خطر فوران آتشفشان دماوند جدی است

تیمی از دانشمندان زمین‌شناس اعلام کردند که جهان باید خود را برای دور جدید فعالیت‌های آتشفشانی آماده کند. در سال‌های اخیر شاهد موارد متعددی از سوانح و بلایای طبیعی بودیم که از آن جمله می‌توان به سونامی سال ۲۰۰۴ در اقیانوس هند و زمین‌لرزه توهوکو ژاپن در سال ۲۰۱۱ اشاره کرد که هرکدام نشانه‌ای از آغاز دور جدید بلایای طبیعی است.

پژوهشگران در این مطالعات فهرستی از آتشفشان‌هایی که خطر بالای فعال شدن با مقیاس بالای VEI-7  رادارند تهیه‌کرده و نسبت به آماده شدن برای مواجهه با فعالیت آن‌ها هشدار دادند. در صدر این فهرست، آتشفشان‌های تائوپو (Taupo) در نیوزلند و قله دماوند در ایران قرارگرفته‌اند.

در این میان موضوع قابل‌توجه این است که جامعه انسانی از سال ۱۸۱۵ میلادی به بعد با آتش‌فشانی جدی در کره زمین روبه‌رو نبوده و آخرین آتش‌فشان گسترده در این سال و در منطقه تامبورا (Tambora) از کشور اندونزی رخ داد که منجر به مرگ ده‌ها هزار نفر در این کشور شده و تأثیرات آب و هوایی آن نیز در قاره اروپا و آمریکای شمالی سبب شد تا آن سال سالی بدون تابستان لقب بگیرد.بر اساس مقیاس جهانی موسوم به انفجارهای آتشفشانی (Volcanic Explosivity Index) که به‌طور مخفف (VEI)  نامیده می‌شود، در حال حاضر انفجارها و شرایط جهانی در مقیاس درجه ۷ قرار دارد که می‌تواند به درجه ۸ نیز رسیده و شرایط حادتری ایجاد کند.

کریس نیوهال (Chris Newhall) متخصص مطالعات آتشفشانی در مرکز (Mirisbiris Garden and Nature Center) واقع در سانتو دومینیگوی فیلیپین در این رابطه اعلام کرد: «دور بعدی انفجارهای آتشفشانی با مقیاس بیشتر از VEI-7  درراه است و می‌تواند در طول عمر ما رخ‌داده و یا طی چند سده آینده به وقوع بپیوندد. باید در نظر داشت که اکنون زمان مناسبی برای مطالعه و بحث در این رابطه است بنابراین دانشمندان، پژوهشگران و دولت‌ها باید به‌طور رسمی نقشه‌های خود را در این زمینه آماده کنند تا در شرایط بحرانی دچار مشکل نشوند.»

کریس نیوهال سرپرست گروه تحقیقاتی ویژه‌ای است که نتایج مطالعات آن‌ها طی هفته گذشته در ژورنال تخصصی Geosphere منتشرشده و در آن به بررسی عواقب بالقوه دور جدید فوران‌های آتشفشانی در مقیاس VEI-7 پرداخته‌شده است.

استفن سلف (Stephen Self) متخصص مطالعات آتشفشانی از دانشگاه کالیفرنیا – برکلی به همراه آلن روبوک (Alan Robock) متخصص علوم آب و هوایی در دانشگاه روتگرس نیوجرسی، دیگر اعضای این گروه تحقیقاتی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها در مطالعات خود به بررسی فعالیت آتشفشانی کوهستان سنت هلن در واشنگتن پرداختند که در سال ۱۹۸۰ میلادی فعال‌شده و دارای مقیاس VEI-5 است . آتشفشان کوهستان پیناتوبو (Mount Pinatubo) واقع در کشور فیلیپین نیز که در سال ۱۹۹۱ با مقیاس VEI-6 فعال‌شده بود نیز توسط این گروه تحقیقاتی موردمطالعه قرار گرفت.

این آتشفشان‌ها موجب مرگ صدها نفر شده و شرایط بحرانی را در مناطق اطراف به وجود آورد. در پی فوران آتشفشان کوهستان پیناتوبو مقدار زیادی دی‌اکسید گوگرد وارد جو و لایه استراتوسفر  شد که البته باید در نظر داشت قدرت این آتشفشان در مقیاس ۶ بوده و فوران‌های آتشفشانی با مقیاس ۷ کاملاً متفاوت هستند. گفتنی است خروج این مواد از آتش‌فشان‌ها و ورود آن‌ها به اتمسفر زمین می‌تواند موجب کاهش دمای هوا شده و از تابش خورشید به سطح زمین جلوگیری کند برای نمونه در سال ۱۲۵۷ میلادی یک فوران آتشفشانی در اندونزی سبب شد تا دمای کره زمین به حد زیادی کاهش‌یافته و این شرایط برای بیش از یک قرن ادامه پیدا کرد. پژوهشگران از این دوران با عنوان عصر یخبندان کوچک یاد می‌کنند.

آلن روبوک در این رابطه اعلام کرد: «این موارد برای سیاره ما بسیار مهم و حیاتی هستند و با وقوع آن‌ها ما در محیطی کاملاً متفاوت قرار خواهیم گرفت.» به باور دانشمندان، امروزه مواردی مانند بهداشت و مراقبت‌های پزشکی، سیستم‌های اقتصادی و مالی و سایر جنبه‌های زندگی مدرن انسان مانند چند دهه قبل نبوده و اموری بین‌المللی محسوب می‌شوند. فوران آتشفشان در یک نقطه از کره زمین نیز همین حالت را دارد و برای نمونه ۸ سال پیش یک فوران آتشفشانی در مقیاس VEI 3 در کشور ایسلند کل قاره اروپا را تحت تأثیر قرار داده و پروازهای این قاره را لغو و حدود ۵ میلیارد دلار خسارت به بار آورد.

به اعتقاد اعضای این گروه تحقیقاتی، دانشمندان باید خود را برای مطالعات جدیدی درباره آتشفشان‌هایی با مقیاس VEI-7 و شناخت تأثیرات بالقوه این رویدادها بر کره زمین آماده کرده و مواردی از قبیل  چگونگی تغییر رطوبت جو و خاکستر آتشفشانی می‌تواند با سیگنال‌های سیستم موقعیت‌یابی جهانی تداخل ایجاد کند.

پژوهشگران در این مطالعات فهرستی از آتشفشان‌هایی که خطر بالای فعال شدن با مقیاس بالای VEI-7  رادارند تهیه‌کرده و نسبت به آماده شدن برای مواجهه با فعالیت آن‌ها هشدار دادند. در صدر این فهرست، آتشفشان‌های تائوپو (Taupo) در نیوزلند و قله دماوند در ایران قرارگرفته‌اند.

جانی کریپنر (Janine Krippner) متخصص مطالعات آتشفشانی از دانشگاه آتن در ویرجینیای غربی در این رابطه می‌گوید: « به باور دانشمندان، آماده شدن برای مواجهه با این فوران‌های شدید و خطرناک که به‌ندرت اتفاقمی افتند، بسیار مهم‌تر از آمادگی برای مقابله با فوران آتشفشان‌های کوچک‌تر است.»

 ترجمه: احسان محمدحسینی

منبع: nature.com

No tags for this post.