سلولهای بنیادی: راه نجات بیماران
رئیس پژوهشکده سلولهای بنیادی پژوهشگاه رویان گفت: با تولید محصولات دارویی- سلولی، مسیر درمانهای شخصیسازیشده و پزشکی بازساختی را در ایران هموار کردهایم؛ داروهایی که میتوانند بیماریهایی مانند سوختگی، زخم دیابتی و اختلالات عصبی را درمان کنند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری سیناپرس، دکتر حسین بهاروند، رئیس پژوهشکده سلولهای بنیادی پژوهشگاه رویان، صبح امروز در سمپوزیوم «از زیست تا فناوری» که در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار شد، به تشریح دستاوردهای سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در ایران پرداخت و با تشبیه سلولها به «آجرهای سازنده بدن» گفت: بدن انسان حدود ۷۵ کیلوگرمی تقریبا از ۳۷ تریلیون سلول ساخته شده است که هر کدام مانند یک آجر عمل میکنند. در هر سلول مرکز فرماندهیای به نام هسته وجود دارد که مانند یک کتابخانه عمل میکند و شامل ۲۳ جفت کروموزوم است. هر کروموزوم شامل صفحات متعددی از ژنهاست و تمامی این اطلاعات در هر سلول بدن وجود دارد.
وی سپس به انواع سلولها اشاره کرد و افزود: سلولهای بنیادی ویژگیهای منحصر به فردی دارند؛ این سلولها توان تقسیم بینهایت و ایجاد سایر سلولهای بدن را دارند. سلولهای بنیادی در مغز استخوان، پوست و بافتهای مختلف بدن حضور دارند و نقش حیاتی در بازسازی بافتها ایفا میکنند.
بهاروند با بیان اینکه تعداد سلولهای بنیادی بالغ محدود است، گفت: با استفاده از این سلولها میتوان برخی بیماریها را درمان کرد.
وی ادامه داد: تاکنون درمان بیماریهای پوستی مانند لک و پیس با استفاده از سلولهای اپیدرم موفقیتآمیز بوده و در ۶۰ بیمار نتایج مثبت حاصل شده است. این پروژه، اولین محصول دارویی سلولی کشور بود که در طول ۱۲ سال توسعه یافته و اکنون به مرحله کاربردی رسیده است.
همچنین وی به درمان زخمهای پای دیابتی اشاره کرد و گفت: با استفاده از سلولهای فیبروبلاست، کراتینوسیت و کلاژن، پوست دو لایه بازسازی شده و دومین محصول دارویی سلولی کشور ساخته شده است.
بهاروند اظهارکرد: در زمینه سوختگیها، با پوشش سریع پوست بیمار میتوان از دست رفتن آب بدن و عفونت جلوگیری کرد و جان بیمار را با کمک سلول های بنیادی نجات داد. وی همچنین به ترمیم قرنیه و بازسازی فک آسیبدیده بیماران بر اثر سرطان فک اشاره کرد و توضیح داد که با استفاده از سلولهای مزانشیمی فرد، امکان بازسازی بافت فراهم میشود.
رئیس پژوهشکده سلولهای بنیادی پژوهشگاه رویان از نتایج موفقیتآمیز استفاده از سلولهای بنیادی در جلوگیری از قطع عضو خبر داد و گفت: در مطالعهای روی ۴۰ بیمار کاندید قطع عضو، ۳۳ نفر توانستند از قطع عضو نجات پیدا کنند. علاوه بر این، درمان فلج مغزی و اسپاسم ماهیچهای با پیوند سلولی در مرحله کارآزمایی بالینی فاز ۳ قرار دارد و نتایج اولیه امیدوارکننده است.
به گفته وی، دسته دیگری از سلولهای بنیادی که به «سلولهای بنیادی پرتوان القایی» معروف هستند نیز توسط پژوهشگاه رویان تولید شدهاند.
بهاروند در این باره توضیح داد که این سلولها از سلولهای پوستی، خونی یا حتی ادرار گرفته شده و پس از پردازش در محیط آزمایشگاهی به حالت جنینی بازگردانده میشوند تا قابلیت تبدیل به هر نوع سلول از جمله سلول قلبی، کبدی و عصبی را پیدا کنند.
وی افزود: با استفاده از این سلولها میتوان مغز، قلب یا سلولهای شبکیه را در محیط آزمایشگاهی تولید و برای پیوند آماده کرد.
وی به نمونهای از موفقیتهای این روش اشاره کرد و گفت: در بیماری که سلولهای رنگدانه شبکیه از بین رفته بودند و منجر به نابینایی شده بود، با استفاده از سلولهای بنیادی پرتوان القایی و پیوند آنها، بیمار پس از شش ماه بینا شد. همچنین در بیماران مبتلا به پارکینسون، سلولهای پرتوان مولد دوپامین به مغز پیوند زده شده و به بهبود حرکتی، کنترل انقباض ماهیچهها و علائم روانی کمک کرده است.
بهاروند با تأکید بر اهمیت پژوهشهای سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در ایران، گفت: ایجاد این سلولها و محصولات دارویی نیازمند دانش و فناوری بالا است و با تلاش پژوهشگران کشور توانستهایم چندین محصول دارویی سلولی را توسعه دهیم و در اختیار بیماران قرار دهیم.
وی در پایان تأکید کرد که حوزه سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی ایران به مرحلهای رسیده است که میتواند راهگشای درمانهای نوین و شخصیسازیشده باشد و نقش کلیدی در ارتقای سلامت عمومی و درمان بیماریهای مزمن ایفا کند.
خبرنگار: مهگل غفاری
