وقتی مرجان‌ها می‌میرند
دیواره بزرگ مرجانی در استرالیا بزرگترین تجمع آبسنگ‌های مرجانی است که این آبسنگ‌های مرجانی حاصل همزیستی دو نوع موجود زنده در آب اقیانوس‌ها هستند که در شرایط خاصی در طول زمان بسیار زیاد پدید می‌آیند. آبسنگ‌های مرجانی که یکی از بزرگترین و پویاترین اکوسیستم‌های زنده آبی را تشکیل می‌دهند، با انجام عمل فتوسنتز می‌توانند مقدار زیادی از اکسیژن آب را تامین کنند.
در استرالیا اهمیت این آبسنگ‌ها به ایجاد جاذبه گردشگری و همچنین نقش اکوسیستمی آنها برمی‌گردد که البته اهمیت اکوسیستمی آنها به مراتب بیشتر از جاذبه گردشگری است. این صخره‌ها معمولاً در آب‌های بسیار کم‌عمق پدید می‌آیند و در استرالیا نیز در عمق کم آب دیواره مشهور مرجانی را تشکیل داده‌اند.
اهمیت اکوسیستمی این صخره‌های مرجانی از این جهت است که به دلیل محیط غنی و سرشار از اکسیژنی که دارند، خانه انواع و اقسام موجودات آبزی در ابعاد و اندازه‌های مختلف به حساب می‌آیند. پلانکتون‌ها و ریزپلانکتون‌های مغذی، انواع ماهی‌ها و گیاهان در پناه این آبسنگ‌های مرجانی زندگی می‌کنند و به همین دلیل است که از بین رفتن این آبسنگ‌ها می‌تواند زندگی بسیاری از گونه‌های اقیانوسی و دریایی را در معرض خطر قرار دهد.
صخره‌های مرجانی چگونه نابود می‌شوند؟
سفید شدن آبسنگ‌های مرجانی به سه دلیل اتفاق می‌افتد؛ اولین و مهم‌ترین دلیل آن، گرم شدن بیش از اندازه آب‌های جهان است. همان‌طور که بر اثر پدیده گرمایش جهانی دمای سطح خشکی افزایش پیدا کرده است، دمای اقیانوس‌ها هم به دلیل ظرفیت بالایی که آب برای جذب حرارت دارد، افزایش یافته است. این اتفاق به‌ویژه درخصوص آب‌های سطحی و کم‌عمق بیشتر مشهود است.
دلیل دیگر سفید شدن آبسنگ‌های مرجانی هم جذب بیش از اندازه دی‌اکسیدکربن در آب دریاها است که باعث اسیدی شدن آب اقیانوس‌ها شده است. و دلیل سوم هم پراکنده شدن انواع و اقسام آلاینده‌ها است، چراکه این آبسنگ‌های مرجانی حساسیت بسیار زیادی نسبت به آلودگی دارند و درنتیجه برخورد با آلاینده‌ها به شدت در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند.
درحقیقت این سه عامل دست به دست هم داده‌اند و باعث شده‌اند که حیات صخره‌های مرجانی در جهان و به‌ویژه در نزدیکی استرالیا به شدت به خطر بیافتند و سفید شوند. سفید شدن صخره‌های مرجانی درواقع به معنای مرگ تمام موجوداتی است که در کنار آنها زندگی می‌کنند و نقش مهمی در چرخه این اکوسیستم آبی ایفا می‌کنند.
صخره های مرجانی در سراسر جهان در وضعيت نامناسبي بوده و 85 درصد از آنها از بين رفته اند. اما مطالعات نشان میدهد اين وضعيت در استراليا وخيم تر بوده و تنها کمتر از يک درصد از زيست بوم هاي صدف هاي خوراکي و 10 درصد از زيست بوم هاي صدف هاي صخره اي در اين کشور باقي مانده است.
ضربه هنگفت مرگ مرجان‌ها بر اقتصاد
تخمین زده می‌شود که با از بین رفتن اکوسیستم‌های آبی، ضرر بسیار هنگفتی، در ابعاد چندین هزار میلیارد دلار، به اقتصاد کشورهای جهان وارد می‌شود. چراکه صنعت ماهیگیری و درواقع کل صنایع مبتنی بر حیات اقیانوسی به خطر می‌افتد.
در استرالیا دانشمندان به دنبال راه‌هایی برای حل این معضل هستند. یکی از این راه‌ها دستکاری ژنتیکی مجموعه آبی و موجودات تک‌سلولی‌ای است که بخش زنده این صخره‌های مرجانی را تشکیل می‌دهند، به‌نحوی که بتوانند در مقابل اسیدی شدن و آلودگی‌ها و گرم شدن آب از خود مقاومت نشان دهند. در برخی از این تحقیقات نیز نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای گرفته شده است و خزه‌ها و گلسنگ‌هایی که پرورش داده شده‌اند مقاومت بالایی نسبت به پدیده‌های مخرب از خود نشان داده‌اند.
اما باید دانست که اجرایی شدن این کار و نتیجه‌گیری قطعی، نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفتی است که به همین دلیل مجموعه‌های خصوصی نمی‌توانند به تنهایی از پس آن برآیند و نیاز به ورود دولت‌ها در این حوزه است.
آبسنگ‌های مرجانی خلیج‌فارس در کام مرگ
در مورد خلیج فارس هم باید گفت که گرم شدن آب و همچنین آلودگی‌های نفتی باعث مرگ بخش عمده‌ای از صخره‌های مرجانی این ناحیه شده‌اند.
پروین فرشچی، معاون دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، دو سال پیش اعلام کرد که دمای سطح آب خلیج فارس دو درجه افزایش پیدا کرده و شوری آن نیز دو برابر شده است و همچنین میزان آلایندگی آب بسیار بالا رفته است.
مجموعه این عوامل، تاثیر مخرب خود را روی صخره‌های مرجانی که عناصر بسیار حساسی از اکوسیستم آبی هستند گذاشته و با از دست رفتن این اکوسیستم‌ها، لطمه جبران‌ناپذیری به صنعت ماهیگیری در منطقه خلیج فارس وارد می‌شود و بخش مهمی از تنوع زیستی این منطقه از بین خواهد رفت. به همین دلیل ضروری است که در این خصوص اقداماتی انجام گیرد. در ایران موسسه تحقیقاتی خلیج فارس مرتبط با سازمان شیلات و دیگر سازمان‌های مرتبط دست به انجام یک پروژه تحقیقاتی در این زمینه زده‌اند، اما همانند بسیاری دیگر از کشورهای دنیا به دلیل کمبود بودجه هنوز نتوانسته‌اند آن را به سرانجام برسانند. با این وجود درک این نکته بسیار مهم است که از بین رفتن صخره‌های مرجانی می‌تواند باعث ایجاد لطمات اقتصادی بسیار هنگفتی شود.
گزارش: بهاره صفوی
No tags for this post.
