حل معمای مرموز مقبره فرعون
چند سال پیش در پی مطالعه انجام‌شده یک گروه بین‌المللی و تصویربرداری با کمک امواج ماورا قرمز از آرامگاه فرعون توت عنخ آمون، اعلام شد که احتمال وجود دو محوطه جدید در ضلع شمالی مقبره‌این فرعون جوان وجود دارد که ممکن است اتاقکی مخفی در آن واقع‌شده باشد.
در آن زمان این موضوع بازتاب‌های بسیاری داشته و ممدوح الدماتی وزیر وقت آثار باستانی و عتیقه‌جات در کشور مصر به‌طور رسمی اعلام کرد که محققان به‌وسیله اسکن این مقبره که از مهم‌ترین اکتشاف‌های باستان‌شناسی در دوران معاصر محسوب می‌شود، فضاهای را رصد کرده‌اند که در شمال و دیوار شرقی مقبره قابل‌رؤیت بوده و به گفته کارشناسان ممکن است این فضاهای منحنی گونه درهای ورودی به مقبره باشند.
در پی پژوهش‌های انجام‌شده می‌توان با میزان بسیار بالایی از اطمینان، اعلام کرد که در این محل هیچ اتاقک مخفی وجود نداشته و پژوهشگران به کمک رادارهای ویژه باقابلیت نفوذ به اعماق زمین (Ground Penetrating Radar) بخش‌های پشت سنگ‌های قطور مقبره را بررسی کرده و به جستجوی فضاهای احتمالی موجود در این محل پرداختند. درنتیجه مشخص شد که هیچ فضای خالی ساخته‌شده توسط انسان در این محل وجود ندارد.
در ادامه مقبره فرعون توت عنخ آمون با سیستم تصویربرداری امواج ماورا سرخ موردبررسی قرارگرفته و کارشناسان متعددی از وزارت عتیقه‌جات مصر، دانشگاه قاهره و مرکز حفاظت و نوآوری میراث فرهنگی پاریس the Heritage, Innovation, and Preservation (HIP) در این طرح مشارکت داشتند.
نتایج به‌دست‌آمده اولیه از این تصویربرداری نشان می‌دهد که بخش‌هایی از دیواره ضلع شمالی این مقبره ازنظر ساختار و دمای داخلی با سایر بخش‌ها متفاوت است. در همین زمینه دکتر نیکولاس ریوز Nicholas Reeves باستان‌شناس مشهور انگلیسی پیشنهاد داده است که وی می‌تواند با بررسی تصاویر دریافت شده با وضوح‌بالا از دیوارهای آرامگاه فرعون را که توسط متخصصان اسپانیائی دریافت شده است، موضوع وجود اتاقکی مخفی در این محل را بررسی کند.
وی با بررسی این تصاویر، دونقطه را موردبررسی و تأکید قرار داده است که احتمال دارد درهای مسدود شده‌ای به مقبره ناشناخته و کشف نشده ملکه نفرتی تی گشوده شوند.
دکتر ریوز، در جولای سال ۲۰۱۵ مقاله‌ای در این خصوص منتشر کرد و مدعی شد که بر اساس دیوارنوشته‌های مقبره که به‌وسیله اسکنرهایی با وضوح‌بالا قابل‌رؤیت هستند، اتاق‌های ناشناخته‌ای در این مقبره وجود دارد که ممکن است متعلق به مقبره ملکه نفر – تی تی باشد.
ملکه نفر- تی تی، همسر فرعون مصر آخناتون، در قرن ۱۴ قبل از میلاد بوده که به شکل غیرمنتظره‌ای در ۱۳۲۳ قبل از میلاد درگذشته و دکتر ریوز بر اساس بررسی‌های جدید در مقبره فوق‌الذکر، استدلال می‌کند که این بانو در مقبره توت عنخ آمون آرامیده است.
این داستان برای باستان‌شناسان و علاقه‌مندان تاریخ و فرهنگ مصر بسیار جذاب بود اما با پایان یافتن مطالعات انجام‌شده طی سال‌های پیش، کارشناسان درمجموع به این نتیجه رسید که در این محل هیچ اتاق مخفی وجود ندارد.
در همین رابطه دکتر مصطفی وزیری دبیر کل شورای عالی آثار باستانی مصر اعلام کرد: بر اساس نتایج تصویربرداری‌های جدید انجام‌شده توسط پژوهشگران دانشگاه پلی فن شهر تو رین در ایتالیا، مشخص شد که هیچ اتاقک مخفی در پشت مقبره فرعون توت عنخ آمون وجود ندارد.
این موضوع در حالی است که پیش‌ازاین باستان‌شناسان اعلام کرده بودند به‌احتمال ۹۰ درصد این اتاقک‌های مخفی در اطراف مقبره فرعون وجود داشته و احتمالاً این آثار به مقبره همسر فرعون ملکه نفرتی تی تعلق دارد.
در پی این موضوع و پس از اظهارات جنجالی دکتر نیکولاس ریوز، سه گروه باستان‌شناسی به‌طور مجزا اقدام به بررسی و نقشه‌برداری از دیوارهای مقبره به کمک رادارهای ویژه کردند. دو گروه از سه گروه فوق‌الذکر از بریتانیا و گروه سوم از کشور ژاپن بودند.
دکتر فرانسیسکو پورچلی (Dr Francesco Porcelli) سرپرست آخرین گروه تحقیقاتی که در این محل حضور داشتند در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: «در پی پژوهش‌های انجام‌شده می‌توان با میزان بسیار بالایی از اطمینان، اعلام کرد که در این محل هیچ اتاقک مخفی وجود نداشته و پژوهشگران به کمک رادارهای ویژه باقابلیت نفوذ به اعماق زمین (Ground Penetrating Radar) بخش‌های پشت سنگ‌های قطور مقبره را بررسی کرده و به جستجوی فضاهای احتمالی موجود در این محل پرداختند. درنتیجه مشخص شد که هیچ فضای خالی ساخته‌شده توسط انسان در این محل وجود ندارد.»
لازم به توضیح است که خالد العنانی وزیر عتیقه‌جات و میراث فرهنگی مصر نیز به‌طور رسمی اعلام کرد که نتایج این تحقیقات را پذیرفته و دولت مصر دیگر به جستجوی اتاق‌های احتمالی موجود در مقبره توت عنخ آمون نخواهد پرداخت.
بر اساس اطلاعات تاریخی موجود؛ این فرعون جوان در سن نوزده‌سالگی در سال ۱۳۲۴ پیش از میلاد (۳ هزار و ۳۳۹ سال پیش) پس از نه سال حکومت درگذشت. آرامگاه توت عنخ آمون در نزدیکی مجسمه وی در نزدیکی دره پادشاهان قرار دارد و وضعیت مقبره وی نشان می‌دهد که احتمالاً مرگ وی ناگهانی و پیش از تکمیل ساختمان آرامگاه اتفاق افتاده است. تابوت وی و نقاب طلائی هفده کیلویی قرارگرفته بر روی صورت جسد که یازده کیلوگرم آن طلای خالص بوده و مابقی از سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی تشکیل‌شده را می‌توان اصلی‌ترین دیدنی این آرامگاه دانست.
لازم به توضیح است که فلسفه وجودی ساخت اهرام مصر را باید در نگرش و جهان‌بینی مردم این سرزمین در روزگار باستان جستجو کرد. در مصر باستان عقیده عمومی بر این بود که در صورت حفظ جسد پس از مرگ، روح فرد مرده امکان زندگی مجدد را خواهد داشت و ازاین‌رو تمامی تلاش مردم در طول زندگی خود، صرف ساختن مقبره‌ای درخور توجه و همچنین پرداخت هزینه مومیائی کردن اجسادشان بود. درواقع مصریان باستان برای انسان دو ماهیت فیزیکی و روحانی بانام را RA و کا KA متصور بودند و هدف اصلی مومیائی کردن اجساد نیز کمک به روح برای شناسایی جسم در زمان پس از مرگ بود و به باور این مردم اگر جسدی نابود می‌شد، روح وی تا ابد در سرگردانی و عذاب قرار می‌گرفت.
در معماری اهرام مصر هدف اصلی سازندگان، ساختن سدی مقاوم در برابر تخریب‌ها و جلوگیری از سرقت آثار داخل آن بود و به همین دلیل ساخت این بناها همراه با پیچیدگی‌ها و پنهان‌کاری‌های بسیاری است تاکسی پس از مرگ فرعون امکان دسترسی و دستبرد به این ثروت را نداشته باشد. تقریباً در تمامی هرم‌ها ده‌ها راه انحرافی و تله‌های مختلف برای جلوگیری از ورود دزدان تعبیه‌شده است و همچنین هیچ‌یک از آن‌ها در ورودی نداشتند.
تمامی تلاش فراعنه مصر و معماران سازنده این بناهای منحصربه‌فرد که با دستان صدها هزار برده ساخته‌شدند، نتوانست در برابر وسوسه دستیابی به ثروت افسانه‌ای موجود در داخل هرم‌ها مقاومت کرده و طی هزاران سال پس از ساخته‌شدن اهرام، دزدان مقابر موفق شدند تا به گنجینه‌های موجود در قبر پادشاهان دسترسی پیدا کنند و زمانی که باستان‌شناسان در روزگار معاصر به داخل این هرم‌های شگفت‌انگیز رسیدند تنها با دیواره‌های خالی و اتاق‌های غارت‌شده‌ای روبه‌رو شدند که هیچ نشانه‌ای از شکوه جلال فراعنه مصر در آن باقی نمانده بود. سرانجام با کشف مقبره یکی از فراعنه مصر که هنوز دست غارتگران به آن نرسیده بود، کلید این معما گشوده شد. البته این فرعون در هرم مدفون نشده بود و مقبره‌ای کاملاً عادی داشت. توت عنخ آمون یکی از فراعنه سلسله هجدهم مصر بود که در سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۲۳ پیش از میلاد زندگی می‌کرد و در هنگام مرگ بسیار جوان و در سن نوزده‌سالگی بود. مرگ وی مصادف با دوره زوال قدرت فراعنه سلسله هجدهم بوده و دوره کوتاه سلطنت وی همراه با هرج‌ومرج و بی‌ثباتی دینی و سیاسی در سرزمین مصر بود. این آرامگاه در سال ۱۹۲۲ میلادی توسط باستان‌شناسی به نام هوارد کارتر کشف شد.
بر اساس آزمایش‌های دی آن ای انجام‌شده در سال ۲۰۱۰ بر روی مومیائی این فرعون، مشخص شد که توت عنخ آمون فرزند فرعون توت عنخ آتون است. اگرچه این فرعون جوان‌مرگ در طول زندگی خود نسبت به سایر پادشاهان مصر قدرت بسیار کمی داشته و پس از مرگش نیز فراموش شد ولی امروزه وی را به‌عنوان مشهورترین فرعون مصر می‌شناسند زیرا آرامگاه وی تنها نمونه دست‌نخورده‌ای است که وضعیت زندگی و فرهنگ مردم مصر باستان است.
شاید بتوان مهم‌ترین دلیل باقی ماندن این آرامگاه را در دو موضوع دانست: اول اینکه اصولاً توت عنخ آمون فرعون کم‌اهمیتی بود و چند سال پس از مرگ وی به‌کلی از یادها رفت و دلیل دوم اینکه برخلاف بیشتر فراعنه، مقبره وی به‌صورت آشکار روی زمین نبود بلکه آرامگاه این فرعون جوان عبارت بود اتاق‌هایی در زیرزمین که روی آن با قلوه‌سنگ پوشیده شده بود.
امروزه مومیائی این فرعون را همچنان در محل اصلی مقبره‌اش نگهداری می‌کنند. تا سال‌ها پس از کشف این مقبره افراد عادی و گردشگران اجازه ورود به آن را نداشتند و تنها می‌توانستند به دیدن آثار باقی‌مانده در موزه‌ها و گزارش‌ها و تصاویر موجود قناعت کنند ولی در سال ۲۰۰۷ با آماده شدن شرایط امنیتی، درهای این آرامگاه بر روی مردم باز شد.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منابع: iflscience، sciencealert، mirror و ibtimes
No tags for this post.
