جراحی ۵ هزارساله مغز روی جمجمه گاو
دانشمندان جمجمه گاوی باستانی را پیداکرده‌اند که به نظر می‌رسد به دلایل نامعلوم توسط انسان سوراخ شده است. این جمجمه به گاوی تعلق دارد که از سایتی متعلق به دوره نوسنگی پیداشده است. تاریخ این سایت پیش‌ازتاریخی به سه هزار و چهارصد تا سه هزار سال پیش از میلاد بازمی‌گردد.
سوراخ کردن مته وار و با ابزاری شبیه مته در تاریخ حدوداً ده هزار سال پیش از میلاد و در دوره میان‌سنگی امری شناخته‌شده بود که ممکن است برای از بین بردن سردرد یا عامل بیماری در سر گاو ایجادشده و یا فقط می‌تواند یک تمرین پزشکی باشد.
در سال ۱۹۷۸ میلادی در سایت پیش‌ازتاریخی Champ-Durand واقع در فرانسه، جمجمه گاوی با سوراخی بزرگ و قابل‌ملاحظه که طول آن چندین سانتیمتر بود، کشف شد. با توجه به بررسی‌های اولیه، دانشمندان تصور می‌کردند که این جمجمه توسط شاخ گاوی دیگر در یک درگیری سوراخ شده باشد.
فرناندو رامیرز رزی (Fernando Ramirez Rozzi) و آلن فریشن (Alain Froment) از دانشمندان مرکز ملی تحقیقات علمی و موزه انسان فرانسه، اخیراً به تجزیه‌وتحلیل و بررسی علمی دوباره این جمجمه پرداختند. نتایج بررسی‌های آن‌ها نشان می‌دهد که سوراخ ایجادشده در این جمجمه، به‌احتمال‌زیاد توسط انسان و با روشی شبیه روش جراحی جمجمه که به روش trepanning شناخته‌شده، سوراخ شده است. درروش trepanning جمجمه را با مته سوراخ می‌کردند.
رزی در توضیحاتش اعلام کرد: «پیش‌ازاین گروهی از دانشمندان معتقد بودند که سوراخ ایجادشده در جمجمه این گاو توسط شاخ گاوی دیگر در یک مبارزه به وجود آمده است. اما ما در بررسی‌های جدید خود، متوجه شدیم که امکان ندارد این سوراخ توسط گاو دیگری ایجادشده باشد. به نظر ما این سوراخ توسط مته و به‌وسیله انسان ایجادشده است.»
سوراخ کردن مته وار و با ابزاری شبیه مته در تاریخ حدوداً ده هزار سال پیش از میلاد و در دوره میان‌سنگی امری شناخته‌شده بود. البته باید گفت هدف یا اهداف این عمل در بین دانشمندان موردبحث قرارگرفته است. سوراخ شدن این جمجمه توسط انسان با توجه به شواهد، قطعی است و تصور می‌شود ممکن است این سوراخ برای از بین بردن سردرد یا عامل بیماری در سر گاو ایجادشده باشد. اما ما شواهد زیاد دیگری در استفاده از روش عمل جراحی سوراخ کردن مته وار در حیوانات نداریم. فقط یک جمجمه دیگری از یک گراز وحشی که در سال ۱۹۴۸ میلادی کشف‌شده، وجود دارد که به اعتقاد رزی نشانه‌های سوراخ شدن با مته را دارد. اما این جمجمه خارج از سایت باستان‌شناسی کشف‌شده است به همین دلیل هیچ‌کس تاریخ سوراخ شدن جمجمه و یا تاریخ جمجمه را نمی‌داند و متأسفانه در حال حاضر این جمجمه گم‌شده است.
یکی از دلایلی که می‌توان گفت این جمجمه توسط روش مته وار سوراخ شده و نوعی عمل جراحی بوده، این است که این سوار ایجادشده در جمجمه گاو چهارگوش بوده و زاویه دارد و نشان‌دهنده روند عمل جراحی است. اسکن جمجمه و بازسازی شکل سه‌بعدی آن، سطح صاف اطراف سوار را نشان می‌دهد و درستی ایده عمل جراحی را قوت می‌بخشد.
قابل‌توجه است که دانشمندان شواهد و مدارکی مبنی بر التیام و شفا پیدا کردن این حفره پس از عمل جراحی را پیدا نکردند که می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که گاو نجات پیدا نکرده و خیلی زود پس از عمل جراحی جان خود را ازدست‌داده است و یا حتی می‌تواند پیش از پایان کار مرده باشد. البته همه این مسائل مطرح‌شده فرضیه بوده و قطعی نیست.
برای این فرضیه‌ها دو امکان اصلی وجود دارد یکی اینکه این سوراخ و شواهد آن ممکن است نشان‌دهنده یک تمرین عمل جراحی بوده باشد و دیگری اینکه امکان دارد عملی جراحی برای سلامت و کاهش درد گاو انجام‌شده باشد که با شکست روبه‌رو شد.
رزی در توضیحاتی اعلام کرد که: «اگر این عمل (سوراخ کردن جمجمه گاو) برای مراسم مذهبی یا تشریفات خاص انجام‌گرفته باشد، ما هیچ اطلاعاتی در آن مورد، در دست نداریم.» او در ادامه اظهاراتش گفت: « آیا آن‌ها می‌دانستند که این گاو دچار یک بیماری در سرش است؟ درواقع یک انسان قادر است از درد یا مشکلاتش سخن بگوید اما یک گاو نه! بنابراین این فرضیه که عمل جراحی مذکور می‌توانسته یک تمرین پزشکی باشد، قوت می‌گیرد.»
بر اساس گفته پژوهشگران، ممکن است جمجمه‌های بیشتری وجود داشته باشد که باید کشف شوند و شواهدی از روش سوراخ کردن مته وارد را در اختیار ما قرار دهند. قابل‌توجه است که این جمجمه در بخش زباله و خارج از بخش مسکونی سایت قرار داشته است.
در حال حاضر این جمجمه نخستین و تنها مدرک ما از جراحی جمجمه حیوانات است. اینکه چرا اجداد ما این کار را کردند و اهدافشان ازآنچه بوده، نامشخص است. ما امیدواریم که آن‌ها نیت و هدف خوب و خیرخواهانه‌ای داشته‌اند باوجوداینکه عملیاتشان با شکست روبه‌رو شد.
شرح کامل این مطالعات و نتایج به‌دست‌آمده از آن در آخرین شماره مجله آنلاین گزارش‌های علمی (Scientific Reports) منتشرشده و قابل‌دسترس است.
ترجمه: فاطمه کردی
منبع: iflscience
No tags for this post.
