ایرانیان معادل 60 درصد درآمد نفتی، غذا هدر می‌دهند
این امر در شرایطی رخ می‌دهد که بشر با کمبود منابع طبیعی مواجه بوده و بیش از ۲/۲ میلیارد نفر در سراسر جهان نزدیک به فقر یا در فقر مطلق به سر می‌برند.
اتلاف مواد غذایی منجر به کاهش توده غذایی خوراکی در سراسر زنجیره تامین مواد غذایی شده که به‌طور خاص منجر به کاهش غذای خوراکی برای مصرف انسان می‌شود. با توجه به اینکه تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان بالغ‌بر 9.3 میلیارد نفر خواهد بود، ضروری است ضایعات غذایی با امید به افزایش میزان غذای در دسترس برای مصرف و کاهش قیمت غذا کاهش یابد. از طرفی نگرانی در خصوص از دست دادن منابع طبیعی کمیاب همچون زمین، آب و انرژی وجود دارد که ورودی‌ها در سیستم تولید غذا محسوب می‌شوند. بر طبق گزارش‌ها ۱۰درصد از کل بودجه انرژی، ۵۰ درصد از زمین‌های زراعی و ۸۰ درصد مصرف آب شیرین ایالات متحده برای انتقال مواد غذایی از مزرعه تا سفره بکار می‌رود که با دورریز مواد غذایی به هدر می‌رود.
سهم کشورهای توسعه یافته از اتلاف غذا
بنا بر گزارش فائو، سالیانه به ترتیب در کشورهای توسعه‌یافته 280 تا 300 کیلوگرم و در کشورهای درحال‌توسعه 120 تا 170 کیلوگرم مواد غذایی به ازای هر فرد دور ریخته می‌شود ، درحالی که این نوع دورریزها طبق برآوردی در ایالات متحده تا ۶۴درصد قابل‌اجتناب هستند. در کشورهای با درآمد پایین، اتلاف مواد غذایی در مراحل اولیه زنجیره غذایی به‌واسطه پشتیبانی فنی ضعیف، سوء مدیریت، عدم وجود ساختار مناسب برای ذخیره‌سازی محصولات و نیز زیرساخت‌های ناکافی برای توزیع محصولات زراعی شایع‌تر است. به‌طوری‌که تخمین زده شده است ۴۰درصد اتلاف مواد غذایی در مرحله پس از برداشت و سطوح فرآیند رخ می‌دهند. درحالی که در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی، بیش از ۴۰درصد دورریز مواد غذایی در سطوح خرده‌فروشی و مصرف‌کنندگان نهایی اتفاق می‌افتد که در این میان بیشترین سهم متعلق به مصرف‌کنندگان است.
سهم مردم ایران و خاورمیانه از اتلاف غذا
بر اساس اعلام فائو(سازمان بین المللی غذا)، در خاورمیانه هر سال 210 کیلوگرم ماده غذایی به ازای هر نفر به هدر می‌رود و این نشان می‌دهد که مردم خاورمیانه به لحاظ فرهنگی، پرمصرف و البته اسرافکار هستند.
همچنین آمارهای فائو از ضایعات غذا در ایران نشان می‌دهد مردم ایران معادل 60 درصد درآمد نفتی کشورشان و به اندازه 10 کشور اروپایی مواد غذایی به سطل زباله می ریزند که بیشترین حجم ضایعات در ایران مربوط به نان، میوه، سبزیجات و برنج است.
حجم ضایعات مواد غذایی در ایران معادل 35 میلیون تن و ارزش 15 میلیارد دلار است در حالی که سالانه در جهان 900 میلیون نفر از گرسنگی رنج می برند و بیشترین سهم از گرسنگان دنیا که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند و بیماری‌هایی که در اثر کمبود مواد غذایی در میان این افراد وجود دارد هر روز بیشتر و مهلک‌تر می‌شود. از بین رفتن انسان‌ها که نیروی کاری کشور هستند در کنار هزینه درمان بیماری‌ها سبب می‌شود تا هزینه بیشتری بر اقتصادهای در حال توسعه دنیا تحمیل شود.
افزایش تعداد کشورهای نیازمند به کمک‌های غذایی
گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) حاکی از این است که تعداد کشورهای نیازمند کمک‌های غذایی خارجی با اضافه شدن کیپ‌ورد و سنگال به رقم 39 کشور رسیده است.
همچنین تداوم تاثیر منفی مناقشات و بحران‌های اقلیمی بر امنیت غذایی 31 کشور در آفریقا، هفت کشور در آسیا و هائیتی باعث شده که هیچ‌یک از این کشورها از لیست خارج نشوند.
بر اساس گزارش فائو 31 کشور نیامند کمک‌های غذایی خارجی عبارتند از: افغانستان، بورکینافاسو، بروندی، کامرون، کیپ‌ورد، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، جیبوتی، اریتره، اتیوپی، گینه، هائیتی، عراق، کنیا، جمهوری دموکراتیک خلق کره، لسوتو، لیبریا، لیبی، ماداگاسکار، مالاوی، مالی، موریتانی، موزامبیک، میانمار، نیجر، نیجریه، پاکستان، سنگال، سیرالئون، سومالی، سودان جنوبی، سودان، سوازیلند، سوریه، اوگاندا، یمن و زیمبابوه.
کمترین و بیشترین مقدار هدر رفت مواد غذایی
آمارها نشان می‌دهد غذاهای پخته شده کمترین هدررفت غذایی را دارند و بیشترین سهم از مواد غذایی هدررفته در دنیا به میوه و سبزی‌ها اختصاص داشته است؛ ۳۰ درصد از هدررفت مواد غذایی به غلات، ۴۰ تا ۵۰ درصد به محصولات ریشه‌ای و میوه و سبزی، ۲۰ درصد به روغن‌های گیاهی و گوشت و لبنیات و ۳۵ درصد به ماهی و غذاهای دریایی اختصاص دارد.در ایران نیز بیشترین حجم ضایعات مربوط به میوه و محصولات باغی است و ماهی و غذاهای دریایی کمترین ضایعات را در سطح ملی دارند.
متهمان اصلی این ماجرا
سلف‌سرویس‌ها: بدون تردید هرکجا که پای سلف‌سرویس‌ها در میان باشد، با دورریز موادغذایی روبرو هستیم. این را می‌شود از میزهای غذا در میهمانی‌ها، عروسی‌ها یا رستوران‌ها فهمید. رستوران‌های سلف‌سرویس سعی دارند که با تنوع غذایی خود همه سلیقه‌ها را تأمین کنند و به کلی غافل از اسرافی هستند که در نتیجه این رویکرد اتفاق می‌افتد.
کیفیت پایین غذا: اگر تنها یک بار در سلف‌سرویس دانشکده‌ها یا بیمارستان‌های مختلف غذا خورده باشید، می‌دانید که منظور از کیفیت پایین غذا دقیقاً چیست؟ شاید اوضاع غذاها در این مکان‌ها نسبت به گذشته بهتر شده باشد، اما از میزان دورریز موادغذایی در این محیط‌ها می‌توان فهمید که هنوز از تولید غذاهای باکیفیت بدون دورریز فاصله زیادی داریم.
نامشخص بودن حجم غذا: اگر به منوی رستوران‌ها دقت کنید متوجه می‌شوید که در تعداد کمی از آنها، حجم و وزن و اندازه دقیق غذاها مشخص شده است. سفارش دادن یک پرس غذا مقتی نمی‌دانید قرار است با چه حجمی از خوراکی روبرو شوید، خودش یکی از عواملی است که باعث سرازیر شدن غذای باقیمانده به سطل زباله می‌شود. چیزی که در رستوران‌های بیشتر کشورهای دنیا ازجمله کره جنوبی سال‌ها است که مرسوم شده و هر غذا را در سه اندازه مختلف سرو می‌کنند تا مشتری بتواند بر اساس نیاز و ظرفیت خود غذا سفارش دهد و اسراف نشود.
تولید بی‌اندازه، خرید بی‌رویه: اگر بخواهیم منصف باشیم می‌بینیم که معمولاً بخشی از میوه و سبزیجات تولیدشده در کشورمان در مسیر مزرعه تا بازار دچار مشکل می‌شود و گاهی نیز بعد از رسیدن به بازار به دلیل نگهداری اشتباه یا بسته‌بندی نامناسب، دیگر قابلیت استفاده ندارد. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان موادغذاییای مثل سیب‌زمینی و پیاز را به تعداد و میوه‌هایی مثل هندوانه و خربزه را قاچ‌کرده و سلفون‌پیچ‌شده و بر حسب میزان نیاز مشتری می‌فروشند. در کنار عرضه بی‌رویه، خریدهای بیش از اندازه هم می‌تواند یکی دیگر از دلایل دورریز موادغذایی باشد. پس مهم است که به آن بی‌توجه نباشیم و الگوی خریدمان را اصلاح کنیم.
چگونه دور ریز غذایی را به حداقل برسانیم؟
1-برنامه‌ریزی غذایی دقیق و واقع‌بینانه داشته باشید به برنامه غذایی هفتگی خود دقت کنید و مطابق با آن غذا طبخ کنید. اگر روز پر مشغله‌ای دارید، برای طبخ شامی که اصلا انرژی و آمادگی آن را ندارید، برنامه‌ریزی و خرید نکنید؛ چرا که مواد غذایی که خریداری کرده‌اید راهی فریزر یا قفسه آشپزخانه شده و شما نهایتا به خوردن یک نیمروی مختصر اکتفا می‌کنید. همچنین، اگر جزو افرادی هستید که هفته‌ای یک شب در رستوران غذا میل می‌کنید، حتما آن را در برنامه هفتگی خود بگنجانید تا در خریدهای خود تعادل را رعایت کنید.
2-از دور ریزهای خود یادداشت برداری کنید. سپس این لیست را بررسی کنید و ببینید چگونه می‌توان آن را بهبود داد. ببینید آیا می‌تواند از برخی مواد غذایی که بیشترین دور ریز را دارند کمتر خریداری کرد؟ آیا در این فهرست مواد غذایی هستند که اصلا مصرف نمی‌شوند؟ آیا موادی هستند که ماندگاری کمتر از معمول دارند؟
3- تاریخ مصرف مواد غذایی موجود در قفسه‌ها را کنترل کنید حواستان باشد تا قبل از کنترل کردن تاریخ مصرف مواد غذایی آنها را دور نریزید. همچنین به مواردی چون: «بهترین زمان مصرف» و «تاریخ مصرف» و فرق آنها دقت کنید. در بسیاری از موارد گذشتن تاریخ مصرف یک ماده غذایی الزاما به معنای غیرقابل مصرف بودن یا دور انداختن آن نیست.
4- از غذای مانده حداکثر استفاده را بکنید غذاهای مانده را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید چراکه در این صورت آنها دیگر جزو مواد غذایی دور ریز نخواهند بود. مثلا در وعده شام همان غذای مانده از ظهر را میل کنید یا هفته‌ای یک یا دو شب را به غذاهای مانده اختصاص دهید. همچنین می‌توانید برخی غذاها را داخل فریزر قرار دهید تا بعد از چند روز که بازهم هوس کردید آن را میل کنید.
5- دورریختنی‌ها را نگه‌دارید. پوست میوه‌ها و سبزیجات، اطراف گوشت، نان بیات و حتی استخوان‌ها، تنها وقتی دور ریختنی هستند که شما از این جنبه به آنها نگاه کنید. در حالی که می‌توان از این مواد به ظاهر دور ریز در تهیه برخی مواد غذایی نظیر آب سوپ و… استفاده کرد. پس سعی کنید با حداکثر استفاده از مواد دورریز، خود را به چالش بکشید.
6-محتویات یخچال را فراموش نکنید هر چند روز یک بار به یخچال سرک بکشید تا یادتان بماند چه مواد غذایی در یخچال دارید. تاریخ مصرف مواد غذایی را کنترل کنید و آنهایی را که موعد فاسد شدنشان نزدیک است جلوی چشم بگذارید تا سریع‌تر مصرف شوند.
7-در اندازه درست و مناسب خرید کنید الگوی مصرف خود را با الگوی خریدتان هماهنگ کنید. خرید فله‌ای یا در حجم بالا تنها زمانی منطقی است که بتوانید تا پیش از خراب شدن، آنها را مصرف کنید. در غیر این صورت، منطقی‌ترین کار این است که کوچکترین بسته‌های مواد غذایی را خریداری کنید.
8- عادت خوش خوراک بودن را ترک کنید هرچند که باید میوه‌ها و سبزیجات کپک‌زده و گندیده را دور ریخت اما میوه های له شده، لک دار یا بیش از حد رسیده، برای خوردن منعی ندارند بنابراین، قبل از دور انداختن این میوه‌ها، یک نگاه دیگر به آنها بیندازید. غذاهای مانده را به حیوانات خانگی بدهید یا از آنها کمپوست تهیه کنید.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.
