قهرمانان سرعت در حیات وحش

جانورشناسان برای سال ها به مطالعه و بررسی نحوه حرکت و سرعت حیوانات پرداخته و این سوال را مطرح کرده اند که وقتی  حیوانات بزرگ تر و عضلانی تر در دنیای وحش به سادگی می توانند از چنگ این موجودات سریع السیر بگریزند، دلیل سرعت زیاد این حیوانات چیست؟

دانشمندان در سال های گذشته بحث های زیادی در این رابطه داشته اند که چرا لزوما حیوانات بزرگتر، سریع تر نیستند. در این مطالعات یک واقعیت ساده مشخص شد که حیوانات از انرژی تحرکی آماده در بدنشان برای دستیابی به حداکثر سرعت استفاده می کنند. به این ترتیب مشاهده می کنیم که بر اساس تئوری تناسب ابعاد حیوانات، هر چه بدن یک حیوان بزرگتر باشد به انرژی ذخیره شده و زمان بیشتری برای سرعت گرفتن در یک بازه زمانی کوتاه نیازمند است.

مطالعات انجام شده در این حوزه به تازگی منجر به ارائه نظریه جدیدی درباره دارندگان مدال طلای سرعت در حیات وحش شده است. به نظر می رسد در این رابطه همه چیز به انرژی مورد نیاز برای خروج از بلوک های شروع کننده ختم می شود. در همین رابطه پرفسور والتر جتز (Walter Jetz) استاد دانشگاه ییل (Yale University) در ایالات متحده امریکا اعلام کرد: « دانشمندان در سال های گذشته بحث های زیادی در این رابطه داشته اند که چرا لزوما حیوانات بزرگتر، سریع تر نیستند. در این مطالعات یک واقعیت ساده مشخص شد که حیوانات از انرژی تحرکی آماده در بدنشان برای دستیابی به حداکثر سرعت استفاده می کنند. به این ترتیب مشاهده می کنیم که بر اساس تئوری تناسب ابعاد حیوانات، هر چه بدن یک حیوان بزرگتر باشد به انرژی ذخیره شده و زمان بیشتری برای سرعت گرفتن در یک بازه زمانی کوتاه نیازمند است.»

در این مطالعات مشخص شد که چرا حیوانات لاغر و دارای بدنی با اندازه متوسط قادر به حرکت بسیار سریع تر هستند. این قانون در باره تمامی حیوانات از ابعاد بسیار کوچک مانند مگس میوه تا وال های آبی قابل مشاهده است و حتی می توان از این قانون برای تخمین سرعت حیواناتی که مدت ها پیش منقرض شده اند نیز استفاده کرد. در این مدل مطالعاتی، نتایج به دست آمده از نحوه تحرک صدها حیوان مختلف از پرندگان تا وال ها مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت.

پژوهشگران آزمایشگاه اکو نت در آلمان (EcoNetLab) طی بررسی های خود دریافتند که با استفاده از اطلاعات فوق امکان تخمین حداکثر سرعت جانوران وجود داشته و وقتی ابعاد جانوران بزرگتر می شود، حداکثر سرعت نهائی آن ها کاهش پیدا می کند. در حقیقت بر اساس این نظریه جدید می توان دلیل توانائی حیوانات در رسیدن به حداکثر سرعت ممکنه را در بیش از 450 گونه مختلف جانوران آبزی، پرندگان و حیوانات خشکی توضیح داد. حیواناتی که وزن کوچکترین آن ها کمتر از یک گرم بوده و بزرگترین آن ها 10 تن وزن دارند. به این ترتیب می توان در مطالعات جانور شناسی به بررسی و تخمین سرعت دایناسورها و سایر موجودات منقرض شده نیز پرداخت.

بدن حیوانات سریع مانند چیتا به منظور حمله رعد آسا و شکار سریع تکامل یافته است و بدن آن ها دارای ابعادی کاملا متناسب برای رسیدن به حداکثر سرعت است. باید در نظر داشت که شتابگیری سریع نیازمند صرف انرژی بسیار زیادی است و ماهیچه های حیوانات تنها برای مدت زمانی کوتاه قادر به داشتن این حجم سریع از تحریک هستند بنابراین یک فیل هیچگاه قادر به دویدن با سرعت یک چیتا نخواهد بود زیرا سوخت و انرژی موجود در عضلات وی بسیار سریع و پیش از زمان رسیدن به حداکثر سرعت مطلوب، پایان می یابد.

 این اطلاعات می تواند به دانشمندان در مطالعه هر چه بهتر بوم شناسی و عادات و رفتارهای حیوانات و گونه های مختلف از جمله رژیم غذائی، نحوه شکار، الگوی مهاجرت و جفتگیری یاری کند.

پرفسور والتر جتز  در این رابطه اعتقاد دارد:«انسان از نظر دستیابی به حداکثر سرعت به نسبت سایر حیوانات هم اندازه خود ضعیف تر عمل کرده و کند تر است. ابعاد بدن انسان با ابعاد بدن چیتا چندان تفاوتی نداشته اما بدیهی است که ما از گونه نخستینیان هستیم و ساختار بدن ما در طول میلیون ها سال به گونه ای شکل گرفته که قادر به حرکت سریع نیستیم.»

اندام تحتانی و پاهای موجوداتی که روی دو پا حرکت می کنند، نوع رژیم غذائی و بسیاری از موارد دیگر سبب شده است تا انسان به نسبت شیر یا چیتا که بدنشان برای حرکت بسیار سریع طراحی شده، بسیار کند تر بوده و قادر به حرکت با سرعت مشابه نباشد.

شرح کامل این پژوهش و نتایج به دست آمده از آن در آخرین شماره مجله تخصصی journal Nature Ecology & Evolution, منتشر شده و در اختیار پژوهشگران قرار دارد.

احسان محمدحسینی

منبع: bbc

No tags for this post.