اگر تراریخته توطئه است،چرا زمینه ایجاد آن فراهم مانده؟

انتشار گزارش  «گیاهان تراریخته راهی به سوی تامین امنیت غذایی» که مربوط به پایان نامه کارشناسی ارشد دانش آموخته دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنرکرمان بود، باعث شد تا جمعی از منتقدان و موافقان این حوزه با خبرگزاری سیناپرس تماس ها بگیرند و کنش هایی نسبت به موضوع ایجاد شود.

دکتر علی کرمی، متخصص بیوتکنولوژی (زیست فناوری) پزشکی و فوق تخصص مهندسی ژنتیک، از منتقدان حوزه تراریخته درگفتگو با خبرنگار سیناپرس خاطرنشان کرد: اکنون مردم دنیا بر علیه تراریخته به پا خواسته اند. آنها به دنبال محصولات سالم و ارگانیک هستند. در حال حاضر 97 درصد مردم ایران و بسیاری از دانشمندان کشور نیز مخالف تولید محصول تراریخته در کشور هستند؛ البته کسی مخالف علم تراریخته در کشور نیست بلکه منتقد به روش های اطلاع رسانی نادرست و غلط برخی از افراد هستند.

این استاد دانشگاه بقیه الله افزود: متاسفانه سرکردگان تراریخته اکنون انسان های با نفوذی هستند که توانسته اند در دولت، مجلس، تمام مراکز دولتی و نهادها و حتی رسانه ها راه یابند بنابراین روزانه اخبار متعددی از سوی این افراد پخش می شود که اصلا پایه و اساس علمی ندارد.

وی افزود: این افراد ادعا می کنند که محصولات تراریخته می تواند بیش از کشاورزی عادی، غذا تولید کند. با توجه به افزایش جمعیت، ما دیگر با کشاورزی عادی قادر به تولید غذای کافی نیستم، در نتیجه این مساله می تواند امنیت غذایی را از بین ببرد.

کرمی ادامه داد: در حال حاضر 6 شرکت تجاری عظیم در دنیا وجود دارند که کشاورزی و بذرهای جهان را کنترل می کنند. آنها پروژه ای به نام کنترل بذرهای جهان را اجرا می کنند.

این فوق تخصص مهندسی ژنتیک بیان کرد: هم اکنون کشور ما غنی از گیاهان دارویی است و ذخایر ژنتیکی کهنسال ده هزار ساله دارد. ما اکنون دارای گندم دوروم و خراسان( که سابقه اش به پنج هزار سال قبل بر می گردد) هستیم. طبق مطالعات ایتالیایی ها این گندم از نظر تغذیه و نان جزو بهترین گندم های دنیاست. عجیب است که این افراد می خواهند گندم، برنج و پنبه ما را تراریخته کنند.

این استاد دانشگاه بقیه الله تحقق این هدف را فاجعه آمیز خواند و گفت: اگر کشاورزی تراریخته خطری برای سلامتی ندارد، پس چرا کشورهای پیشرفته کشت تراریخته را ممنوع اعلام کرده اند. چرا 7 کشور پیشرفته دنیا در علم کشاورزی، کشت تراریخته را انجام نمی دهند؟

این متخصص بیوتکنولوژی پزشکی با اشاره به نظر مقام معظم رهبری درباره محصولات تراریخته گفت: طبق بند ۱ـ۸ سیاست های کلان ابلاغی محیط زیست، مقام معظم رهبری بر توسعه کشاورزی سالم و ارگانیک تاکید کرده اند.

وی خاطرنشان کرد: هم اکنون هزاران مقاله وجود دارد که اثبات کرده اند محصولات تراریخته در دراز مدت باعث تضعیف سیستم ایمنی و خونی می شوند. حتی در دراز مدت به سلول های مهم بدن صدمه و آسیب می رساند و باعث ایجاد اختلال در کبد و کلیه و همچنین سرطان می شود. این افراد چطور صریحا این واقعیت را انکار می کنند؟

وی بیان کرد: در حال حاضر ما آنقدر سند به مجلس، دولت و مراجع غذایی و سازمان های بازرسی ارایه داده ایم که آنها قانع شده اند، صلاح نیست محصولات تراریخته در جمهوری اسلامی ایران توسعه پیدا کند اما با کمال تاسف یک عده به علت منافع سیاسی و اقتصادی که دارند، وارد کننده میلیون ها دلار سویا، کلزا، ذرت و انواع محصولات تراریخته هستند.

محصولات تراریخته به آفات مقاوم شده اند

کرمی گفت: دومین ادعای آنها، این است که  کودهای شیمیایی سرطان زا هستند اما تولید محصولات تراریخته سموم و آفات کشاورزی را کاهش می دهد. این در حالی است که تحقیقات زیادی از دانشمندان ثابت کرده است که تراریخته ها با گذشت زمان به آفات مقاوم شده و کشاورزان مجبور به استفاده دوباره سم پاشی شده اند.

وی افزود: آفات موجودات زنده ای هستند که برای ادامه حیاتشان تلاش می کند. آفات گیاهی نیز مانند میکروب ها و آنتی بیوتیک ها برای ادامه بقایشان در حال مقاوم شدن هستند. امروز فاجعه ای به نام مقاومت آنتی بیوتیکی کره زمین را فراگرفته است و مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها باعث شده نسل چهارم و پنجم بیماری ها نسبت به آنتی بیوتیک ها جواب ندهند و پس از عمل جراحی فوت کنند. مطالعات نشان داده اند محصولات تراریخته پس از گذشت دو دهه نسبت به سموم تراریخته بی. تی مقاوم شده اند مثلا پنبه تراریخته پاکستان پس از شانزده سال، دچار آفات شده است.

محصولات تراریخته به محیط زیست آسیب می رساند

کرمی اظهارداشت: سومین ادعای آنها هم این است که محصولات تراریخته باعث حفظ محیط زیست می شود زیرا میزان استفاده از سم و کودهای شیمیایی کاهش می یابد. سم ها و کودهای شیمیایی به روی محیط زیست اثر می گذارند و به زنجیره غذایی آسیب می رسانند.

وی خاطرنشان کرد: تحقیقات متعدد ثابت کرده ، ژن های وارد شده به ژنوم گیاهان تراریخته از یک گیاهی به گیاه دیگر در حال حرکتند. تنها مساله آفات نیست. در یک مزرعه 100 هزار هکتاری آمریکا که با هواپیما سم پاشی می شود، هزاران موجودات زنده دیگری مانند پروانه ها و زنبورها و حشرات مفید هم زندگی می کنند که حیات شان به مخاطره می افتد. گزارش های اخیر نشان داده اند که کلونی زنبور عسل در کانادا از بین رفته اند زیرا بسیاری از این زنبورها از شیره گیاهان تراریخته خورده و مسموم شده اند. در نتیجه استفاده از محصولات تراریخته به محیط زیست هم آسیب می رساند.

هیچ کس دلیل قانع کننده ای برای مخالفت ندارد

دکترسید محسن نساج حسینی،  معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان گیلان درپاسخ به خبرنگار سیناپرس در خصوص بحث تراریخته و ادعای منتقدان این حوزه گفت: با قرار گرفتن بندی با موضوع تجاری سازی و کشت محصولات تراریخته در پیش‌نویس برنامه پنجم توسعه، مباحث و مجادلات بسیاری میان موافقان و منتقدان تراریخته مطرح شده است و با ورود افراد غیر کارشناس به این بحث گاهی منجر به بیان مطالب غیر واقعی شد.

وی افزود: موضوع تراریخته زمانی مطرح شد که بحث نیاز به تامین امنیت غذایی به میان آمد که در این صورت نیاز به افزایش عملکرد در این راستا وجود داشت اما فاکتور منفی موجود در این میان، آفات، بیماری ها و تنش های زیستی  بودند که در حالت عادی برای دفع این فاکتورها از سموم استفاده می شود.

وی ادامه داد: در محصولات تراریخته با اضافه کردن یک یا چند ژن معدود، پروتئینی تولید می شود که صفت مقاومت به تنش های زیستی و غیر زیستی را افزایش می دهد. پس از خشک شدن گیاه هم مانند پروتئین های دیگر امکان تجزیه شدنش، وجود دارد. به دنبال این فرآیند، کاهش مصرف سموم را  داریم؛ در تمام دنیا این موضوع علمی بوده و مطالعاتی نیز انجام شده است.

مصرف سموم در ایران فراتر از استاندارد جهانی است

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی گیلان با تاکید بر اینکه در مورد آلودگی خاک و گیاه و ایجاد بیماری در انسان هیچ گزارشی در دنیا وجود ندارد، تاکید کرد: قطعا برای اخذ مجوز هر محصول خوراکی آزمایش های سلامت روی آن انجام می شود و محصولات تراریخته هم از این قاعده مستثنی نیستند.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی در خصوص سموم به کار گرفته شده در محصولات کشاورزی، گفت: مصرف سموم کشاورزی در ایران چیزی فراتر از حد استاندارد کشورهای دیگر است بنابراین با استفاده از محصولات تراریخته می توان سموم به کاررفته در محیط زیست را نیز حذف کرد.

وی تاکیدکرد:  در بعضی از محصولات مانند کُلزا، مبارزه با علف های هرز مزرعه کار دشواری است و استفاده از علفکش ممکن است به گیاه زراعی هم آسیب بزند، این درحالی است که گیاه تراریخته مقاوم به علفکش تولید شده این مزیت را دارد که هنگام سمپاشی علیه علف هرز، آسیب نبیند. در نتیجه این عملکرد برای کشاورز مناسب است.

سید محسن نساج حسینی افزود: بیش از نود درصد سویا، کُلزا، پنبه و ذرت و محصولات تجاری دنیا تراریخته است و در کشور ما نیز سالهاست روغن و خوراک دام تراریخته وارد می‌شود.

وی در پاسخ به خبرنگار سیناپرس در خصوص اینکه خوراک دام ارتباط با سلامت غذایی افراد دارد ،عنوان کرد: طبق آزمایشات سازمان فائو و با استناد به اعلامیه این سازمان، مصرف دام و طیور از محصولات تراریخته هیچ تاثیری بر سلامت غذایی مردم ندارند.

وی عنوان کرد: در دنیا بحث تراریخته نیز مانند هر بحث علمی دیگری موافقان و منتقدان زیادی دارد حتی تحقیقاتی طراحی شد تا اعلام کنند که این محصولات سرطانزا هستند و در مجله نیچر نیز چاپ شد، در حالی که بعدتر مجله نیچر این پژوهش ها را رد و باطل اعلام کرد.( پروفسور اریک سر الینی کسی است که نتایج تحقیقش منتشر شد و بعد از اثبات اشکالات عمده آن، از وی خواستند که مقاله اش را پس بگیرد و دانشمندان مقاله او را در مورد اثر سوء ذرت ترایخته مردود دانستند . البته نامبرده برای این تحقیق ۲/۳ میلیون دلار دریافت کرده بود).

ورود سالانه 7 میلیون تن سم به طبیعت

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی گیلان  در مورد دسته دیگر این محصولات تراریخته خاطرنشان کرد: یکی از ابزار مبارزه بیولوژیک باکتری های معروف به BT هستند که در محصولات تراریخته از پروتئین آنها به جای سم علیه آفات استفاده می شود. برای نمونه، برنج تراریخته حاوی پروتئینی از این باکتری است که باعث از بین رفتن کرم ساقه خوار می‌شود .این درحالی است که کرم ساقه خوار به طور وسیع در شمال کشور وجود دارد و در  هرهکتاری برای کنترل این کرم 30-50کیلو سم استفاده می شود وسالانه چیزی حدود  6الی 7میلیون تن سم وارد طبیعت می شود. در حالی که در برنج تراریخت و مقاوم شده به این سموم نیازی نیست؛ اما باید اثر این پروتئین نیز در دانه برنج بررسی شود.

وی افزود: در مورد بیماری های ویروسی گیاهان، تنها راه مبارزه و جلوگیری از شیوع آن، کاشت گیاهان تراریخت مقاوم به ویروس است. در این زمینه، چغندرقند تراریخت مقاوم به بیماری رایزومانیا توسط محققان داخلی تولید شده که کاهش عملکرد ناشی از بیماری ویروسی را نداشته اما باعث افزایش درآمد کشاورز شده است؛ نه صهیونیزم در آن دخالت داشته نه شرکت های غربی سودی می برند؛ بلکه اقتصاد داخلی تقویت می شود.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی در پاسخ به اینکه چرا آزمایشات بالینی مربوطه دراین حوزه انجام نمی شود، عنوان کرد: در ایران باتوجه به اینکه ممنوعیت کشت گیاهان تراریخته  وجود دارد، آزمایشات نیز با مشکل مواجه است.

وی درباره مخالفت های صورت گرفته در این حوزه گفت: هیچ کس دلیل قانع کننده ای برای مخالفت ندارد. هرکس که مخالفتی می کند به پژوهش های ناقص گذشته استناد کرده است.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان گیلان تاکیدکرد: اگر موضوع تراریخته توطئه است، چرا در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها روی این موضوع پژوهش  می کنند. علاوه بر آن چرا محققان دانشگاه تربیت مدرس 80درصد پژوهش ها و تحقیقات مربوطه را دراین حوزه انجام می دهند.

از سوی دیگر پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی در کشور داریم که در زمینه تراریخته در حال فعالیت است .اگر از اینها توطئه نام برده می شود، چرا ساختارهایی داریم که کارشان در زمینه ایجاد توطئه است. در پاسخ همه سوالات باید گفت، اینها چالشی است که در حوزه تولید تراریخته  مانند هر کار علمی دیگری وجود دارد.

گیاهان تراریخته مطلقا به محیط زیست آسیب نمی رسانند

دکتر محمد علی ملبوبی، معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری نیز در این خصوص به سیناپرس گفت: محصولات تراریخته به هیچ عنوان تهدیدی برای امنیت غذایی نیست. ما در حال حاضر به روش های مختلف کشاورزی حفاظتی، کشاورزی ارگانیک و زیستی به فکر افزایش توان تولید غذا هستیم. برخی از این روش ها سلامت غذا را افزایش می دهند و تعداد عملکرد و برداشت زمین در سطح را کاهش می دهند اما گیاهان تراریخته همزمان میزان عملکرد و سلامت را افزایش می دهند. به ویژه در زمان مقاومت گیاهان به آفات، ما مصرف سم را به صفر می رسانیم یعنی مطلقا سمی در زمینه زراعی استفاده نمی شود.

وی افزود: هم اکنون طبق آمار ما به طور میانگین 28درصد افزایش برداشت از زمین هایی داریم که در آن گیاهان تراریخته به صورت مهندسی ژنتیک کشت می شوند.

وی اظهار داشت: از سوی دیگر این گیاهان مطلقا به محیط زیست آسیب نمی رسانند. برای گیاهان تراریخته که مقاومت به آفات دارند، هیچ سمی استفاده نمی شود زیرا این گیاهان درون خود پروتینی تولید می کنند که فقط گروه خاصی از حشرات و پروانه سانان را مورد هدف قرار می دهند؛ ما سالانه 150 هزار لیتر سم در زمین های کشاورزی استفاده می کنیم که موجودات مفید و مضر را از بین می برد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا این گیاهان نیز پس از گذشت زمان مقاوم به آفات می شوند، گفت: بله این گیاهان به مرور زمان نسبت به آفات تراریخته یا سم مقاوم می شوند؛ در این گونه موارد ما سم را حذف و ژن را تغییر می دهیم. مقاومت گیاهان به سموم حتی در کشاورزی سنتی نیز دیده می شود و تنها مختص کشاورزی مدرن نیست که نقطه ضعفی برای این فناوری به حساب بیاید.

وی اعلام کرد: تاکنون هیچ تحقیقی مبنی بر مضر بودن این گیاهان منتشر نشده است. تنها یک مورد گزارش وجود دارد که یک محقق فرانسوی تحقیقی به روی موش های مستعد به بیماری سرطان انجام داده است. او با انجام این تحقیق مدعی شد که میزان سرطان در این موش ها افزایش یافته و این میزان در جنس ماده نسبت به نر بیشتر دیده می شود .اجازه چاپ این مقاله در مجلات معتبر داده نشد زیرا بنابر اعلام اداره ایمنی غذایی اتحادیه ی اروپا ( EFSA )-که مجوز دهنده گیاهان تراریخته است- این مقاله به علت نقص در تفسیر داده ها از نظر علمی مردود بود. اما در یکی از مجلاتی که هیچ داوری انجام نمی شود، این مقاله انتشار یافت.

به گفته وی، هم اکنون مقالات متعددی وجود دارند که این محصولات گیاهی هیچ گونه آسیبی به سلامتی بدن انسان نمی گذارد.

تولید محصولات تراریخته افتخار ملی است

معاون فناوری پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری خاطرنشان کرد: در حال حاضر اتحاديه اروپا (EU) مجوز بیش از70 گیاه تراریخته را داده است و هم اکنون محصولات تراریخته در 16 کشور اروپایی کشت و مصرف می شود. در حال حاضر یکی از مصرف کنندگان بزرگ سویای و ذرت تراریخته در جهان، اروپاست. 

وی اظهارداشت: در حال حاضر در پژوهشگاه بیوتکنولوژی جهاد کشاورزی تحقیقات زیادی پیرامون این مساله انجام شده است. حتی تحقیقات آنها به مرحله رهاسازی نیز رسیده است منتها با قوانین جدید آنها به طور داوطلبانه درخواست مجدد داده اند. من به عنوان رئیس کمیته پیشین رهاسازی محصولات تراریخته اعلام می کنم، این محصولات کاملا بی خطر بوده و افتخار ملی به حساب می آید که متاسفانه این مساله کتمان شده است.

وی عنوان کرد: هم اکنون سالانه حدود 12 میلیون تن محصولات تراریخته در کشور مصرف می کنیم. بیش از 15 سال است که این محصولات وارد کشور می شود این در حالی است که مجوز کشت آن به موسسات داخلی داده نمی شود اما با برچسب زنی و مشخص کردن تراریخته بودن محصولات می توانیم راه را برای تولید کنندگان داخلی هموار کنیم. سالهاست که وارد کنندگان این محصول توانسته اند قانون را دور بزنند. از سال 1386 قانون کشت محصولات تراریخته تصویب شده اما هنوز اجرایی نشده است.

گزارش: فرزانه صدقی و  فرگل غفاری

No tags for this post.