بفرمایید غذا با چاشنی نیترات!

حدود سه چهارم سطح کره زمین را آب فرا گرفته اما منابع آب های شیرین جهان بسیار محدود است به طوری که حدود 5/2 درصد کل آب موجود در کره زمین را آب شیرین تشکیل می دهد که از این مقدار حدود 70 درصد در بخش کشاورزی و 25تا30 درصد از آن در تولید برنج آبی مصرف می شود.

آب های کشاورزی همواره در زنجیره ای به آب های سطحی و سفره های زیر زمینی بر می گردند. مشکلات زیست محیطی و بهداشتی مربوط به کیفیت آب در سطح جهانی که بخشی از آن ناشی از فعالیت های کشاورزی است، باعث بروز نگرانی در سراسر جهان شده است.

از دهه 1970 در اروپا نگرانی زیادی در مورد ازدیاد نیتروژن، فسفات و ترکیبات آفت کش در آب های سطحی و زیر زمینی شکل گرفته است.

مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات در اراضی شالیزاری و بعضا ورود پساب های صنعتی و خانگی به زهکش ها منجر به آلوده شدن آب آنها و محیط زیست می شود. همچنین وجود آب آشامیدنی سالم به دلیل رشد جمعیت که باعث استخراج آب بیشتر از آب های زیر زمینی کم عمق می شود، در حال کاهش است. در ایران نیز ما با بحران آب مواجه هستیم و آلوده شدن آب های سطحی و زیر زمینی محدودیت در استفاده از آنها را موجب می شود.

کاهش حاصلخیزی خاک در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و استفاده دائم گیاهان از ذخایر غذایی خاک، بدون جایگزینی مناسب و کافی باعث کاهش توان تولیدی و عناصر غذایی خاک شده است. در این رابطه استفاده از کودهای شیمیایی به عنوان سریعترین راه برای جبران کمبود عناصر غذایی خاک لازم به نظر می رسد اما هزینه رو به افزایش تولید کودهای شیمیایی آلودگی خاک و آب ناشی از مواد شیمیایی و کاهش کیفیت تولیدات کشاورزی باعث ایجاد مسائل بغرنجی شده است؛ قسمتی از نیترات و نیتریت آب های آلوده توسط فعالیت های کشاورزی و کودهای شیمیایی تامین می شود.

سعیده پسند، دانش آموخته دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با راهنمایی دکتر علی حشمت پور و مشاوره دکتر حسین صبوری، دکتر فرامرز رستمی چراتی به «بررسی وضعیت آلودگی آب ناشی از کشت برنج با استفاده از کود نیتروژن» پرداخته است.

هدف او از این تحقیق تعیین اثر کود نیتروژن مورد استفاده در کشت برنج روی میزان مقادیر نیترات و نیتریت موجود در آب خروجی از مزارع و تعیین پارامترهای کیفی آب کشاورزی بود.

تیمارهای او در دانشگاه گنبد کاووس در 4 سطح مختلف نیتروژن مصرفی( شاهد،37،70 و 150 کیلوگرم در هکتار با اوره46 درصد) در نظر گرفته شد. کود اوره نیز در دو مرحله رویشی و اوایل دوره زایشی به گیاه برنج داده شد.

نتایج پژوهش او نشان داد که اثر سطوح مختلف کود شیمیایی به روی آلودگی آب( غلظت نیتریت و نیترات) در سطح یک درصد معنی دار است. همچنین مقایسه میانگین های مصرف کود نیتروژن نشان داد که بیشترین غلظت نیترات و نیتریت مربوط به تیمار با مصرف کود زیاد (150 کیلو گرم در هکتار) و کمترین غلظت نیترات و نیتریت مربوط به تیمار شاهد است.

مقایسه میانگین های مراحل مختلف نمونه برداری این تحقیق نیز نشان داد که برنج در مرحله رویشی و در آغاز ورود گیاه به مرحله زایشی نیتروژن بیشتری جذب کرده و در اواخر دوره رشد گیاه جذب نیتروژن توسط گیاه کاهش پیدا کرده است.

گفتنی است، نیترات از جمله آلاینده هایی است که حضور آن در منابع تامین آب باعث آلودگی شیمیایی و کاهش کیفیت آب و محدودیت استفاده از آن منابع می شود بنابراین تعیین دقیق مقدار نیترات آب برای انجام مطالعات ساخت، طراحی و همچنین اقدامات بعدی مانند حذف، پایش و تغییرات غلظت امری بسیار مهم و لازم الاجراست.  

 

No tags for this post.