داروهای بازسازی کننده مغز برای بیماران مبتلا به ام اس

پژوهشگران با استفاده از روشی نوین دریافتند دو داروی قوی – یکی برای درمان پای ورزشکاران و دیگری برای درمان اگزما –  قادر به تحریک و بازسازی سلولهای آسیب دیده مغز و برطرف کردن حالت فلجی در بیماران مبتلا به ام‌اس هستند. در سراسر سیستم عصبی بزرگسالان، سلولهای بنیادی وجود دارند که قادرند آسیب های ناشی از ام‌اس را جبران کنند، اما تا پیش از این راهی برای هدایت این سلولها در این راستا وجود نداشت.

یافته‌ها از تحولات امیدبخشی در راستای تلاشهای صورت گرفته خبر می‌دهند که می‌تواند به میلیونها نفر از کسانی که در سراسر جهان از ام‌اس رنج می‌برند کمک کند. این بیماری که شایع‌ترین اختلال عصبی مزمن در جوانان است، حاصل ناهنجاری سلولهای ایمنی غیر عادی است که پوشش محافظ اطراف سلولهای عصبی مغز و نخاع که «غلاف میلین» نامیده می‌شود را از بین می‌برند.

سیگنالهای عصبی بدون غلاف میلین نمی‌توانند به درستی در طول سیستم اعصاب منتقل شوند. بنابراین به مرور زمان، توانایی بیمار برای راه رفتن، نگه داشتن فنجان، یا حتی دیدن بطور اجتناب ناپذیری مختل می‌شود.

در گذشته هدف از درمان ام‌اس، کاهش سرعت تخریب میلین توسط سلولهای ایمنی بود ، اما در پژوهش جدید تیم تحقیقاتی در صدد ایجاد روش جدیدی برای تولید میلین در سیستم اعصاب هستند. موفقیت در این کار، تحول بزرگی در درمان ناتوانی‌های ناشی از ام‌اس و سایر اختلالات عصبی ایجاد خواهد کرد.

پژوهشگران با طراحی یک فرآیند منحصربفرد، توانستند مقادیر عظیمی از نوع خاصی از سلولهای بنیادی به نام سلولهای مولد شبه الیگودندروسیت یا OPC ایجاد کنند. الیگودندروسیت نوعی سلول تولید کننده میلین در دستگاه عصبی مرکزی است که در ماده خاکستری و سفید مغز و نخاع بزرگسالان یافت می‌شود و بنابراین برای مطالعه غیر قابل دسترس است. اما در این روش محققان توانستند میلیاردها سلول OPC تولید کنند و پس از آن آزمایش‌هایی روی اثرات داروهای مختلف ترتیب دادند.

با استفاده از تصویربرداری میکروسکوپی، محققان اثرات 727 داروی شناخته شده قبلی که همه آنها توسط بیماران استفاده شده بودند، را بررسی کردند. داروهایی که نتایج امیدوارکننده‌تری نسبت به بقیه داشتند در دو دسته شیمیایی خاص قرار داده شدند. از بین داروها، میکونازول و کلوبتازول عملکرد بهتری داشتند.

میکونازول در مجموعه‌ای از انواع لوسیونها و پودرهای ضد قارچ که در درمان پای ورزشکاران استفاده می‌شود یافت شد و کلوبتازول به طور معمول در درمان بیماریهای پوستی مانند درماتیت به کار می‌رود. هیچکدام از این داروها تا کنون برای درمان ام‌اس استفاده نشده‌اند اما آزمایشها نشان داد هر کدام توانایی‌هایی برای تحریک OPC ها در تشکیل سلولهای مولد میلین دارند. وقتی این آزمایش روی موشهای مبتلا به بیماری نظیر ام‌اس صورت گرفت، هر دو دارو توانستند OPC های بومی را وادار به بازسازی میلین کنند. این داروها قادر بودند ظرفیت احیا کنندگی سلولهای بنیادی بزرگسالان را افزایش دهند.

با وجود اینکه این آزمایش روی موشها نتایج مثبتی داشته است باز هم نمی‌توان در مورد اثرات آنها روی انسان نظر قطعی داد. بی‌صبری بیماران و خانواده‌های آنان تا تایید شدن داروهای خاص قابل درک است اما به دلیل نگرانی‌هایی که بابت عوارض جانبی این داروها وجود دارد، پژوهشگران به طور خستگی ناپذیر در تلاش برای آماده کردن یک داروی موثر و بی‌خطر هستند.

با وجود اینکه این پژوهش روی بیماری ام‌اس متمرکز است اما به تمام بیماریهای مرتبط با از دست دادن میلین از جمله فلج مغزی، دمانس، درگیری عصب بینایی و اسکیزوفرنی قابل تعمیم است. هر گونه دارو که روی درمان ام‌اس اثربخش باشد می‌تواند در درمان اختلالات فوق نیز مفید باشد.

این پژوهش به تازگی در نشریه Nature منتشر شده است. 

No tags for this post.