دانش جراحی قلب چگونه متحول شد؟

امروزه جراحی قلب و علم آناتومی و شناخت اعضای بدن بسیار پیشرفت کرده است و در عصر جراحی قلب باز، ایجاد انشعاب جدید برای رگهای مسدود شده (bypasses) و طراحی دریچه های قلبی شاید باور این موضوع دشوار باشد که در روزگاری نه چندان دور، حتی نحوه ضربان قلب برای پزشکان شناخته شده نبود.

یکی از جالب توجه ترین جراحان تاریخ ساز در زمینه جراحی قلب، دوایت هارکن  جراح ارتش ایالات متحده امریکا در طول جنگ جهانی دوم بود که در سال 1945 میلادی در سنگری فلزی و کوچک در بریتانیا، بقایای ترکش و گلوله را از قلب 134 سرباز خارج کرده و حتی یک مورد شکست و مرگ و میر نیز در کارنامه وی ثبت نشده است.

از سوی دیگر به دلیل حساس بودن قلب و حیاتی بودن این عضو مهم بدن، تا قرن بیستم میلادی نیز این موضوع ادامه داشته و جراحی قلب چند دهه پس از آغاز قرن بیستم و با کمک پزشکان جراح و پیشگام در این زمینه که در تخصص خود خلاق بودند، رواج پیدا کرد.

به تازگی توماس موریس (Thomas Morris) خبرنگار بازنشسته مشهور، گزارشی از یازده جراحی پیشرو در زمینه قلب تهیه کرده است که نقش مهمی در تاریخ این شاخه از علم پزشکی و پیشرفت آن دارد.

وی در این گزارش به معرفی یازده عمل جراحی تاریخ ساز که در زمان خود کاری بسیار دشوار و حتی غیر ممکن محسوب می شدند، پرداخته و  سرگذشت جراحان شجاعی که این اقدامات را انجام دادند، شرح می دهد. بر این اساس یکی از جالب توجه ترین جراحان تاریخ ساز در زمینه جراحی قلب، دوایت هارکن (Dwight Harken) جراح ارتش ایالات متحده امریکا در طول جنگ جهانی دوم بود که در سال 1945 میلادی در سنگری فلزی و کوچک در بریتانیا، بقایای ترکش و گلوله را از قلب 134 سرباز خارج کرده و حتی یک مورد شکست و مرگ و میر نیز در کارنامه وی ثبت نشده است.

از جمله دیگر موارد جراحی قلب که در قرن بیستم میلادی تاریخ ساز شده و مسیر را برای پیشرفت های امروزی جراحان این حوزه باز کرد، می توان به رون المکویست (Rune Elmqvist) جراح سوئدی اشاره کرد که در سال 1958  در بیمارستانی واقع در این کشور، نخستین دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب را به کار برده و جان بیمار را نجات داد.

در آفریقای جنوبی نیز جراحی به نام کریستیان بارنارد (Christiaan Barnard) توانست به طور موفقیت امیز نخستین عمل جراحی پیوند قلب را انجام دهد. به همین دلیل توماس موریس در گزارش خود از این جراحان قهرمان با عنوان مردان غیر ممکن (impossible men) یا مردان غیر منتظره یاد کرده است. البته باید به این مساله هم اشاره کرد که به این دلیل از واژه مردان در این زمینه استفاده شده است که تا اواخر قرن بیستم میلادی، زنان از ورود به حوزه جراحی قلب محروم بوده و نقشی در این زمینه نداشتند.

به باور این خبرنگار مشهور، بدون تلاش های این جراحان، بشر هنوز قادر به شناخت و معالجه بسیاری از بیماری های قلبی نشده و هنوز محدودیت های فراوانی در این حوزه وجود داشت.

موریس در گزارش خود به نقش مهم دیگر افراد مشارکت کننده در این زمینه اشاره کرده و می نویسد: «ما نباید نقش بیماران، پرستاران و پژوهشگرانی که امکان عملی شدن این جراحی های پیشگام را فراهم کردند، فراموش کنیم.»

ترجمه: احسان محمدحسینی

منبع: washingtonpost

No tags for this post.