نشست معرفی پایگاه علمی جهاد دانشگاهی

دکتر فاطمه عظیم زاده، سرپرست مرکز علمی جهاد دانشگاهی در نشست تخصصی آشنایی با پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، روش های جستجوی مقالات در بانک های اطلاعاتی با محوریت SID را تشریح کرد.

به گفته عظیم زاده، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) یکی از قدیمی ترین و غنی ترین پایگاه های اطلاعاتی است که در اختیار پژوهشگران قرار دارد.

چرا باید جستجو کنیم؟

عظیم زاده در پاسخ به این سوال گفت: برای ورود به هر فعالیت، نیاز به بررسی سابقه آن حوزه داریم. تا قبل از اینترنت، این اتفاق به صورت فیزیکی و در کتابخانه ها صورت می گرفت، ولی با آمدن اینترنت و بوجود آمدن بانک های اطلاعاتی، دسترسی به مقالات و پژوهش ها راحت تر و این کار با سرعت بیشتری صورت گرفت.

وی در خصوص پیشینه فعالیت این پایگاه افزود: پایگاه اطلاعاتی سازمان جهاد دانشگاهی از سال ۷۹ آغاز به کار کرده و سال ۸۳ این اطلاعات در اختیار مردم قرار داده شد.

سرپرست مرکز علمی جهاد دانشگاهی در خصوص جایگاه جستجو در تهیه مقالات و پژوهش های علمی عنوان کرد: ما قبل از آغاز هر فعالیت،  نیاز به بررسی ادبیات موضوع داریم؛ گام بعدی برای یک پژوهش، مطالعه روش هایی است که در فعالیت های مشابه به کار گرفته شده اند؛ در پایان نیز باید جمع بندی پروژه صورت بگیرد؛ می بینیم که در تمامی حالات ذکر شده، پژوهشگر نیاز به دسترسی به منابع دارد و باید به صورت مداوم و به آن ها رجوع کند.

کجا جستجو کنیم؟

عظیم زاده گفت: در پاسخ این سوال، با دو گروه مراجع داخلی و مراجع خارجی مواجه می شویم. منابع خارجی به دو گروه جامع و تخصصی تقسیم می شوند؛ مراجع جامع، مراجعی هستند که برای دسترسی به آنها نیاز به ثبت نام و عضویت در سایت نیست؛ ولی مراجع تخصصی، مراجعی هستند که برای دسترسی به آنها باید از طریق دانشگاه ها یا مراکز معتبر علمی و پژوهشی ثبت نام کرده و عضو شد که بعد از تحریم ها، مشکلاتی برای دسترسی پژوهشگران ایرانی که در داخل کشور بودند، به این منابع به وجود آمد. با تدابیری که دانشگاه ها اندیشیدند، دسترسی به اطلاعات از طریق دانشگاه، آزاد شد و افراد توانستند از طریق دانشگاه، به این مقالات و پژوهش ها دسترسی پیدا کنند.

وی افزود: مقالاتی که در بانک های اطلاعاتی مانند google scholar قرار می گیرند، باید تایید شده مراجع بزرگ باشند تا پژوهشگر با اطمینان خاطر بیشتری برای تامین منابع تحقیق خود به سراغ این جستجوگرها برود. از دیگر منابع تخصصی برای جستجوی مقالات علمی و پژوهشی می توان به Academic Search و ScienceDirect اشاره کرد.

نشست تخصصی معرفی پایگاه علمی جهاد دانشگاهی (SID)

عظیم زاده در خصوص معرفی منابع داخلی برای جستجوی مقالات بیان کرد: از منابع اصلی داخلی می توان به ایرانداک، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ICS) و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) اشاره کرد که در این میان، SID راحت تر بوده و به صورت رایگان و آزاد، مطالب را در اختیار کاربران قرار می دهد.

وی گفت: رویکرد SID به نحوی است که علاوه بر نمایه سازی منابع علمی، کیفیت سنجی این مطالب را نیز در دستور کار خود دارد. این پایگاه، این امکان را به کاربر می دهد که منابع فارسی و لاتین را مطالعه و آنها را ترجمه کند؛ مقالات داخلی را همراه با نتیجه گیری مطالعه کند؛ همچنین  اثر علمی خود را با سایر آثار علمی مشابه، مقایسه کند تا سطح علمی اثر خود را نیز ارتقاء ببخشد. در این پایگاه بیش از ۱۸۰۰ عنوان نشریه، ۱۱۰۰۰۰ عنوان مقاله و ۱۰۰۰۰ طرح پژوهشی وجود دارد.

عظیم زاده همچنین عنوان کرد: شاید تعداد اندکی از مقالات به صورت کامل منتشر نشده باشند. این مقالات از نشریات مختلف دریافت می شوند و گاهی اوقات یک نشریه، اجازه انتشار کامل مقاله را نداده است.

در ادامه سرویس گزارش های استنادی نشریات (JCR) که از سرویس های علمی مرتبط با پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی است، معرفی شد. 

عظیم زاده گفت: با توجه به اهمیت ارزیابی علمی تولیدات و دستاوردهای علمی پژوهشی کشور، مرکز اطلاعات علمی با اتکا بر بانک نشریات جامع و روزآمد خود نسبت به ارزیابی و استخراج گزارش های استنادی نشریات اقدام نموده است. از ویژگی های منتخب این سرویس می توان به بررسی وضعیت استنادی شاخص های یک نشریه در سال مورد نظر، امکان شناسایی مقالات پر استناد در یک بازه زمانی و امکان ارائه خدمات و گزارش های ویژه به ماجع علمی اشاره کرد.

بانک نشریات لاتین از دیگر بخش های پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) است. به گفته عظیم زاده، در این سرویس، امکان جستجوی مقالات به صورت لاتین، مطالعه و همچنین ترجمه مقالات وجود دارد.

گزارش: امیرمحمد غفاری