زمین‌های شور هم حاصلخیز می‌شوند
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد استفاده از گیاهانی که ضمن تأمین غذا و جلوگیری از گسترش بیابان، شوری خاک را نیز کاهش می‌دهند، به عنوان یک راه حل اقتصادی حائز اهمیت است. یکی از این گیاهان مهم در این زمینه که در جهان مورد توجه قرار گرفته، گیاه «سالیکورنیا» است.
کویت کشوری است که در منطقه به‌صورت عملی این گیاه را برای رفع محدودیت‌ها و مشکلات کشاورزی خود به کار گرفته است.
در یک پروژه تحقیقاتی مشترک که با همکاری دانشگاه آریزونا در آمریکا و مؤسسه تحقیقات علمی در زمینه گیاهان شورپسند انجام شده است، امکان کشت گیاه سالیکورنیا در زمین‌های شنی و فاقد حاصلخیزی کویت مورد بررسی قرار گرفته است.
طبق نتایج این تحقیقات، مشخص شد که گیاه سالیکورنیا می‌تواند با استفاده از آب‌شور دریا در این اراضی به رشد خود ادامه دهد و تا 25 درصد جایگزین یونجه در کویت شود. همچنین این گیاه می‌تواند بیش از 25 درصد در برنامه غذایی گوسفندان وجود داشته باشد و نیازهای پروتئینی این دام سبک را تا حد قابل‌توجهی برطرف کند.
با انجام این تحقیقات و کسب نتایج مطلوب و امیدوارکنندۀ آن، استفاده از فرصت تولید گیاه سالیکورنیا به‌منظور تأمین علوفه دام، تنها به کشور کویت خلاصه نمی‌شود. مرکز بین‌المللی کشاورزی در شرایط شوری (The International Centre for Bio saline Agriculture) در شهر دبی امارت نیز اعلام کرده است که تمایل دارد این گیاه را پرورش دهد.
دکتر شعیب اسماعیل یکی از متخصصان محصولات شورپسند در این مرکز است که محوریت این طرح را برعهده دارد، او در این باره می‌گوید: «ما 12 رقم مختلف از گیاه سالیکورنیا را از آمریکا و نقاط مختلف جهان جمع‌آوری کرده‌ایم و آن‌ها را با آب شور زیرزمینی و آب دریا آبیاری کرده‌ایم. سالیکورنیا صرفاً برای بذر آن تولید نمی‌شود، بلکه این گیاه در اروپا به‌عنوان سبزی خوراکی خواهان زیادی دارد. این گیاه می‌تواند از این نظر جالب توجه باشد که برخی از گونه‌های این گیاه می‌توانند دوره رشد خود را طولانی کرده و به جای تولید بذر به عنوان سبزی خوراکی استفاده شوند.»
به گفته بعضی از دانشمندان، گیاه سالیکورنیا می‌تواند در آینده به یکی از محصولات خوراکی تبدیل شود. این گیاه شبیه رازیانه آبی بوده و طرفداران زیادی دارد و احتمالاً می‌تواند به عنوان خوراکی برای دام و انسان مورد استفاده قرار گیرد.
دکتر اسماهان الوفی، مدیر مرکز تحقیقات شوری معتقد است: «گیاه سالیکورنیا درصد بالایی روغن دارد ولی تا به حال هیچ کس به پرورش آن روی نیاورده است. قرار است برای پرورش این گیاه در ناحیه بزرگ‌تر و نزدیک به ساحل به نام ام‌القوین در امارات متحده عربی به آزمایشات در مقیاس وسیع‌تر ادامه دهیم. در این طرح، وزارت آب و محیط زیست امارات نیز حضور خواهند یافت.»
گیاه سالیکورنیا
بر اساس نتایج تحقیقات انجام‌شده توسط مؤسسه تحقیقات خاک و آب ایران، از مجموع 6.8 میلیون هکتار از اراضی کشور که به درجات مختلفی از شوری مبتلا هستند، حدود 4.3 میلیون هکتار به‌جز مشکل شوری هیچ محدودیت دیگری ندارند. بنابراین برای اصلاح این وسعت از اراضی شور الزاماً نیاز به استفاده از آب در حجم بالا نیست و می‌توان با کمک‌گرفتن از همین گیاهان بومی شورپسند، این محدودیت را در کشاورزی کشور برطرف کرد.
«سالیکورنیا» گیاهی شورزی، آبدار و یک‌ساله از خانواده اسفناجیان است. رویشگاه طبیعی این گیاه نمک زارها، سواحل دریا، باتلاق‌ها و مرداب‌های شور اروپا، جنوب آسیا، شمال آمریکا و جنوب آفریقا است. این گیاه با نام‌های تجاری (Sea Beans) یا لوبیای دریایی، (Glasswort، Pickleweed) یا علف هرز ترشی (Marsh Samphire) و یا رازیانه آبی مرداب در دنیا شناخته می‌شود. ارتفاع این گیاه کمتر از ۳۰ سانتیمتر است. ساقه‌هایش بند بند و آبدار و برگ‌هایش کوچک و به شکل فلس‌های تحلیل‌رفته است به نحوی که در نگاه نخست گیاه بدون برگ به نظر می‌رسد. گرده‌افشانی این گیاه توسط باد انجام می‌شود. میوه‌هایش کوچک و آبدار و به‌شکل یک بذر منفرد است که همراه با کامل شدن مراحل رشد میوه، گیاه از سبز به قرمز تغیر رنگ می‌دهد.
این گیاه در گرمای جهنمی و خاک رقت انگیز، با مقداری بیشتر از آبیاری معمولی آن هم با آب شور دریا رشد و نمو می‌کند. این گیاه همچنین برای بیابان‌زدایی بسیار کارآیی دارد.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.
