورود بسياري از ايده‌هاي جديد علمي و نوآوري‌هاي فناورانه از حوزه فضا به ديگر حوزه‌هاي فناوري
- فضا بستر توسعه فناوري اطلاعات به عنوان يكي از فناوري‌هاي راهبردي و كليدي
- سنجش از دور فضايي به عنوان عامل توانمندسازي مديريت كشور به ويژه در بخش‌هاي كشاورزي، منابع و معادن، حوادث غير طبيعي و …
با توجه به موارد فوق، توسعه كشور در عرصه فضا امري اجتناب ناپذير است و از آن جمله مي‌توان به برخي ضروريات زير نيز اشاره كرد:
- فضا وسيله‌اي در جهت افزايش اقتدار و غرور ملي
- دست‌يابي به فضا زمينه ساز توسعه همه جانبه و پايدار
- امكان شناسايي به موقع تهديدها و ارتقاي امنيت ملي و ايجاد قابليت بازدارندگي موثر در طولاني مدت
- قابليت‌هاي فناوري‌هاي فضايي در پيشگويي و شناسايي به موقع بحران‌ها و بلاياي طبيعي، منابع طبيعي، توسعه حمل ونقل وغيره.
- نقش كليدي فضا در مواجهه با مسايل عمده بشر در دهه‌هاي آينده نظير انرژي، منابع زميني و غیره
- فضا بستر مناسب جهت ارضاي نيازهاي معرفتي آدمي و شناخت هستي
- وابستگي روز افزون جوامع بشري به آگاهي موقعيت مكاني و زماني در اثر افزايش و جابجايي‌هاي جمعيت
- فضا عامل اشاعه فرهنگ و ارزش‌هاي فرهنگي و اصلاح در رويه‌هاي اجتماعي
- فناوري‌هاي فضايي مبناي اقتدار و پيشتازي كشورها و نقش آفرين در توسعه پايدار اقتصادي و تامين امنيت و رفاه اجتماعي
لازم به ذكر است كه امروزه برنامه‌هاي فضايي جزو اولويت‌هاي كشورهاي پيشرفته جهان است و هزينه‌هاي زيادي در اين راه صرف مي‌شود. براي نمونه، هم اكنون حجم سرمايه‌گذاري‌هاي ساليانه كشورهاي جهان در اين بخش به صدها ميليارد دلار می‌رسد و بيش از ۶۵ كشور با تشكيل آژانس فضايي و تدوين طرح‌ها و برنامه‌ها، اجراي پروژه‌هاي متعددي را در اين زمينه در دستور كار خود قرار داده‌اند.
No tags for this post.
