خانم‌ها زمان طلایی باروری را از دست ندهید
دکتر سهیلا عارفی، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری، عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا درباره زمان مناسب برای اقدام به درمان ناباروری گفت: در مواردی که سن خانم زیر سی‌وپنج سال است و مشکل زمینه‌ای خاصی مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا ناهنجاری رحم ندارد، اگر زوج پس از یک سال تلاش برای بارداری، نتیجه نگرفتند، باید برای تشخیص علت و درمان ناباروری مراجعه کنند.
این متخصص زنان با اشاره به کاهش مدت انتظار در سنین بالاتر گفت: امروزه هم سن ازدواج بالا رفته است و هم سن بچه‌دار شدن.
برای خانم‌هایی که سن‌شان بالای ۳۵ سال است، ما این مدت انتظار را شش ماه در نظر می‌گیریم. یعنی اگر پس از شش ماه اقدام، باردار نشدند باید برای درمان مراجعه کنند. البته همان‌طور که مراجعۀ دیرهنگام نادرست است، مراجعۀ زودهنگام هم اشتباه است.
ما مراجعان جوانی داریم که پس از چند ماه اقدام برای بارداری با ترس و اضطراب نابارور بودن به ما مراجعه می‌کنند، در حالی که هنوز فرصت برای بارداری طبیعی دارند. و باید یادآوری کنم که همین استرس و نگرانی خودش می‌تواند باعث بر هم خوردن تعادل هورمونی و اختلال در باروری شود.
دکتر عارفی با اشاره به زمان محدود باروری خانم‌ها افزود: مهم است که خانم‌ها زمان طلایی باروری خود را از دست ندهند، زیرا به هرحال با افزایش سن، توان باروری کاهش پیدا می‌کند. ما مرز ۳۵ سالگی را برای کاهش ذخیره تخمدان در نظر می‌گیریم و معمولاً بین ۳۸ تا ۴۲ سالگی ذخیره تخمدان به حداقل می‌رسد.
بنابراین خانم‌هایی که هنوز ازدواج نکرده‌اند یا به هر دلیلی فعلاً قصد یا امکان بچه‌دار شدن ندارند، بهتر است پیش از ۳۵ سالگی برای حفظ باروری اقدام کنند. حفظ باروری از طریق فریز یا منجمد کردن تخمک یا جنین امکان‌پذیر است و خانم‌ها یا زوج‌های عزیز می‌توانند به مراکز درمان ناباروری مراجعه کنند، تخمک یا جنین خود را فریز و ذخیره کنند و با این کار به نوعی زمان را برای خود ذخیره کنند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا با اشاره به کاربرد دیگر روش‌های حفظ باروری، افزود: یکی از موارد مهمی ما که استفاده از روش‌های انجماد تخمک یا جنین را پیشنهاد می‌کنیم، یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان است.
اگر خانمی سابقه خانوادگی یائسگی زودرس را داشته باشد یا در بررسی‌های ما خطر بروز آن مطرح شود، توصیه می‌کنیم که از روش انجماد تخمک یا جنین استفاده کند تا پس از توقف عملکرد تخمدان‌ها نیز شانس بارداری داشته باشد.
منظور از یائسگی زودرس این است که عملکرد تخمدان‌ها و ذخیره تخمدانی زودتر از سن معمول دچار کاهش و افت می‌شوند. این وضعیت ممکن است ناشی از علل مختلف، مانند علل ژنتیکی، علل ایمونولوژیک، وجود التهاب و عفونت، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، سابقه جراحی در محدوده شکم و لگن و اندومتریوز شدید باشد.
البته باید تأکید کنم که تشخیص یائسگی زودرس یا کاهش ذخیرۀ تخمدان فقط با یک آزمایش هورمونی ساده ممکن نیست. بلکه به اقدامات تشخیصی تکمیلی نیاز دارد.
این فلوشیپ ناباروری با تأکید بر نقش علل مردانه در ناباروری توضیح داد: نیمی از موارد ناباروری یا صرفاً ناشی از علل مردانه است یا علل مشترک مردانه و زنانه. بنابراین، بسیار مهم است که از ابتدا خانم و آقا همزمان با هم بررسی شوند. متأسفانه ما موارد بسیاری را دیده‌ایم که خانم همه اقدامات تشخیصی را انجام داده، اما آقا حاضر نشده است حتی یک آزمایش اسپرم انجام دهد. در واقع، هر نوع اقدام تشخیصی و درمانی که فقط روی خانم انجام شود، می‌تواند بی‌حاصل باشد.
این جراح و متخصص زنان دربارۀ انواع درمان ناباروری گفت: انتخاب نوع درمان کاملاً وابسته به تشخیص علت ناباروری است. برای نمونه، اگر علت مربوط به انسداد لوله‌های رحمی باشد، ما بر اساس آن روند درمان را طراحی می‌کنیم.
اگر انسداد یا آسیب لوله‌ها از طریق جراحی لاپاراسکوپی قابل ترمیم باشد، آن را ترمیم می‌کنیم و اگر نه، درمان آی وی اف یا میکرواینجکشن را به بیمار پیشنهاد می‌کنیم. بنابراین، بسته به علت ناباروری، ما روش‌های درمانی متناسب را، از دارودرمانی گرفته تا روش‌های پیشرفتۀ کمکباروری، به زوج‌های نابارور توصیه می‌کنیم.
دکتر عارفی سبک زندگی را عاملی بسیار مؤثر بر توان باروری زوج‌ها دانست و خاطرنشان کرد: ناباروری همیشه به درمان‌های پیچیده نیاز ندارد.
گاه اصلاح سبک زندگی می‌تواند باعث رفع مشکل ناباروری شود. برای مثال، چاقی یکی از عوامل خطرساز ناباروری هم برای خانم‌ها و هم برای آقایان است. ما مراجعان بسیاری داشتیم که دچار مشکل چاقی بودند و از آنها خواستیم پیش از شروع آی وی اف، وزن خود را کم کنند و پس از کاهش وزن، خودشان توانستند به‌طور طبیعی باردار شوند.
تناسب وزن با سازوکارهای مختلف، از جمله ایجاد تعادل هورمونی، هم شانس بارداری طبیعی را افزایش می‌دهد، هم شانس موفقیت درمان‌های ناباروری مانند آی وی را افزایش می‌دهد و هم به بارداری راحت‌تر و کم‌خطر‌تر کمک می‌کند.
بنابراین در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم، یعنی داشتن تغذیه مناسب و تحرک کافی، خودداری از مصرف دخانیات و نوشیدنی‌های مضر و دوری از استرس و تنش‌های روانی و محیطی، می‌تواند توان باروری زوج‌ها را افزایش دهند.
این متخصص زنان با اشاره به وجود فناوری‌های پیشرفته کمکباروری در کشور گفت: خوشبختانه امروزه می‌توان گفت برای هر علتی، درمانی وجود دارد و حتی در مواردی که علت ناباروری ناشناخته است، یعنی در بررسی‌های معمول علت خاصی پیدا نشده است، ما می‌توانیم در نهایت روش میکرواینجکشن را به زوج‌ها پیشنهاد کنیم. اما رسیدن به نتیجه مستلزم داشتن صبر و امید است. زیرا درمان ناباروری نیاز به تکرار دارد و ممکن است زمان‌بر باشد.
دکتر عارفی در پایان به جوانان و زوج‌ها توصیه کرد که با توجه به بالا رفتن سن ازدواج و فرزندآوری از بررسی وضعیت باروری خود غافل نشوند و حتماً برای ارزیابی توان باروری خود به پزشک مراجعه کنند تا در صورت وجود مشکل یا عوامل خطرساز، بتوانند به‌موقع اقدام لازم را انجام دهند.
