درمان بیماری های کبد با ژنوم سلولی

اگرچه ممکن است درمانی قطعی و موثر برای سرطان کبد و کبد چرب وجود ندارد اما پژوهشگران در مطالعات خود دریافته اند که شناخت هدف درست و روش درمان دقیق برای مواجه شدن با این بیماری می تواند منجر به ارائه و ساخت داروهایی بهتر و روش درمانی موثر تری شود.

منابع اطلاعاتی موجود  در پروژه اطلس پروتئین انسانی به پژوهشگران در تجزیه و تحلیل بالینی داده های به دست آمده از بیماران دارای عوارض کبدی کمک کرده و منجر به شناسائی داروهای هدف خاصی شده است که می تواند در درمان بیماری های مختلف کبدی استفاده شود.

در مطالعات جدید تیمی از پژوهشگران موفق به شناسائی تعدادی داروهای هدف شده اند که می توان با کمک آن ها استراتژی درمانی موثر و کاربردی را با حداقل تاثیرات جانبی ارائه کرد. در این مطالعات دانشمندان شبکه های زیستی تولید شده برای چهل و شش بافت انسانی اصلی را شناسائی و با هدف قرار دادن ژن های خاص کبد مورد استفاده قرار دادند. پژوهشگران در ادامه؛ نقشه تغییرات متابولیکی که منجر به ایجاد سلول های عامل کبد چرب می شوند را ترسیم کرده و با ترکیب این اطلاعات و آنالیز شبکه زیستی بافت کبد و سایر اندام های انسانی، به نتایج قابل توجهی دست پیدا کردند.  در این رابطه عادل مردان اوغلو (Adil Mardinoglu) سرپرست این تیم تحقیقاتی و پژوهشگر آزمایشگاه SciLifeLab که پیش از این مطالعات جامعی در زمینه کبد چرب و ارتباط کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و HCC انجام داده بود گفت: «این تحقیقات به ما کمک کرد تا داروهای ویژه ای برای درمان مشکلات کبدی شناسائی کنیم که هیچ تاثیرات جانبی ندارند.»

استئاتوز کبدی به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد شده و مشخصه کلیدی بیماری کبد چربی غیر الکلی است. این بیماری را می توان یکی از اصلی ترین بیماری های دوره ای و مزمن کبدی در جهان محسوب کرد که تقریبا 30 درصد بزرگسالان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این بیماری ماحصل اضافه وزن و چاقی؛ دیابت یا مصرف بیش از حد الکل محسوب شده و می تواند منجر به بیماری دیگری به نام استاتو هپاتیت غیر الکلی یا non-alcoholic steatohepatitis شود که با نام اختصاری (NASH) نیز شناخته می شود. علاوه بر این بیماری هایی از قبیل سیروز کبدی، سرطان کبد و هپاتیت نیز می تواند در پی این عارضه به وجود آمده و بیماران را تهدید کند.

در حال حاضر روش های درمانی محدود و کمی برای این مشکلات وجود داشته و مردان اوغلو سرپرست این تیم مطالعاتی اعتقاد دارد که در رویکرد مدل سازی شبکه ای مطالعات اخیر که بر اساس اطلاعات  پروژه اطلس پروتئین انسانی در سوئد (Human Protein Atlas project)  و کنسرسیوم سیمای ژنو تایپ بافت ها (GTEx) شکل گرفته اند، می توان داروئی مشترک و استراتژی کارآمدی برای درمان بیماری های مختلف و مزمن کبدی ارائه کرد.

این تیم پژوهشی با نشان دادن روابط عملکردی بین ژن های مربوط به  کبد و اثبات این مساله  که مهار آن ها باعث کاهش رشد سلول های سرطانی و چربی کبد می شود؛ صحت ادعای خود را اثبات کردند.

پژوهشگران در مطالعات خود موفق به شناسائی ژن های ویژه کبد شدند که با بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط هستند و شناخت آن ها به طور بالقوه ای می تواند پزشکان را در ساخت داروهای ویژه سرطان کبد و کبد چرب یاری کند.

ماتیاس اولن (Mathias Uhlen)  مدیر پروژه اطلس پروتئین انسانی و از پژوهشگران ارشد این تیم تحقیقاتی در رابطه با موضوع فوق گفت: «من بسیار خوشحال هستم که منابع اطلاعاتی ما در پروژه اطلس پروتئین انسانی به پژوهشگران در تجزیه و تحلیل بالینی داده های به دست آمده از بیماران دارای عوارض کبدی مورد استفاده قرار گرفته و منجر به شناسائی داروهای هدف خاصی شده است که می تواند در درمان بیماری های مختلف کبدی استفاده شود.»

شرح کامل این پژوهش و نتایج به دست آمده از آن در آخرین شماره ژورنال تخصصی پزشکی Molecular Systems Biology منتشر شده و در اختیار پژوهشگران قرار دارد.

فاطمه کردی

No tags for this post.