غروب پاریس در باغ گل سرخ
سرانجام پس از ماهها انتظار ساعت سه و سی دقیقه بعدازظهر امروز پنجشنبه بهوقت ساحل شرقی آمریکا دانلد ترامپ رییسجمهور آمریکا در باغ گل سرخ کاخ سفید حاضر شد تا در برابر رسانهها، نظر نهاییاش درباره توافق تاریخی پاریس درباره مبارزه با تغییرات اقلیم را ابراز کند.
در این مراسم ابتدا مایک پنس، معاون اول رییس جمهور پشت تریبون قرار گرفت و با خوش آمد گویی به میهمانان، درباره تعهد ترامپ به تحقق وعده های انتخاباتی رییس جمهور اشاره کرد و تاکید کرد با تصمیمی که امروز رییس جمهور اعلام خواهد کرد، دنیا خواهد دید که او آمریکا را در اولویت قرار داده است.
او سپس از ترامپ دعوت کرد تا پشت تریبون قرار بگیرد.
ترامپ این سخنرانی را با اشاره به حوادث تروریستی فیلیپین آغاز کرد و پیش از پرداختن به مساله توافق پاریس، به وضعیت فعلی اقتصاد آمریکا و آنچه دستاوردهای اقتصادی دولت خود نامید، اشاره کرد.
او سپس به طور رسمی خروج آمریکا از توافق پاریس را اعلام کرد. او در ادامه افزود : ما به سرعت آماده آغاز مذاکرات برای بازگشت به توافق یا شکل دادن توافق جدیدی هستیم که در آن منافع آمریکا حفظ شود. اگر توانستیم چه بهتر اگر موفق نشدیم هم مهم نیست.
او همچنین اعلام کرد در پی این تصمیم آمریکا به طور رسمی تمام اقداماتی که در راستای عمل به تعهدات پاریس بوده از جمله کمک به کشورهای دیگر و سرمایه گذاری در انرژی های جایگزین را متوقف می کند.
اعلام خبر خروج آمریکا از این توافق در شرایطی که تنها دو کشور دیگر یعنی سوریه و نیکاراگوئه حاضر به قبول این توافقنامه نشدهاند تا آخرین لحظات با گمانهزنیهای فراوانی همراه بود.
حتی تا ساعاتی پیش از اعلام خبر مشاوران نزدیک ترامپ از احتمال تغییر دیدگاه او خبر میدادند. یکی از دلایل اصلی این تنش داخلی و پشتصحنه به این موضوع برمیگشت که اگرچه خروج از توافق پاریس یکی از وعدههای ترامپ در دوران کارزار انتخاباتیاش بود و او بارها موضوع تغییرات اقلیم را توطئه ای چینی علیه آمریکا نام برده بود و آن را دروغی بزرگ و گرانقیمت نامیده بود؛ اما درون دولت فعلی و حلقه مشاوران او اختلاف جدی در این زمینه وجود داشت. از یکسو گروهی به رهبری استیو بنن مشاور جنجالی او و به همراهی پریوتس رییس سازمان محیطزیست بهطورجدی بر خروج از این توافق اصرار داشتند و قبول آن را مخالف باسیاست اولویت آمریکا میدانستند که رییسجمهور در دوران تبلیغات وعده آن را داده بود.
از سوی دیگر اما گروهی شامل رکس تلرسون، وزیر امور خارجه، ژنرال متیس، وزیر دفاع و ایوانکا ترامپ دختر و مشاور ارشد او، به ماندن درون توافق اصرار داشتند. از دید وزارت امور خارجه خروج از این توافق به معنی از دست دادن صندلی در پشت میز یکی از مهمترین تصمیمگیریهای آینده و خارج شدن حضور در رهبری مبارزه با گرمایش زمین و البته استفاده از آن در مناظرهها و مذاکرات سیاسی بود. وزارت دفاع و پنتاگون که از سالها پیش دستورالعملهایی را برای مواجهه با آثار امنیتی گرمایش زمین و تغییرات اقلیم تهیهکرده نگران است با خروج از این توافق ایالاتمتحده بهطورجدی خود را در مسیری قرار دهد که با انبوهی از تهدیدات امنیتی ناشی از تغییرات اقلیم ازجمله سیل مهاجرت، افزایش گروههای خشونتطلب و همچنین شکسته شدن پیمانهای سیاسی مواجه شود.
گفته میشود بخشی از مفاد سخنان ترامپ که رویکردی نرمتر به مسئله تغییرات اقلیم و ضرورت حفظ محیطزیست داشت به دلیل جلب رضایت این گروه بهخصوص دختر وی ایوانکا ترامپ در متن گنجاندهشده است.
از سوی دیگر یکی از اصلیترین گروههای حامی سیاستهای ترامپ یعنی تجار و صاحبان صنایع نیز با این اقدام مخالفاند. آنها نسبت به اثرات مخرب زیست محیطی این اقدام هشدار میدهند و بیان می کنند این خروج باعث ضربه خوردن به اقتصاد ایالات متحده و از دست دادن قدرت رقابت اقتصادی این کشور خواهد شد.
روز گذشته ایلان ماسک گه در شورای مشاوران ارشد اقتصادی ترامپ نیز حضور دارد در توییتی اعلام کرد از همه توانش استفاده کرده و بهطور مستقیم و غیرمستقیم به رییسجمهور هشدار داده است از این توافق خارج نشود. او در پاسخ به سؤالی گفت اگر رییسجمهور آمریکا را از این پیمان خارج کند، او چارهای نخواهد داشت جز اینکه همه همکاریهای خود با دولت را تعلیق کند و از شورای مشاوران اقتصادی خارج شود.شرکت های بزرگی چون، اپل، گوگل، مایکروسافت، استار باک، نایکی و بسیاری دیگر اعلام کردهاند فارغ از تصمیم دولت، خود را متعهد به اجرای توافق پاریس به سهم خود میدانند. حتی برخی از شرکتهای نفتی عظیم همانند اکسون موبیل و بریتیش پترولیوم نیز با به رسمیت شناختن گرمایش زمین، بر اجرای توافق پاریس تاکید کرده اند.
برخی از فرمانداران ایالات آمریکا نیز اعلام کردهاند بهطور ایالتی پیگیر اجرای مفاد عهدنامه پاریس خواهند بود.
یکی از دلایلی که گفته می شود ترامپ بر این اقدام اصرار کرده است، عدم موفقیت او در برآورده کردن بخش بزرگی از وعده های انتخاباتی اش است. او تا کنون نتوانسته بیمه درمانی اوباما را لغو و جایگزین کند، نتوانسته قانون منع ورود مسلمانان هفت کشور را اجرایی کند، نتوانسته دولت مکزیک را به پرداخت هزینه دیوار معروف مرزی راضی کند، نتوانسته برجام را لغو کند و بر رعایت مفاد آن از سوی ایران شهادت داده و لغو تحریم ها را تمدید کرده است، نتوانسته است پایتخت آمریکا در اسراییل را به بیت المقدس منتقل کند و در عین حال در میان چالش های فراوانی در حوزه سیاست داخلی گرفتار شده است. خروج از پیمان پاریس نیازی به تاییدیه سنا و کنگره ندارد و رییس جمهور می تواند شخصا آن را اعلام کند و برای حامیان دو آتشه خود آن را در قالب وفا به یکی از وعده های مهم انتخاباتی اش ارزیابی کند و اعتماد آن ها را برای روزهای سخت پیش رو حفظ کند.
خبر احتمال خروج آمریکا از این پیمان بازتاب وسیعی در سطح بینالمللی داشته است.
فرید زکریا روزنامه نگار برجسته آمریکایی در توصیف این اقدام آن را روزی نامید که آمریکا از نقش رهبری جهان استعفا داده است. به گفته او نه تنها آمریکا با این اقدام چهره سیاسی خود را در همکاری های بین المللی خدشه دار کرده است، که با توجه به بازار رو به رشد و پردرآمد انرژی های جایگزین، آمریکا عملا بازار 94 کشور جهان را از دست داده و آن را به اروپا، چین و کانادا واگذار می کند.
از سویی کشورهای اروپایی که بهخصوص پس از سفر اخیر ترامپ به ایتالیا و ملاقات حضوری با او از سیاستهای او چندان خوشنود نیستند خبر از دوران رهبری اروپا و چین در مبارزه با گرمایش زمین میدهند. اروپا و چین توافق کردهاند که به تعهدات خود مبنی بر اجرای توافق پاریس متعهد بمانند. صبح امروز ولادیمیر پوتین رییسجمهور روسیه نیز در مصاحبهای گفت فارغ از تصمیم آمریکا، روسیه به پیمان پاریس وفادار خواهد ماند.
کلاریسا وارد خبرنگار سی ان ان از لندن از واکنس اولیه رهبران اروپایی گزارش می دهد که علی رغم شوک اولیه و نگرانی رهبران اروپایی از خروج توافق آن ها در نگاهی طولانی تر به طور ضمنی از این خروج استقبال می کنند. به این دلیل که با توجه به شناختی که از ترامپ وجود دارد آنها معتقدند آمریکا در صورت باقی ماندن در توافق می توانست فرآیندهای تصمیم گیری در اجرایی کردن آن را با کندی مواجه کند و از سوی دیگر حالا فرصت پیشگامی اقتصادی و سیاسی در این حوزه بر عهده اروپا و چین است.
ضعف سیاستهای خارجی و موقعیت متزلزل ترامپ شاید تنها امید اصلی برای باقی توافق پاریس پس از خروج آمریکا باشد. این فرصتی برای رقبای بینالمللی آمریکا است که با حضور فعال در زمینه مبارزه با گرمایش زمین توسعه فناوریهای بهینه و همچنین سودآور انرژیهای جایگزین را در دستور کار قرار دهند و از دوران ریاست جمهوری ترامپ برای کاهش فاصله و پیشی گرفتن از این کشور استفاده کنند.
توافق پاریس که سال گذشته به تائید نهایی رسید و همه کشورهای جهان با امضای آن (غیر از سوریه و نیکاراگوئه) تعهد خود مبنی بر تحقق اهداف آن را اعلام کردند، بیان میکند کشورهای مختلف لازم است سیاستهایی را پیگیری کنند که اجازه ندهند میزان دمای میانگین سیاره زمین بیش از دو درجه سانتیگراد نسبت به دمای میانگین 1800 میلادی گرمتر شود. این در حالی است که تا همین امروز دمای میانگین سیاره زمین بیش از یک درجه از مقدار میانگین پیش از آغاز انقلاب صنعتی گرمتر شده است و برخی از اقلیم شناسان نسبت به اثرات ناشی از گرم تر شدن دودرجهای هشدار دادهاند. بااینوجود این توافق تنها توافق ممکنی بود که پس از سالها رایزنی و با هزینه کردن اعتبارهای بالای سیاسی و شخصی به دست آمد و نقطه شروعی برای اقدامی عملی و جهانی در مقابله با گرمایش زمین به شمار میرود.
خروج ایالاتمتحده حتی اگر با ادامه حضور بقیه کشورهای صنعتی همراه باشد برای رسیدن به اهداف آن خطری بزرگ است. آمریکا دومین تولیدکننده بزرگ گازهای گلخانهای در جهان با تولید بیش از 18 درصد کل گازهای گلخانهای است و این احتمال وجود بسیاری از کشورهای ضعیف درحالتوسعه که لازم است باری تحقق اهداف پیمان پاریس تغییراتی جدی در سازوکار فعالیتهای اقتصادی خود صورت دهند از این پیمان خارج شوند.
بازتاب وسیع منفی خروج آمریکا از پیمان پاریس تازه شروعشده است و شاید این فضای منفی جهانی نور امیدی باشد که توافق پاریس با عزم جدیتر باقی کشورهای عضو شانسی برای بقا داشته باشد. وگرنه توافق پاریس نیز مانند بسیاری از گونههای جانوری و گیاهی روی زمین که به دلیل تغییرات اقلیم درخطر تهدید و انقراض قرار دارند و چشم امیدشان به اجرای این توافق بود خود در فهرست موجودات درخطر انقراض قرار خواهد گرفت.
—
پوریا ناظمی
No tags for this post.