مرگ پنهان زمین و خاک

طبق اعلام مجامع بین المللی، فرو نشست سالانه 4 میلی متر از زمین بحرانی تلقی می شود این درحالی است که حد فاصل بین دشت فسا و جهرم، ما شاهد فرونشست 54 سانتی متر زمین ( حدود 140 برابر حد بحران) هستیم.

عوامل متعددی مانند انحـلال، آب شـدگی یـخ ‌هـا و تـراکم نهـشته‌ ها، حرکت آرام زمین و خروج گدازه یا عملیـات انـسانی نظیـر معـدن کاری یـا برداشـت بی رویه آب ‌های زیـر زمینـی در ایجاد فرونشست زمین موثرند. متاسفانه کاهش بارندگی ‌ها، افزایش جمعیت و توسعه فعالیت ‌های کشاورزی چند دهه اخیر باعث شده تا فرونشست زمین در دشت های ایران سرعت بیشتری بگیرد.

به گفته محمد علی مصطفوی، مدیرکل دفتر حفاظت و بهره ‌برداری از منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران، از میان 609 دشت کشور، هم اکنون 405 دشت در وضعیت بحرانی به سر می برند. در این بین 135 دشت شرایط حادتری دارند که با افت ذخایر، تغییر کیفی و فرونشست زمین مواجه بوده و به عنوان دشت ممنوعه شناخته می ‌شوند.

فرونشست‌های وسیع در سه دشت کشور

دکتر احمد نوحه‌ گر، استاد دانشکده محیط‌ زیست دانشگاه تهران گفت: هم اکنون از 600 دشت کشور، حدود 400 دشت در وضعیت بحرانی قرار دارند و در این مناطق امکان بهره ‌برداری از آب وجود ندارد.

وی افزود: هم اکنون پدیده فرونشست زمین که از آن به‌عنوان «مرگ پنهان زمین و خاک» یاد می‌شود، بیشتر در دشت ‌های اطراف تهران، رفسنجان و دشت‌های خراسان‌ ها و پدیده فروچاله ‌ها در دشت‌ هایی مانند میناب بیشتر مشاهده می‌ شود.

وی اظهارداشت: در حال حاضر جنوب شهر تهران به شدت با پدیده فرونشست روبه ‌رو است؛ این قسمت سالی ۳۵ سانتی‌ متر فرونشست دارد.

دشت میناب در معرض یک فاجعه بزرگ انسانی

کارشناسان زمین شناسی براین باورند که هر لحظه امکان فرونشست زمین در دشت میناب وجود دارد که اگر چنین پیامدی رخ دهد باید منتظر یک فاجعه بزرگ انسانی باشیم.

براساس آخرین آمارها، هم اکنون بیش از ۸ هزار هکتار از وسعت ۳۰ هزار هکتاری دشت میناب درگیر فروچاله است. در این میان 30 روستای این دشت از جمله روستاهای غرب شهرستان میناب بیش ازسایر روستاها در معرض این تهدید قرار دارند.

محمد احمدی، فرماندار ویژه شهرستان میناب در این خصوص گفته است: برداشت های غیر اصولی و استحصال های بی رویه از دشت های میناب بدون در نظر گرفتن کارهای کارشناسی شده و زیست محیطی باعث شده تا این دشت به محلی برای گسترش فروچاله ها تبدیل شود که نه تنها باعث توسعه کشاورزی نشود بلکه ساکنان روستایی را با مشکلات زیادی مواجه کند.

خطر فرونشت در کمین بزرگترین و پرجمعیت ترین استان ها

بنابر اعلام محمد علی قلندری، مدیر عامل آبفای فارس، هم اکنون استان فارس با توجه به برداشت های بی رویه آب از منابع زیر زمینی، رتبه نخست فرونشست زمین در جهان را به خود اختصاص داده است؛ این فرونشست ها باعث از بین رفتن آبخوان ها شده است.

پایتخت ایران نیز اخیرا رکوردی جدید در فرونشت زمین به ثبت رسانده است. تهران روزانه یک میلی متر و سالانه ۳۶ سانتی متر نشست می کند. در این میان مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ به علت برداشت بی رویه آب های زیرزمینی با فرونشست گسترده زمین روبه رو شده اند.

به گفته دکتر علی بیت‌الهی، دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی، هم اکنون بافت مناطق جنوبی شهر تهران به علت فرسودگی بافت، معابر کم عرض و ساختمان های قدیمی، در مقابل فرونشت و فرو ریزش زمین آسیب پذیرتر هستند؛ حدود ۲ میلیون نفر در حاشیه جنوبی شهر تهران تحت تاثیر فرونشست و فروریزش زمین قرار دارند. در مجموع حدود ٣ میلیون نفر در شهر تهران در معرض این مخاطرات هستند.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

No tags for this post.