قاشق، چنگال، کارد، بشقاب و ظروف پلاستیکی، نی و لیوان، بسته بندی شکلات و چیپس، بطری، بادکنک، گوش پاک کن و محصولات بهداشتی مانند دستمال مرطوب و نوار بهداشتی از جمله محصولاتی هستند که قرار است استفاده از آنها ممنوع شده یا اطلاعات هشداردهنده ای در مورد خطرات استفاده از آنها برای محیط زیست، بر روی بسته بندی محصولات درج شوند.
استراتژی جدید کمیسیون اروپا در زمینه کاهش استفاده از محصولات پلاستیکی روز گذشته (7 خرداد) منتشر شد، اما این طرح نیاز به تصویب از سوی تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و پارلمان اروپا دارد و احتمالا اجرایی شدن آن (درصورت تصویب) حدود 4- 3 سال زمان می برد.
این قانون تنها شامل ممنوع کردن استفاده از محصولات پلاستیکی مشخص شده نیست، بلکه تولیدکنندگان محصولات پلاستیکی موظف می شوند که هزینه های جمع آوری، مدیریت پسماند و بازیافت محصولات تولیدی خود را نیز برعهده بگیرند.
همچنین در این استراتژی جدید عنوان شده است که تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا موظف هستند تا سال 2025 میلادی، 90 درصد از بطری های پلاستیکی خود را در قالب برنامه بازیافت جدید، جمع آوری کنند.
پیش بینی می شود که استراتژی جدید پس از تصویب، به طور کامل تا سال 2030 اجرایی شود؛ در این شرایط، سالانه 6.5 میلیارد یورو در هزینه های مصرف کنندگان صرفه جویی می شود؛ 30 هزار شغل جدید ایجاد می شود؛ از 22 میلیارد یورو هزینه های بازیافت و آسیب به محیط زیست کاسته می شود.
ارائه این استراتژی جدید با مخالفت صنعت پلاستیک سازی اتحادیه اروپا مواجه شده است. در بیانیه منتشر شده این صنعت آمده است: ممنوع کردن استفاده از محصولات پلاستیکی تنها راه حل نیست؛ بلکه صحیح ترین اقدام، مدیریت پسماند برای اطمینان از جمع آوری و بازیافت بهتر زباله های پلاستیکی است.
در سطح جهانی، تنها 14 درصد از زباله های پلاستیکی برای بازیافت جمع آوری می شوند؛ درحالیکه این نرخ در مقایسه با سایر مواد – کاغذ 58 درصد و آهن و فولاد 90 درصد – بسیار تأمل برانگیز است.
بحرانی به نام آلودگی پلاستیکی دریاها و اقیانوس ها
محصولات مشخص شده در استراتژی جدید اروپا، حدود 70 درصد زباله های سرگردان در سواحل و دریاهای اروپا را تشکیل می دهند.
تحقیقات دانشمندان نشان می دهد، تا سال 2050 حجم پلاستیک شناور در دریاها و اقیانوس ها از لحاظ وزنی بیشتر از ماهیان خواهد بود و این مسأله، اهمیت اقدام فوری از سوی سیاست گذاران، نهادها، صنایع و حتی افرد جامعه را نشان می دهد.
وضعیت ایران و کلانشهر تهران در تولید زباله های پلاستیکی
ایران یکی از 10 کشور نخست دنیا در زمینه مصرف پلاستیک است. بر اساس آمار موجود، میزان پلاستیک تولیدی در ایران، بیش از 17 هزار تن در سال تخمین زده شده که این رقم معادل حدود 50 تن در روز می‌شود.
سالانه در جهان حدود 500 میلیارد تا یک تریلیون کیسه پلاستیکی – حدود یک میلیون کیسه پلاستیکی در هر دقیقه – استفاده می شود. آمارهای داخلی نشان می دهد، هر شهروند تهرانی روزانه 3 کیسه پلاستیکی استفاده می کند.
محمد درویش، عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع معتقد است، برای کاهش مصرف پلاستیک، می توانیم دو کار اساسی کنیم: یکی وضع قونین انگیزشی و دوم حمایت دولت از سرمایه‌گذاری در پلاستیک‌های تجدید پذیر است که کمتر از دو هفته به‌طور کامل در محیط تجزیه می شوند. شاید بخشی از مصرف پلاستیک اجتناب ناپذیر باشد، اما روندی که در کشور ما اتفاق افتاده، نگران کننده است و بخشی از مصرف بی رویه پلاستیک به هزینه‌های مصرف و خرید پلاستیک ارزان‌تر از متوسط جهانی بر می‌گردد.
آیا ممنوع کردن محصولات پلاستیکی تنها راه چاره است؟
مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی، با اشاره به طرح پیشنهادی کمیسیون اروپا، عنوان کرده است که شاید لازم نباشد مصرف محصولات پلاستیکی را به طور کامل ممنوع کنیم، بلکه باید شیوه استفاده صحیح از این محصولات را یاد بگیریم.
پلاستیک تقریبا در همه ابعاد زندگی مدرن انسان دیده می شود. نمی توان اثرات منفی استفاده نادرست از محصولات پلاستیکی – به خطر افتادن سلامت انسان و سایر موجودات، آلودگی جنگل ها، دریاها و اقیانوس ها – را نادیده گرفت؛ وقتی ماهیان، ریزپلاستیک ها شناور در آب دریاها را می بلعند، این مواد خطرناک از طریق مصرف موادغذایی دریایی، وارد بدن انسان می شود.
پلاستیک مشکل اصلی است؟
اگرچه پلاستیک از ویژگی دوام و تجزیه پذیری بسیار طولانی برخوردار است؛ اما ماده ای قابل بازیافت است که می تواند در شرایطی که جمعیت جهان هر روز درحال افزایش است، بسیاری از نیازهای مردم را تأمین کند. بنابراین، ممنوع کردن تنها راه چاره نیست.
بیشتر بخوانید:
چند بحث در زمینه استفاده از پلاستیک مطرح است: نخست باید یاد بگیریم که چگونه از پلاستیک درست استفاده کنیم؛ همچنین جمع آوری، مدیریت پسماند و بازیافت محصولات پلاستیکی چالش جدی محسوب می شود. جمع آوری، دسته بندی، پردازش و بازیافت محصولات پلاستیکی، به افزایش سطح آگاهی عمومی و توسعه ظرفیت های فناورانه در این بخش نیاز دارد.
صنایع فعال در حوزه تولید محصولات پلاستیکی باید در زمینه بالا بردن سطح آگاهی عمومی برای استفاده مسئولانه از پلاستیک، درکنار توسعه فرآیند جمع آوری و بازیافت این محصولات، بیش از پیش مسئولیت پذیر باشند.
باید بپذیریم که مفاهیم خیالی و رویاپردازانه در مورد زندگی و جهان، دیگر کاربردی ندارد؛ بنابراین نیازمند بلوغ فکری مردم، تولیدکنندگان، فعالان صنعت، سیاست گذاران و دولتمردان هستیم. اگر کاری که می توانیم انجام دهیم، انجام ندهیم، آن زمان فاجعه ای رخ خواهد داد.
گزارش: معصومه سوهانی
منابع: europa.eu / newatlas / weforum
No tags for this post.