رویت آسان هلال ماه شوال در غروب 14 خرداد

شرايط نجومی رویت هلال ماه رمضان امسال به دلیل شرایط جوی متغییر فصل بهار و هوای ابری يا غبارآلود نسبت به سال‌های گذشته بسیار متفاوت تر بود. از سوی دیگر ماه در شب سیزدهم رمضان به بدر کامل رسید. این مساله باعث شد تا برخی تصور کنند اشتباهی در رویت هلال ماه رمضان رخ داده است و احتمال دارد در پایان ماه مبارك رمضان تغییری حاصل شود. واکاویی بیشتر این مساله و پیش بینی هلال ماه شوال باعث شد تا گفت و گویی با سید محسن قاضی میرسعید، پژوهشگر و ركورددار رويت هلال ماه جهان انجام دهیم که در ادامه آن را می خوانید.

چرا رویت ماه رمضان ایران امسال با سایر کشورهای همسایه متفاوت بود؟ روند رویت علمی هلال ماه رمضان امسال در ایران چگونه بود؟

معمولا بیش از 50 درصد رصدگران به دلیل دو پارامتر ضعیف هلال و افقی نا مناسب از رویت این هلال محروم می‌شوند. در غروب روز 15 اردیبهشت پارامترهای هلال ماه نسبتا ضعیف بود و در رده هلال‌های سخت جای داشت. این هلال از دو پارامتر ضعیف -ارتفاع نسبتا کم در زمان غروب خورشید و بخش درخشان کم ماه ( 67 صدم درصد )- رنج می‌برد. این دو پارامتر مهم برای رصدگران هلال ماه افقی عاری از آلودگی و نیز داشتن ابزار قوی را طلب می‌کرد.

 

در شامگاه 13 خرداد مطابق با سوم ماه جون 2019 هلال ماه شوال فقط در غربی ترین نقاط خاك کشورایالات متحده امریکا و مکزیک با ابزار قوی قابل رویت است. بدیهی است ایران و سایر کشورهای جهان به جز منطقه ای که نام برده شد از رویت هلال ماه با قویترین ابزار نیز رویت نخواهند کرد و در روز بعد در ایران و اکثر نقاط جهان هلال ماه قابل رویت خواهد بود.در غروب روز سه شنبه 14 خرداد ماه هلال ماه در پهنه ایران به راحتی با چشم غیر مسلح قابل رویت و فردای آن روز اول ماه شوال خواهد بود.

گروه‌های متعددی برای رصد هلال رمضان اقدام کردند اما متاسفانه شرایط نامساعد جوی در پهنه ایران باعث شد تا آنها در غروب 29 ماه شعبان موفق به رویت هلال نشوند. هرچند احتمال رویت ماه دور از دسترس نبود. ارتفاع این هلال در تهران حدود 4 درجه و 33 دقیقه قوسی در زمان غروب خورشید و فاز آن 67 صدم درصد بود. به طور متوسط هر 24 ساعت حدود 12 درجه ( بستگی به قرار داشتن اوج یا حضیض بودن ماه )، جدایی زاویه ای ماه نسبت به روز قبل افزایش پیدا می‌کند، در نتیجه در غروب روز 16 اردیبهشت هلال ماه با درخشندگی زیاد و ارتفاعی بالا دیده شد. بنده معتقدم نظر شورای تقویم در 29 روزه بودن هلال ماه شعبان درست بوده، هرچند در بعضی از هلال‌ها نقدی بر آن شورا وارد است اما به علت رویت نشدن هلال در غروب بیست و نهم ماه شعبان، حاکم شرع شرعا درست عمل کرده  زیرا رویت هلال ماه رمضان برای ایشان اثبات نشد. لذا یکروز دیرتر ماه رمضان آغاز شد.

آیا هلال ماه را می توانستیم در شب قبل نیز رویت کنیم؟

بله اما به علت نداشتن شرایط جوی مناسب رصدگران نتوانستند آن را رویت کنند.

آیا هلال شب بعد دوشبه بود؟

بله، منتها شب قبل به سختی می‌توانستیم با ابزار بسیار قوی در شرایط مناسب رصدی هلال ماه را رویت کنیم و اگر ملاك با چشم غیر مسلح باشد شب بعد هلال ماه هرگز دوشبه نخواهد بود.

آیا مطوق بودن هلال دال بر دوشبه بودن هلال است؟

گاهی صحبت از مطوق بودن هلال ماه در اثبات اینکه هلال ماه شب قبل می‌توانست قابل رویت باشد، می شود. در صورتی که مطوق بودن هلال به هیچ عنوان دال بر دوشبه بودن هلال نیست و از نظر علمی رد شده است. مثلا هلال جمادی الثانیه 1437 هلال ماه با ارتفاع . 18,5 درجه از افق در غروب خورشید و با فاز 3,5 درصد در تهران رویت شد. در مناطق جنوبی نیز ارتفاع این هلال از مرز 19 درجه نیز می‌گذشت در صورتی که شب قبل با ابزار نیز قابل رویت نبود و هلال ماه مطوق بود.

چرا ماه در ساعت 1,42 دقیقه بامداد سیزدهم قمری طبق تغییر در تقویم، به بدر ( ماه کامل) رسید در صورتی که ماه در شب سیزدهم یا در نهایت در روز چهارده کامل خواهد شد؟

از نظر نجومی این حرف مبنای علمی ندارد و نمی توان آنرا پذیرفت. محاسبات نجومی نظری خلاف این را اثبات می‌کنند. طبق قانون دوم یوهان کپلر، هرگاه جرم کوچکتر به دور جرم بزرگتر در گردش باشد، حرکت آن کند می‌شود بنابراین زمانی که ماه در اوج قرار دارد، دیرتر از خورشید فاصله می‌گیرد و حرکت آن کند و در حضیض مداری سرعت فاصله گرفتن ماه از خورشید بیشتر یا به عبارتی حرکت آن تند می‌شود. ماه بدر رمضان امسال در زمان مقارنه ماه در فاصله 388000 کیلومتری زمین قرار داشت و هر روز که از ماه نو می‌گذشت فاصله آن تا زمین کمتر می شد به طوری که بعد از 170 ساعت و 21 دقیقه معادل 7 شبانه روز و دو ساعت به تربیع اول رسید. زمان تربیع اول طبق تقویم، بامداد روز هفتم ساعت 4,28 دقیقه و با توجه به تغییر تقویم در بامداد ششم رمضان ماه در فاصله 370000 کیلومتری از زمین قرار داشت. پس از تربیع اول سه روز متوالی، ماه در فاصله حدود 369000 کیلومتری از زمین ثابت ماند و در روزهای بعد خیلی جزیی از زمین فاصله گرفت، به طوری که از بامداد روزدهم ماه تا بدر کامل (ساعت 42 دقیقه بامداد روز سیزده و بامداد چهاردهم طبق تقویم ) حوالی 370000 کیلومتر ثابت ماند و بعد از آن ماه به تدریج از زمین دور شد و در شامگاه 21 رمضان ساعت 20,26 دقیقه طبق تقویم و در شامگاه 20 رمضان طبق تغییر به تربیع دوم رسید. با توجه به این توضیحات، هلال ماه رمضان از زمان مقارنه تا تربیع اول و از تربیع اول تا ماه کامل در فاصله بین اوج و حضیض و کمی متمایل به حضیض و پس از آن به تدریج به سمت اوج مداری تا تربیع دوم و سپس به سمت حضیض تا لحظه مقارنه قرار گرفته است. در نتیجه طبق قانون دوم کپلرماه از زمان مقارنه تا بدر زودتر از خورشید فاصله گرفته و طبیعتا زودتر به ماه کامل رسیده است بنابراین الزامی برای اینکه ماه حتما در شب چهاردهم کامل شود، نیست.

چنین رویدادی پیش از این نیز اتفاق افتاده است؟

بله، در 31 ژانویه 1995 حدود 24 سال قبل، هلال رمضان 1415 (برابر با 11 بهمن 1373 ) در زمان مقارنه 371000 کیلومتر از زمین فاصله داشت، به تدریج در روزهای بعد فاصله ماه از زمین بیشتر شد و در زمان تربیع اول به فاصله اوج مداری خود 403000 کیلومتری رسید و به مدت سه روز در همان شرایط ماندگار شد و از روز یازدهم که در فاصله 404000 کیلومتری از زمین قرار داشت به تدریج فاصله آن از زمین کم شد تا در ساعت 15,44 عصر روز پانزدهم به بدر یا ماه کامل رسید. در آن زمان ماه در فاصله 384700 کیلومتری زمین قرار داشت. در مثال اول ماه هرگز از مقارنه تا ماه کامل به اوج مداری خود نرسید و در مثال دوم چند روزی را مهمان اوج مداری خود قرار داشت. همین موضوع باعث شد، دو ماه یکی 12 روز و دیگری 15 روز زمان صرف کند تا به ماه کامل برسد.

پس از مقارنه، چند درصد ماه در روز چهاردهم به ماه کامل می رسد؟

پس از مقارنه حدود 17 درصد ماه در تاریخ پنجم وهشتم و 83 درصد در تاریخ ششم و هفتم به تربیع اول و برای ماه کامل 12 درصد روز 12 و 15 و 88 درصد در روز 13 و 14 ماه کامل خواهد رسید. در بررسی دقیق تر به این نتیجه می‌رسیم تربیع اول در هفتم ماه قمری، ماه کامل چهاردهم و در تربیع دوم در بیست و یکمین روزاتفاق می‌افتد. بنابراین الزامی ندارد همیشه ماه در شب چهارده به بدر یا ماه کامل برسد. به عنوان مثال  در تاریخ 15 مارس 2016 ، هلال ماه جمادی الثانیه 1437 ، تربیع اول در پنجمین روز ساعت 20,19 و در 7 اگوست 2019 ساعت 20,47 و در 24 سپتامبر سال 2001 هلال ماه جمادی الثانیه، تربیع اول در ششمین روز ساعت 12,46 و در10 جون 2019 ساعت 9,15 یا 14 آوریل 2016 ساعت 7,15 و در26 دسامبر 2017 تربیع دوم در هفتمین روز و در 14 نوامبر 1991 تربیع اول در هشتمین روز رخ داده است.

وضعیت هلال ماه شوال 1440 در شامگاه  13 و 14 خرداد چگونه است؟

در شامگاه 13 خرداد مطابق با سوم ماه جون 2019 هلال ماه شوال فقط در غربی ترین نقاط خاك کشورایالات متحده امریکا و مکزیک با ابزار قوی قابل رویت است. بدیهی است ایران و سایر کشورهای جهان به جز منطقه ای که نام برده شد از رویت هلال ماه با قویترین ابزار نیز رویت نخواهند کرد و در روز بعد در ایران و اکثر نقاط جهان هلال ماه قابل رویت خواهد بود.در غروب روز سه شنبه 14 خرداد ماه هلال ماه در پهنه ایران به راحتی با چشم غیر مسلح قابل رویت و فردای آن روز اول ماه شوال خواهد بود.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا