دریاچه ارومیه تهی از آرتمیا

آرتمیا یا میگوی آب شور "Brineshrimp Artemia" جزء موجودات ریز دریایی از شاخه بند پایان، رده سخت پوستان و زیر رده آبشش پایان است که امروزه به عنوان یک غذای زنده ارزشمند برای تغذیه بسیاری از ماهیان پرورشی، میگو و انواع ماهیان تزئینی به ویژه در مراحل حساس لاروی در سطح وسیعی در جهان به کار برده می شود. آرتمیا در صنایع پرورش میگو و ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در دنیا سالانه بیش از ۲۰۰۰ تن سیست آرتمیا معامله می‌شود و به خصوص از خود آرتمیا یا سیست آن در تغذیه مراحل نوزادی ماهیان، سخت پوستان و نرم‌تنان و… سود می‌برند.

به اعتقاد کارشناسان آرتمیا از بین کل جانوران پرسلولی در کره خاکی مقاوم‌ترین گونه در زمینه زیست در آب با میزان شوری بالاست. در دهه ۷۰ دریاچه ارومیه یکی از بهترین مکان‌ها و زیستگاه‌های جهانی آرتمیا بود اما متاسفانه در دو دهه اخیر به دلیل مشکلات اکولوژیکی حادث‌شده هیچ‌گونه آرتمیایی از دریاچه ارومیه بهره‌برداری نشده و شرایط فعلی آن نیز هر روز بحرانی‌تر می‌شود.

هرچند بارش‌های مناسب بهاره بارقه‌های امیدی از بهبود نسبی دریاچه ارومیه و به‌تبع آن آرتمیا در دل‌ها زنده کرد اما با آغاز فصل گرما و تبخیر آب دریاچه ارومیه به همراه بالا رفتن میزان غلظت نمک این کور سوی امید نیز خیلی زود جای خود را به افسوس داد.

نتایج مطالعات دانشگاهی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد، در سه‌ماهه فصل بهار آرتمیا در ورود آب به مصب های رودخانه به دریاچه بلافاصله اقدام به ادامه حیات و تکثیر کرده است ولی متاسفانه چون ورودی آب‌ها در دریاچه ارومیه موقتی بوده بلافاصله بعد از خشک‌سالی از بین می‌رود.

خشک‌سالی‌های یک دهه اخیر در منطقه و تبخیر بسیار بالا به همراه گرمای بیش ‌ازحد و کاهش آب ورودی به دریاچه ارومیه سبب شده بود که غلظت نمک در روزهای اخیر به بالای ۳۶۰ گرم بر لیتر رسیده و شرایط مطلوب برای ادامه حیات آرتمیا ارومیانا از بین برود.

بارش‌های بهار تاثیری بر آرتمیای دریاچه ارومیه نداشت

علی نکویی فر، رییس پژوهشکده آرتمیای کشور گفت: بارش‌های مناسب بهاره امسال تاثیری در بهبود وضعیت این گونه نداشت. در ماه‌های فروردین و اردیبهشت به دلیل افزایش بارش و میزان آب ورودی به دریاچه ارومیه تنها در برخی مناطق دریاچه ارومیه به ‌خصوص در مصب رودخانه‌ها شوری پایین آمد و تعداد خیلی ناچیزی آرتمیا مشاهده شد اما مجدد با آغاز فصل تبخیر در نیمه دوم خردادماه وضعیت به شرایط بسیار بحرانی بازگشت.

وی با تاکید بر اینکه در حالت کلی آرتمیای دریاچه ارومیه وضعیت مناسبی ندارد، اضافه کرد: شوری مطلوب برای زنده ماندن آرتمیا ۱۵۰گرم نمک در لیتر است اما میزان شوری کنونی دریاچه ارومیه به حدی است که آرتمیا قادر به ادامه زندگی نیست.

وی با بیان اینکه در دهه ۷۰ دریاچه ارومیه منبع عظیم تخم، بیومس آرتمیا در دنیا بود اظهار داشت: امروز کل نیاز منابع آبزی‌پروری ما به آرتمیا از طریق واردات تامین می‌شود.

وی با بیان اینکه آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه آرتمیای شناخته‌شده در جهان است و در حالت طبیعی ۵۲ درصد پروتئین و چهار درصد چربی دارد، گفت: می‌توان میزان چربی آرتمیا را در پرورش مصنوعی و غذادهی دستی به میزان ۱۴ درصد افزایش داد.

آرتمیا در دریاچه ارومیه به صفر رسید

علی نکویی فر گفت: در نمونه برداری نیمه دوم تیر ماه از دو ایستگاه آق گنبد و زنبیل شوری آب دریاچه ارومیه بیش از 330 گرم در هر لیتر است و در حالت اشباع قرار دارد که به دلیل این وضعیت تعداد آرتمیای زنده و بالغ در هر لیتر از آب دریاچه صفر است.

وی در خصوص تعداد سیست‌های (تخم‌های) موجود در دو ایستگاه آق گنبد و زنبیل نیز اظهار کرد: تعداد سیست‌های ایستگاه زنبیل در نیمه دوم تیرماه 0.65 عدد در لیتر و در ایستگاه آق گنبد 0.1 عدد در لیتر است که نسبت به نمونه‌های خرداد این دو ایستگاه کاهش چشم گیری داشته است.

وی با بیان اینکه راه اندازی بانک سیست کشور نیازمند تامین اعتبار برای انجام کارهای عملیاتی است، خاطرنشان کرد: 50 درصد از فرایندهای احداث بانک در محل موسسه تحقیقات و پژوهش آرتمیای کشور انجام شده است و با تکمیل نمونه برداری‌ها از مناطقی در سطح کشور که جدیدا آرتمیا در آنها مشاهده شده است و نیز با شناسنامه دار کردن و کد گذاری نمونه‌ها امیدواریم این بانک تا پایان سال 97 راه‌اندازی شود.

وی در خصوص بانک ژن آرتمیا نیز گفت: در صورت تامین مالی طرح در سال 98 می‌توان شاهد راه‌اندازی این طرح نیز باشیم که بتوانیم گام های موثری در احیا و پرورش آرتمیای دریاچه ارومیه برداشته باشیم.  

رییس مرکز تحقیقات و مطالعات آرتمیای کشور در خصوص طرح های تحقیقاتی مرکز تحقیقات و مطالعات آرتمیای کشور نیز گفت: طرح پایش دریاچه ارومیه، ارزیابی ذخایر شاه میگوی سد ارس، طرح توسعه و ترویج پرورش آرتمیا برای فراهم سازی بستر سرمایه گذاری در مناطق مستعد و اجرای 5 طرح تحقیقاتی در خصوص پتانسیل های منابع ابی پشت سدهای استان در جهت پرورش آبزیان مختلف از جمله پروژه های در دست اجرای این مرکز است.

No tags for this post.