صدا را کم کنید!
آلودگی صوتی بر اساس محل زندگی و نوع شهر زندگی هر فردی استانداردهای معینی دارد که متاسفانه این میزان در شهرهای بزرگ ایران ۲۰ برابر حد مجاز است.رشد بی‌رویه جمعیت توام با توسعه صنعتی و تكنولوژی كلان شهرها، مشكل‌های عدیده‌ای را برای شهرنشینان به ارمغان می‌آورد كه آلودگی صوتی یكی از مهمترین این معضل ها است.
مشكل این نوع از آلودگی در اكثر كشورهای صنعتی به عنوان یكی از مهمترین موضوع های زیست‌محیطی تلقی شده و حتی در مدیریت كلان شهرسازی، معماری داخلی مراكز بهداشتی درمانی، آموزشی و تحقیقاتی، مسكونی و تجاری و همینطور طراحی ماشین آلات صنعتی مورد توجه ویژه قرار گرفته است.آمارهای جدید سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد نیمی از افراد ۱۲ تا ۳۵ ساله یا ۱.۱ میلیارد نفر با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند، سلامت خود را به خطر انداخته اند و بسیاری از آنها با ترک نکردن عادات بد استفاده از تجهیزات صوتی، شنوایی‌شان قابل بازگشت نیست.
تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد كه هیاهو و دغدغه های زندگی ماشینی، ناراحتی های جسمی و روحی شهروندان كلان شهرها را باعث می‌شود كه عوارض جسمی، روحی و روانی ناشی از سر و صدای ترافیكی در مقایسه با انواع دیگر بسیار زیانبارتر است. این مسایل باعث شده است كه جهان امروز برای مبارزه با این معضل هزینه‌های هنگفتی را صرف کند.
آلودگی صوتی چیست؟
صوت بر اثر ارتعاش مولکول‌های هوا به وجود می‌آید و امواج آن به صورت طولی در هوا منتشر می‌شود. صدای اطراف ما اگر از حد استاندارد بالاتر رود آلودگی صوتی نامیده می شود. در واقع آلودگی صوتی به صدایی که تراز خوبی نیز نداشته باشد هم اطلاق می شود. روزانه بسیاری از افراد جامعه در محیط کار و محیط اجتماعی خود آلودگی صوتی تولید می‌کنند و بیشترین میزان این آلودگی مربوط به صدای ترافیک است که وسایل نقلیه زمینی و هوایی ایجاد می‌کنند. قابل توجه است که موتور سیکلت‌ها بیشترین میزان آلودگی صوتی را در وسایل نقلیه زمینی به خود اختصاص می دهند. موضوع آلودگی صوتی یکی از مسایلی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود و تنها دلیلی این کم‌توجهی این است که باعث مرگ کسی نمی‌شود ولی عوارض روانی و جسمی زیادی را برای افراد جامعه ایجاد می‌کند.
پیامدهای آلودگی صوتی کدامند؟
به طور كلی می‌توان تاثیر آلودگی صوتی بر روی انسان را به چند قسمت زیر تقسیم‌بندی كرد:
كاهش شنوایی: كاهش شنوایی هدایتی زمانی اتفاق می‌افتد كه قسمت خارجی یا میانی گوش صدمه ببیند. كاهش شنوایی از نوع حسی در اثر آسیب دیدگی گوش داخلی (بخش حلزونی شكل) صورت می‌گیرد و كاهش شنوایی از نوع عصبی نیز در اثر صدمه دیدن نرون‌های عصبی اتفاق می‌افتد و در واقع حساسیت سلول‌های شنوایی كاهش می‌یابد كه به فركانس اصوات دریافتی بستگی دارد. اثرهای ناشی از كاهش شنوایی حسی و عصبی از نوع تغییرهای ماندگار و بازگشت ناپذیر هستند. این تغییرها ماندگار می‌توانند ناشی از قرارگیری در معرض یك صدای با تراز صوتی بسیار بلند در مدت زمان كوتاه نظیر انفجار یا تراز صوتی پائین تر با میزان مواجهه طولانی‌تر باشد0
اثر بالینی: از دیگر اثرات نامطلوب ترازهای صوتی روی انسان می‌توان به سر درد و سرگیجه، سوﺀهاضمه، یبوست، زخم معدهو روده، خارش و آلرژی پوستی، ناراحتی های عصبی، تنگی عروق، افزایش فشار خون، سكته قلبی و اختلال در روند خواب اشاره کرد. صدای مداوم باعث افزایش هورمون‌های آدرنالین و كورتیزول خون می‌شود. آدرنالین موجب افزایش ضربان قلب و هورمون كورتیزول موجب افزایش استرس و اضطراب در فرد می‌شود. در سر و صدای زیاد و شدید، فشار خون به ویژه فشار داخل جمجمه بالا رفته، ترشحات بزاق كم شده و دهان خشك می‌شود. در ضمن حركات دودی شكل روده دچار ركود می‌شود. قرار گرفتن در معرض اصوات با شدت بالا (مانند موتور جت) حالت هایی مانند تهوع، سرگیجه، خستگی و اغتشاشات روحی و روانی، تحریكات پوستی، انتقال لرزش پوست به عضلات و مفاصل ایجاد می شود.
تاثیر بر خواب: خواب دارای تغییرهای دوره ای مشخص بوده كه پس از شروع عمق آن به طور طبیعی در طول شب 4 الی 5 مرتبه دچار افزایش یا كاهش می شود. با توجه به چنین الگویی، خواب به پنج مرحله تقسیم می شود، كه اصطلاحا به مراحل صفر تا چهار معروف است. مرحله صفر مرحله بیداری و مرحله چهار عمیق ترین قسمت خواب است كه به مرحله rem یا مرحله رویا خواب موسوم است. این مرحله برای آرامش روحی و تمدد اعصاب بسیار حیاتی و مبرم است. در راستای جلوگیری از بروز اثر منفی روی مرحله رویا -خواب- در فضاهای داخلی نباید تراز صدا بالا باشد.
اثر روحی و روانی: یكی از بزرگترین عوامل ایجاد كننده اضطراب در افراد سر و صدا است. مواجهه زیاد با تراز صدای بالا در صنعت، ایجاد عصبانیت و تحریك در عكس العمل فرد می شود. اعتقاد بر این است كه سرو صدا یكی از عوامل مستقیم بیماری‌های روحی است و نیز ممكن است سرعت یا شدت پیشرفت یك ناهنجاری روحی را بیشتر كند. شواهدی كه دال بر ارتباط سر وصدا با بیماری‌های روحی باشد بسیار كم است و بیشتر بر اساس اثرات كلینیكی و بالینی سنجیده می‌شود، علیرغم وجود شواهد ضعیف، این شواهد دلالت بر وجود اثرات منفی سر و صدای محیط بر سلامت روحی افراد دارد.
سقط جنین: همچنین سر و صدا می‌تواند یكی از عوامل سقط جنین باشد. سر و صدا باعث استرس مادران می‌شود، این استرس رگ‌های رحم را كه مسئول تهیه مواد غذایی و اكسیژن به جنین هستند، منقبض می‌کند، لذا نوزادان اغلب با كاهش وزن به دنیا می‌آیند.
کاهش تمرکز و ارتباطات انسانی: تداخل صدا با مكالمه ها منجر به درصد گسترده‌ای از ناتوانی‌های انسان مانند كاهش تمركز، كاهش دقت، كاهش اعتماد به نفس، عصبانیت، پایین آمدن قدرت ادراك، مشكل هایی درباره ارتباطات انسانی می‌شود.
اثر سر و صدا بر روی گیاهان و حیوان‌ها: سر و صدا رشد گیاهان را بطور قابل ملاحظه‌ای كاهش می‌دهد و همچنین رشد گیاهان گلخانه‌ای تحت تاثیر صدای موسیقی افزایش می‌یابد. در حیوان ها سر و صدا سبب مهاجرت بی‌موقع حیات وحش و پرندگان، خونریزی های گوش، سقط جنین، بی‌اشتهایی، كاهش شیر در حیوانات شیرده و كوتاه شدن طول عمر آنها می‌شود.
آلودگی صوتی در کدام کشورهای اروپایی معضل است؟
بدون هیچ شگفتی، آمار نشان می دهد ۲۳.۳ درصد از جمعیت در شهرهای اروپایی از این ناهنجاری ها گله مند هستند. در حالی که در مناطق روستایی این عدد به ۱۰.۴ درصد می رسد.
دلیل دیگری که باعث افزایش ناهنجاری های صوتی در محیط مسکونی می شود بی‌تردید تمرکز تعداد آپارتمان در یک ساختمان و نحوه ساخت بناهای شهر و عایق بندی آنهاست. بیشترین شاکیان اروپایی از این ناهنجاری ها را افراد مجرد با ۲۰.۸ درصد تشکیل می دهند. پس از آنها نوبت به زوج های بدون فرزند می رسد و بعد هم خانواده‌های پرجمعیت قرار می گیرند.
همچنین نتایج یکی از تحقیق ها نشان داده است که سال ۲۰۱۷ میلادی ۱۸ درصد از ساکنان اتحادیه اروپا در پی ناهنجاری‌های صوتی همسایه یا خیابان آزار و اذیت شده اند.
کشور مالت با ۲۶.۲ درصد جمعیت شاکی از ناهنجاری های صوتی، بالاترین آمار در این زمینه را داشته است. پس از مالت دو کشور مهم اروپایی، آلمان با ۲۵.۱ درصد و هلند با ۲۴.۹ درصد قرار می گیرند. در این میان ایرلند با ۷.۹ درصد رکورد کشوری با کمترین درصد ناهنجاری های صوتی از سوی همسایه و خیابان را دارد.
این موضوع می تواند به نسبت جمعیت با مساحت کشور رابطه مستقیم داشته باشد. مثلا در جمهوری ایرلند تمرکز جمعیتی در یک شهر خاص نیست و بدلیل گسترش جمعیت در سراسر کشور آزار و اذیت‌های کمتری از سوی شهروندان گزارش شده است. جزیره مالت برخلاف ایرلند ۱۲۶۰ کیلومتر مربع بدون سکنه دارد و تمرکز جمعیت در پایتخت این کشور است.
میزان آلودگی صوتی ایران چقدر است؟
این اصوات بر اساس محل زندگی هر فرد و نوع شهری که در آن است دارای استانداردهای معینی است که در شهرهای بزرگ ایران این میزان ۲۰ برابر حد مجاز است. هم اکنون حدود ۲۴ درصد از مردم در جامعه ما از مشکل های روانی که نیاز به درمان دارد، رنج می برند و باید توجه داشت که آلودگی صوتی عوارضی همچون سقط جنین، افزایش فشار خون، سکته قلبی، افت شنوایی و کاهش راندمان کار را به همراه دارد.
اهمیت این موضوع باعث شد در شورای شهر مصوبه‌ای مطرح و طرح جامع آلودگی صوتی به تصویب برسد و در شهرهای بزرگ کشور اجرایی شود. مهمترین بخش‌های این طرح شامل کاهش صدای موتور در معاینه فنی خودروها و وسایل نقلیه سنگین و توجه به استانداردها در ساختمان‌سازی است.
استانداردهای آلودگی صوتی کدام است؟
در فاصله بین یك تا دو دهه اخیر، در اكثریت كشورهای جهان توجه خاصی نسبت به مساله صدا و آلودگی ناشی از آن به وجود آمده كه منجر به تدوین آیین نامه‌ها و اجراء قوانین خاص مبارزه با آلودگی صوتی در آن كشورها شده است. در كشور ما نیز اقدام هایی در خصوص مبارزه با این آلاینده زیست محیطی آغاز شده كه برای دستیابی به شرایط بهینه و بمنظور بررسی و برآورد تاثیرات صدا، لازم است دو نوع استاندارد در ایران تعیین شود:
1. ambient or environment standards: این استاندارد حد آستانه مجازی را برای محیط‌های مختلف شهری تعیین می‌نماید. در صورتیكه هر فردی به عنوان عابر یا ساكن در یك منطقه مسكونی یا به عنوان شاغل در یك منطقه تجاری یا صنعتی تحت آستانه‌های مجاز زیست‌محیطی قرار داشته باشد، دچار عوارض سوء صدا نخواهد شد.
2. emission standards: با استفاده از این استاندارد، میزان ترازهای خروجی منابع ایجاد كننده صدا قابل مقایسه و ارزشیابی است. استانداردهای زیست‌محیطی لازم است به منظور آسایش و آرامش انسان تعیین شود. لذا شفاف کردن و تعیین دقیق این استانداردها به نوع رفتار، فرهنگ، آداب و رسوم و بالاخره به ساختار فیزیكی شهرها بستگی خواهد داشت، به همین دلیل در تعیین این نوع استانداردها در كشورهای مختلف تفاوت‌هایی دیده شده است.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.
