حیوان آزارها مبتلا به اختلالات روحی و روانی هستند

از دیرباز ایران دارای اقلیمی گسترده و محیط زیستی مناسب برای زیست انواع جانوران بوده، همزیستی انسان و حیوان در این کشور قدمتی دیرینه دارد، از سوی دیگر دین اسلام به عنوان دین مهربانی نیز در تمام جنبه‌های خود به مهربانی با مخلوقات خدا تاکید دارد.

دین اسلام، قوانین کشور و فرهنگ کشورمان همواره ما را از آزار رساندن به حیوانات باز می‌دارند اما با این وجود باز هم با مخلوقات خدا دشمنی داریم. علیرغم پشتوانه‌ های دینی و فرهنگی که پیشینه کشور ماست سوالی که در اینجا پیش می آید این است که، در دهه‌های اخیر چه اتفاقی برای ایرانیان افتاده که به دشمنان درجه یک حیوانات تبدیل شده‌اند؟

شاید در پاسخ به این سوال بتوان گفت که گسترش بی ضابطه شهرها و تهاجم بشر به سمت جنگل‌ها و کوه‌ها برای ساخت خانه و ویلا، باعث از بین رفتن مرزهای جغرافیایی محل زندگی انسان و حیوانات شده است.

البته، خطر بالقوه حیوان‌آزاری همیشه در جامعه وجود داشته و دارد و برای جلوگیری از آن باید به دو اصل آموزش و قانون متوسل شد. نکته قابل توجه این است که علیرغم برخورداری از منابع غنی دینی و متون فاخر ادبی در حوزه پرهیز از حیوان آزاری و وجود نهادهای تعلیمی و آموزشی چون مساجد و مدارس در کشور ایران، باز هم جای خالی آموزش در لایه‌های مختلف جامعه به چشم می‌خورد.

از لحاظ علم روانشناسی فرد مرتکب رفتارهای آزار دهنده علیه حیوانات، می تواند مبتلا به اختلالات روحی و روانی باشد و چه بسا نیاز به اقداماتی برای بازپروری داشته باشد. از لحاظ جرم شناسی نیز، میزان بروز خشونت و ارتکاب دیگر رفتارهای ضد اجتماعی چنین افرادی نسبت به سایر افراد بالاست و از این رو، مستعد برهم ریختن نظم اجتماعی هستند..

این در حالیست که، در رساله حقوق امام سجاد(ع) آمده است که تمام مخلوقات وابسته به هم و حقوق متقابل نسبت به هم دارند اعم از جاندار مقابل جاندار یا جاندار مقابل بی جان و تمامی هستی حقوق متقابل و لازم الرعایه نسبت به هم دارند که بر این اساس، می توان حقوق و جرایم زیست محیطی را در راس هرم حقوق و جرایم دیگر دانست.

ضمن اینکه، اسناد بین المللی و قوانین مدون و عرف های پسندیده جهانی و بین المللی همگی حامی حمایت و ارتقاء حقوق حیوانات در جهت حفظ محیط زیست و شناختن و احترام به حدود مخلوقات خداوند هستند که بحث حیوان آزاری با توجه به نقش حیوانات در اکوسیستم و به تبع آن حیات انسانی و آزارهای مستقیم و غیر مستقیمی که انسان ها بر این جانداران روا می دارند، ضرورت مداخله حقوق کیفری و جرم انگاری در امر حیوان آزاری را صد چندان می کند.

حیوان آزاری چیست؟

مقصود از حیوان آزاری وارد ساختن تعمدی و بی دلیل آسیب به حیوانات است که تحت تاثیر انگیزه های مختلف به طرق گوناگون از قبیل آزار فیزیکی، روانی و… صورت می پذیرد تا حدی که سلامت حیوان به خطر می افتد.

چرا حیوان آزاری عادی شده است؟

پژوهشی تحت عنوان «بررسی فقهی و حقوقی پدیده حیوان آزاری» که توسط علی رضانژاد درازکلائی از دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران تالیف شده است، از جنبه های مختلف به این پدیده پرداخته است.

در این پژوهش آمده، به واسطه انواع سوء استفاده های بشر از گونه های جانوری آزار و اذیت حیوانات، در وهله نخست فارغ از هرگونه اندیشه های دینی برخلاف اخلاق و عقل سلیم است و دیگر اینکه از لحاظ شرعی نیز آزار رساندن به حیوانات مصداق ظلم به آنهاست زیرا در جهان بینی دین اسلام همه جانداران حرمت دارند و ظلم به آنها جایز نیست. در نتیجه هر رفتاری که مصداق آزار به حیوانات باشد از نظر شرعی مشمول حرمت است.

ضمن اینکه، از لحاظ علم روانشناسی فرد مرتکب رفتارهای آزار دهنده علیه حیوانات، می تواند مبتلا به اختلالات روحی و روانی باشد و چه بسا نیاز به اقداماتی برای بازپروری داشته باشد. از لحاظ جرم شناسی نیز، میزان بروز خشونت و ارتکاب دیگر رفتارهای ضد اجتماعی چنین افرادی نسبت به سایر افراد بالاست و از این رو، مستعد برهم ریختن نظم اجتماعی هستند.

نکته مهم این است که ضرورت های زیست محیطی و توجه به آمارهای نگران کننده سازمان های بین المللی از روند نابودی گونه های جانوری ایران در کنار سایر عوامل، ضرورت اهتمام کامل و پرداختن به این موضوع را فراهم می کند. با این وجود در میان مجموعه قوانین داخلی، چنین رفتارهایی بدون پاسخ کیفری مانده است.

این در حالیست که متخصصان مربوطه معتقدند استفاده از جزای نقدی در کنار مجازات های تکمیلی که بتواند به نهادینه کردن حقوق حیوانات در اجتماع کمک کند می تواند به عنوان پاسخی برای چنین رفتارهایی درنظر گرفته شود.

از سوی دیگر در نظام آموزشی ایران نیز توجه خاصی به حقوق حیوانات نشده است. سرفصل‌های بسیار محدود آموزش‌های محیط زیستی و اقلیمی که به صورت تلفیق شده با سایر دروس به دانش آموزان تدریس می‌شود نشان از کم توجهی به این موضوع در آموزش و پرورش ایران است.

اگرچه شعار توسعه پایدار از شعارهای بنیادین همه‌ دولت‌ها در ایران بوده است اما حتی در سیستم آموزش عالی کشور هم هیچ گونه واحد درسی با محتوای آموزش‌های عمومی حفظ محیط زیست  به دانشجویان ارائه نمی‌شود.

تالیف: هانیه حقیقی

No tags for this post.