چشم‌بادامی‌ها با سرعت فضا را تسخیر می‌کنند
تیمی از مشاوران، کارشناسان و رایزنان اروپائی مرکز Euroconsult به‌تازگی گزارشی از پیشرفت‌های چین در حوزه مطالعات فضایی منتشر کرده‌اند که در آن اعلام‌شده است ارزش مطالعات و فعالیت‌های فضایی چین در سال ۲۰۱۷ میلادی بالغ‌بر ۱۶ میلیارد دلار بوده است. بر این اساس سهم عمده مطالعات و پیشرفت‌های فضایی چین در حوزه ماهواره‌های کاربردی بوده و این کشور دارای تعداد زیادی ماهواره مطالعاتی و مشاهده‌گر در مدار زمین است.
دولت چین به سرمایه‌گذاری کلان خود در حوزه مطالعات فضایی ادامه داده و بخش‌های مختلف صنعت فضایی خود را گسترش دهد.
تجزیه‌وتحلیل‌ها و آنالیز اصلی انجام‌شده در این بررسی‌ها، به اکوسیستم فعلی مطالعات فضایی چین و آینده مورد انتظار و پیشرفت‌های این حوزه در موضوعات مختلف فضانوردی پرداخته و این حوزه‌ها را پوشش می‌دهد:
ساخت ماهواره‌ها، پرتاب راکت‌های فضایی و ماهواره، ارتباطات ماهواره‌ای، مطالعات و مشاهدات زمین، ناوبری ماهواره‌ای، اکتشافات فضایی.
رشد و پیشرفت سریع
دیمیتری بوچز (Dimitri Buchs) مشاور ارشد Euroconsult و ویراستار گزارش اخیر منتشرشده مرتبط با فعالیت‌های فضایی چین، در رابطه با رشد فضایی این کشور گفت: «صنعت فضایی چین با سرعت بسیار زیادی در حال رشد و پیشرفت است و با افزایش تعداد شرکت‌های خصوصی که در بخش‌های مختلف صنعت فضایی در داخل و خارج از کشور چین رقابت می‌کنند، صنعت فضای چینی شروع به ایفای نقش بزرگ‌تری در تکنولوژی‌های پیشرفته این حوزه کرده است.»
وی در ادامه توضیحاتش افزود: «تغییرات و رشد فناوری فضایی چین با سرعت زیادی در حال اجرا است و تمامی فعالیت‌های بالادستی و پائین‌دستی فضایی و حوزه‌های مختلف این صنعت را پوشش می‌دهد.»
بر اساس این گزارش، تغییرات رخ‌داده در دنیای فعلی پیشرفت‌های فضایی جهان موجب تغییر رویکردها و استراتژی‌های جامعه جهانی فضایی شده و سیاست‌هایی مانند افتتاح برخی از بازارها و شرکت‌های خصوصی و رقابت بیشتر بین شرکت‌کنندگان را در پی خواهد داشت که نتیجه نهایی آن‌ها ارتقای نوآوری بیشتر در میان شرکت‌های چین است.
جاه‌طلبی چشم‌بادامی‌ها
بر اساس گزارش Euroconsult، پیش‌بینی می‌شود دولت چین به سرمایه‌گذاری کلان خود در حوزه مطالعات فضایی ادامه داده و بخش‌های مختلف صنعت فضایی خود را گسترش دهد. فعالیت‌های بزرگی همچون ایستگاه فضایی چین، مأموریت‌های مختلف به مقصد ماه، ماه نورد چانگ (Chang) و تلاش برای اعزام انسان به ماه و مریخ بخشی از اهداف چین در مطالعات فضایی محسوب شده و به نظر می‌رسد این جاه‌طلبی‌ها همچنان ادامه یافته و حوزه‌های جدیدی را شامل شود.
نگاهی به پیشینه مطالعات و فعالیت‌های فضایی چین
آزمایشگاه فضائی تیانگونگ ۲
در سال ۲۰۱۶ میلادی آزمایشگاه فضایی تیانگونگ ۲ با وزن هشت هزار و ششصد کیلوگرمی در مانوری ویژه در ارتفاع ۳۸۰ کیلومتری سطح زمین قرارگرفته و به‌این‌ترتیب زمینه برای آماده شدن ایستگاه فضائی چین مهیا شد. آزمایشگاه فضائی تیان گونگ ۲ که دومین آزمایشگاه فضائی چین محسوب می‌شود قرار است در کنار آزمایشگاه فضائی دیگر چین در مدار زمین مورداستفاده قرار گیرد. آزمایشگاه فضائی قدیمی‌تر، تیان گونگ ۱ نامیده می‌شود. عملیات ساخت این آزمایشگاه از سال ۲۰۱۱ میلادی شروع‌شده بود و این آزمایشگاه دارای شرایطی خوبی است و فضانوردان را در انجام آزمایش‌ها و بهره‌برداری‌های علمی در مدار زمین یاری خواهد رساند. دقت عمل و بررسی‌های دقیق و علمی اولیه برای ساخت این آزمایشگاه که نزدیک به دو سال زمان برده است، سبب شده تا آزمایشگاه فضائی ساخته‌شده از کیفیت بالائی برخوردار باشد. آزمایشگاه هشت و نیم تنی Tiangong-1 که ۱۰٫۴ متر طول و سه ونیم متر عرض دارد، فضائی برابر با ۱۵ مترمکعب را برای استفاده سه فضانورد در این آزمایشگاه تدارک دیده است.
در ابتدا فضاپیمایی بانام Shenzhou-9 به همراه سه فضانورد در تابستان سال ۲۰۱۲ برای شروع ساخت نخستین آزمایشگاه فضائی چین روانه فضا شده و حدود یک سال بعد یعنی در اوایل تابستان سال ۲۰۱۳ سفینه فضاپیمای دیگری بانام Shenzhou-10 ابزار و ادوات لازم را به همراه سه فضانورد دیگر جهت تکمیل و ساخت پروژه، به این آزمایشگاه انتقال داد.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار است فضاپیمای Shenzhou-11 و فضاپیمای باری Tianzhou-1، تجهیزات، ادوات و فضانوردان جدیدی را به این آزمایشگاه منتقل خواهند کرده و دور جدید فعالیت‌های این مرکز چینی در مدار زمین آغاز شود. پیش‌بینی می‌شود این آزمایشگاه فضائی چینی تا سال ۲۰۲۲ گسترش بیشتری یافته و به‌عنوان یک ایستگاه بین‌المللی فضائی مورداستفاده قرار گیرد.
این برنامه فضائی در راستای برنامه کلان پیشرفت‌های فضائی دولت چین انجام‌شده است که از سال ۲۰۱۰ آغازشده و به‌صورت مستمر و موفقیت‌آمیز با پشتیبانی کامل تجهیزاتی ازجمله مدل‌های مختلف ادوات فضائی پیشرفت کرده و همچنان درحال‌توسعه است.
تولید سوخت فضاپیما
سازمان فضایی چین موفق به ساخت سوخت ویژه‌ای برای فضاپیماهای خود شده است که در موتور محرکه یک راکت Long March-5 مورداستفاده قرار گرفت و بر اساس ادعای پژوهشگران و سازندگان این نوع جدید سوخت، استفاده از آن‌ها هیچ ضرری برای طبیعت نداشته و سوخت موردنظر فاقد مواد سمی بوده و میزان تولید آلاینده‌های جوی آن نزدیک به صفر است. گفتنی است در آزمایش‌های انجام‌شده، این سوخت با عنوان یک سوخت هماهنگ و قابل‌اعتماد معرفی‌شده است. در همین راستا سخنگوی اداره علوم، فنّاوری و صنعت چین (SASTIND) که از زیرمجموعه‌های وزارت دفاع این کشور به شمار می‌رود ضمن تائید خبر فوق اظهار امیدواری کرد که این سوخت به‌صورت گسترده در آینده‌ای نزدیک مورداستفاده قرار گیرد.
شایان‌ذکر است که راکت فضاپیمای Long March-5 به‌منظور بهره‌برداری در آخرین بخش پروژه سه مرحله‌ای چین برای اکتشاف ماه طراحی‌شده است که قرار است پس از پرتاب از زمین به مدار ماه رفته و بر روی آن فرود آید و سپس به زمین بازگردد. مقامات سازمان فضائی چین در رابطه با کاربردهای این راکت جدید همچنین اعلام کرده‌اند که این راکت می‌تواند برای استفاده در ایستگاه فضائی جدید که قرار است با همکاری چین، روسیه و هندوستان ساخته شود نیز مورداستفاده قرار گیرد. این راکت ازنظر فنی، توانائی انتقال محموله‌هایی سنگین‌وزن با وزن تقریبی ۲۵ تن را به لایه‌های تحتانی مدار زمین داشته و قادر به انتقال محموله‌هایی با وزن ۱۴ تن به لایه‌های فوقانی مدار زمین و مأموریت‌های دورتر است.
اکتشاف ماه
سازمان فضایی چین برنامه وسیعی برای اکتشاف ماه داشته و در این راستا اولین برنامه طراحی‌شده، راه‌اندازی ماه پیمای آزمایشی بود که در ارتفاع سیصد و هشتاد هزار کیلومتری پیرامون ماه قرارگرفته و سپس به زمین بازگشت. برنامه بازگشت به زمین این فضاپیما شامل، خروج از فضا و ورود دوباره به جو و فرود به زمین بود. در فرآیند این برنامه آزمایشی، سرعت این ماه پیما آهسته بوده تا کنترل آن برای رسیدن به محل تعیین‌شده آسان باشد؛ اما بازگشت به زمین با سرعت ۱۱٫۲ کیلومتر در ثانیه انجام شد.
پس از انجام این آزمایش، طرح Chang'e-5 برای سال ۲۰۱۷ اجرا شد که شامل برنامه‌های فرود بر روی ماه، جمع‌آوری نمونه‌ها و بازگشت به زمین است.
پیش‌ازاین کشور چین طرح‌های Chang'e-1 و Chang'e-2 را در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ به انجام رسانید. سال ۲۰۱۳ طرح Chang'e-3 را مورد بهره‌برداری قرارگرفته و فاز دوم طرح Chang'e-3 که Chang'e-5 نامیده می‌شود در سال ۲۰۱۷ قابل‌اجرا شد.
اکتشافات بین سیاره‌ای
کارشناسان علوم فضائی پیش‌بینی می‌کنند که دولت چین در صورت اجرای تنها یک بخش از برنامه‌های بلندمدت و جاه‌طلبانه اکتشافات فضائی خود، قادر خواهد بود تا سال ۲۰۲۰ میلادی بیشترین تعداد عملیات اکتشاف فضائی بین سیاره‌ای را پس از ایالات‌متحده امریکا به خود اختصاص دهد.
در همین رابطه الکساندر ایلین Alexander Ilyin طراح ارشد مرکز صنعتی لین Lin Industrial که فعالیت عمده آن در حوزه طراحی و ساخت راکت‌های فضاپیما است، اعلام کرد: «چین در برنامه‌ریزی‌های خود در نظر دارد که از سال ۲۰۱۷ به بعد طی مأموریت ویژه‌ای بررسی و آمارگیری از تمامی شهاب‌سنگ‌هایی که به زمین نزدیک می‌شوند را اجرا کرده و همچنین قصد دارد با استفاده از یک فضاپیما روی سطح یکی از این شهاب‌سنگ‌ها فرود آید.»
از سوی دیگر پیش‌ازاین اعلام‌شده بود که سازمان فضائی چین به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده است که در سال ۲۰۱۸ میلادی مطالعات جدی خود را با استفاده از ماهواره‌ها و سایر تجهیزات پیشرفته در حوزه مریخ آغاز کرده و همچنین قصد اعزام یک فضاپیما و فرود مریخ‌نورد بر سطح این سیاره را در این سال دارد.
به گفته الکساندر ایلین، دولت چین همچنین اعلام کرده است که در سال ۲۰۱۸ و به‌موازات پی گیری برنامه‌های اکتشافی مریخ، در نظر دارد یک مرکز مشاهده و بررسی خورشیدی را تأسیس و راه‌اندازی کند.
به باور بسیاری از کارشناسان و متخصصان علوم و اکتشافات فضائی، برنامه‌های بلندمدت فضائی چین، بسیار جاه‌طلبانه بوده و بر اساس اطلاعات اعلام‌شده، این کشور در سال ۲۰۲۱ برنامه‌ای مبنی بر مطالعه اقمار سیاره زهره داشته و در سال ۲۰۲۴ نیز قصد انجام مأموریت بررسی رادیوئی خورشید را از منطقه مداری قطب داشته و همچنین در این سال سازمان فضائی چین در نظر دارد با ارسال فضاپیما و فرود بر روی Ceres که کوچک‌ترین کوتوله فضائی شناخته‌شده در جهان است از خاک سطح آن نمونه‌برداری کند. بر اساس تعریف IAU کوتوله فضائی یا dwarf planet، جرمی فضایی است که به دور خورشید می‌گردد و جرم حجمی کافی جهت حفظ شکل کروی خود را داشته و دارای تعادل هیدرو استاتیک است. این جرم فضائی همچنین نباید قمر یک سیاره دیگر محسوب شود.
برنامه‌های سازمان فضائی چین برای سال ۲۰۲۵ میلادی، مطالعه Europa یکی از اقمار چندگانه سیاره مشتری است که جزئیات این مأموریت از سوی مقامات این کشور اعلام‌شده است، بر این اساس فضاپیمایی که به این مأموریت اعزام می‌شود، با خود نمونه‌هایی از موجودات زنده کره زمین را حمل خواهد کرد تا بقا و شرایط دوام آوردن آن‌ها در فضا موردمطالعه قرار گیرد.
مریخ‌نورد چینی
در حاشیه برگزاری هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت که به میزبانی شهر شانگهای در کشور چین برگزار شد، از فنّاوری جدید مریخ‌نورد طراحی‌شده توسط دانشمندان چینی به‌طور رسمی رونمائی شد. این نمونه ارائه‌شده که به مدل طلائی golden model شهرت دارد، سومین کاوشگر مریخ‌نوردی است که در ابعاد واقعی ساخته‌شده و ارائه می‌شود. به گفته مسئولان سازمان فضائی چین، تمامی بخش‌های این کاوشگر توسط کارشناسان و دانشمندان چینی طراحی و ساخته‌شده است.
در همین رابطه نیو شنگدا Niu Shengda کارشناس و متخصص ماهواره در آکادمی فنّاوری و علوم فضائی شانگهای Shanghai Academy of Spaceflight Technology در مورد ویژگی‌های این مریخ‌نورد اعلام کرد: «مریخ‌نورد ساخته‌شده توسط ما، دارای دو بخش مجزا است. این بخش‌ها عبارت‌اند از: بخش مدارگرد و بخش مخصوص فرود آمدن.»
گفتنی است سازمان فضائی چین در پی اجرای عملیاتی موفقیت‌آمیز در سطح ماه، اقدام به راه‌اندازی و تأسیس مرکز ویژه‌ای جهت انجام مأموریت‌های پژوهشی در مریخ کرده است و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، قرار است مأموریت اکتشاف مریخ سازمان فضائی چین در سال ۲۰۲۰ میلادی وارد فاز اجرائی شود.
نیو شنگدا درباره این پروژه اعلام کرد: «عملیات مرتبط با این پروژه به‌آرامی و بدون عجله در حال اجرا و پیشرفت است.»
راکت‌های فضاپیما
کشور چین را می‌توان از اعضای نسبتاً جدید اما پرکار کشورهای سازنده راکت‌های فضاپیما دانست. مهم‌ترین فضاپیمای ساخته‌شده توسط چین؛ خانواده راکت‌های لانگ مارچ هستند که در انواع و اندازه‌های مختلفی تهیه و تولید می‌شوند.
مشهورترین عضو این خانواده، راکت‌های مدرن ماهواره‌بر لانگ مارچ – 6 است. راکت‌های Long March-6 از سوخت مایع ویژه‌ای استفاده می‌کنند که فاقد آلاینده‌های جوی بوده و برای محیط‌زیست مضر نخواهد بود. به گفته مقامات آژانس فضائی چین؛ این راکت‌های ماهواره‌بر ازاین‌پس برای مأموریت‌های ارسال ریز ماهواره‌ها به مدار زمین استفاده خواهند شد. سوخت مورداستفاده قرارگرفته در این راکت‌های ماهواره‌بر، سوختی مایع بوده و ترکیبی از اکسیژن مایع و کروسین kerosene (نفت سفید) است. به گفته کارشناسان، این نخستین راکت ماهواره‌بر ساخته‌شده توسط چین است که فاقد آلاینده‌های جوی بوده و به محیط‌زیست آسیب نمی‌رساند.
بر اساس گزارش‌های رسمی منتشرشده در این رابطه؛ طراحی و ساخت راکت‌های ماهواره‌بر لانگ مارچ – 6 توسط آکادمی فناوری‌های فضائی شانگهای Shanghai Academy of Spaceflight Technology و با همکاری شرکت علوم و فناوری فضائی چین China Aerospace Science and Technology Corporation انجام‌شده است.
البته راکت‌های لانگ مارچ ۶ تنها گزینه مورداستفاده چین نبوده و انواع راکت‌های لانگ مارچ سه و پنج نیز در مأموریت‌های مختلف فضائی این کشور استفاده می‌شود. نسل جدید راکت‌های فضاپیمای Long March-5 قادر خواهند بود تا محموله‌هایی با وزن بیست‌وپنج تن را به لایه‌های پایین مدار منتقل کرده و یا محموله‌هایی با وزن چهارده تن را به سفرهای فضائی دورتر انتقال دهند. راکت فضاپیمای Long March-7 نیز قادر به انتقال محموله‌هایی با وزن سیزده و نیم تن به لایه‌های پائینی مدار زمین بوده همچنین قادر به حمل محموله‌هایی با وزن پنج و نیم تن به فاصله ۷۰۰ کیلومتری زمین خواهد بود. به‌این‌ترتیب سازمان فضائی چین با تکیه‌بر قدرت مدل‌های مختلف راکت‌های لانگ مارچ؛ توانائی انجام مأموریت‌های مختلف فضائی را دارد.
گردآوری و ترجمه گزارش: احسان محمدحسینی
منبع: leonarddavid، xinhuanet، tass و globaltimes
No tags for this post.
